skip to Main Content

Μίκη Θεοδωράκη Ιστορίες

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Με αφορμή τη συμπλήρωση των 80 χρόνων του Μίκη Θεοδωράκη, η Κρήτη, η πατρώα γη του,  αποφάσισε να αποδώσει στον μεγάλο συνθέτη, τις τιμές που του όφειλε. Έτσι, με πρωτοβουλία της Ν.Α.Χ. διοργανώθηκαν το 2005 το καλοκαίρι μια σειρά ποικίλων εκδηλώσεων σε όλους τους νομούς της Κρήτης με τίτλο «Η ΚΡΗΤΗ ΤΙΜΑ ΤΟΝ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ», οι οποίες κορυφώθηκαν με το Διεθνές Συνέδριο που έγινε στα Χανιά  και την αναγόρευση  του Μίκη σε επίτιμο διδάκτορα από το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Όλες αυτές οι πολύ σοβαρές δραστηριότητες  έχουν αποτυπωθεί  σε βιβλία και στις ιστοσελίδες μας και  όποιος θέλει μπορεί να ανατρέξει σε αυτά, να ενημερωθεί και να τα μελετήσει.

Πέρα όμως από τις επετειακές εκδηλώσεις, όσο σοβαρές και αν είναι αυτές, έχουν μεγαλύτερη σημασία δύο πράγματα, όταν θέλουμε πραγματικά να τιμήσουμε μια μεγάλη προσωπικότητα: η  δημιουργία θεσμών,  οι οποίοι  θα έχουν συνέχεια στο χρόνο και θα εργάζονται συστηματικά για τη διάσωση και την προβολή του έργου της σημαντικής αυτής  προσωπικότητας και κυρίως, η δημιουργία προϋποθέσεων  ώστε αυτό το έργο να φτάσει και στις γενιές που έρχονται για να αναπτυχθεί  ένας ζωντανός διάλογος μαζί του.

Σ’ αυτή την κατεύθυνση για το πρώτο δημιουργήθηκε το 2005 Παγκρήτιος Σύλλογος  Φίλων του Μίκη Θεοδωράκη ο οποίος και εργάζεται συστηματικά από τότε όπως επίσης και ένας ιστότοπος (mikis-crete.gr) για την προβολή του έργου του και για το δεύτερο δημιουργήθηκε ένα εκπαιδευτικό πακέτο που απευθύνεται στα σχολεία Α’βάθμιας και Β’βάθμιας Εκαπίδευσης.

Αποφασίστηκε τότε η δημιουργία  εκπαιδευτικού υλικού, που να έχει διάρκεια στο χρόνο και που θα επιτρέπει στους διδάσκοντες και τους διδασκόμενους, να έρχονται σε επαφή, όποτε και όπως εκείνοι κρίνουν, με το έργο του Μίκη, στο πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που αναπτύσσουν στα σχολεία  ή στο πλαίσιο της ίδιας της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Το 2006 έγινε η παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού από την Ν.Α.Χ., με τον τίτλο ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ ΙΣΤΟΡΙΕΣ και διατέθηκε δωρεάν σε όλα τα σχολεία της Κρήτης, Δημοτικά Γυμνάσια και Λύκεια.

Δυστυχώς στην πορεία οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις διαλύθηκαν και η εργασία αυτή δεν βρήκε τη συνέχειά της όπως θα έπρεπε.

Ο Παγκρήτιος Σύλλογος Φίλων Μίκη Θεοδωράκη, στον οποίο έχουν μεταβιβαστεί όλα τα δικαιώματα από τις σχετικές με το Μίκη Θεοδωράκη παραγωγές της Ν.Α. Χανίων, διαθέτει μέσω των ιστοσελίδων του το εκπαιδευτικό υλικό και καλεί τους εκπαιδευτικούς της χώρας να το αξιοποιήσουν.


ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

Το εκπαιδευτικό υλικό αποτελείται από ένα  βιβλίο που περιέχει ένα διπλό ηχητικό cd. Η δημιουργία ενός ηχητικού cd και όχι ενός dvd που θα περιείχε και οπτικό υλικό, θεωρήθηκε  καταλληλότερη για δύο λόγους: Πρώτον, διότι  δίνει την πρωτοκαθεδρία στον ήχο, ο οποίος αποτέλεσε την πρώτη ύλη για τον συνθέτη και δεύτερο, διότι δίνει μεγαλύτερη ελευθερία στη φαντασία των παιδιών, που μπορούν να φτιάξουν τις δικές τους εικόνες.

Το υλικό αυτό εδώ παρουσιάζεται ηλεκτρονικά, το μεν βιβλίο σε μορφή eBook για ανάγνωση από τον υπολογιστή με δυνατότητα κατεβάσματος σε μορφή pdf και οι δίσκοι σε μορφή audio για ακρόαση από το υπολογιστή.

Tα cd περιλαμβάνουν προσωπικές ΙΣΤΟΡΙΕΣ του Μίκη Θεοδωράκη, τις οποίες αφηγείται ο ηθοποιός Αλέξανδρος Λογοθέτης, και οι οποίες συνοδεύονται από αντιπροσωπευτικά μουσικά δείγματα από το πολύπλευρο έργο του συνθέτη αλλά και από μουσικά αποσπάσματα έργων που επηρέασαν αποφασιστικά τη μουσική του πορεία. Κατευθυντήριο άξονα για τη δόμηση του υλικού  αποτέλεσαν οι ΙΣΤΟΡΙΕΣ που προέρχονται από βιογραφικά ή αυτοβιογραφικά βιβλία του Μίκη Θεοδωράκη και ακολουθούν κατά κανόνα, χρονολογική σειρά. Πολλές από τις ιστορίες, αναφέρονται στις εμπειρίες,  στους προβληματισμούς και τα ερωτήματα του μικρού μαθητή και του έφηβου Μίκη, τα  οποία απασχολούν με τον ίδιο τρόπο, ανεξάρτητα από τις επιφανειακές αλλαγές,  τα παιδιά και τους νέους όλων των εποχών.

Το ίδιο το περιεχόμενο της κάθε ιστορίας,   οδήγησε στην επιλογή της μουσικής  η οποία  έρχεται να συμπληρώσει,  να φωτίσει  ή να σχολιάσει το λόγο που προηγείται.

Π.χ.  Σε μια ιστορία ο Μίκης αναφέρει  ποιο  γεγονός  τον οδήγησε να γίνει μουσικός: Ένα βράδυ στον κινηματογράφο, είδε μια σκηνή, στην οποία μια χορωδία τραγουδά την Ωδή στη Χαρά του Μπετόβεν, η οποία τον μαγεύει. Τη σχετική αφήγηση συνοδεύει η «Ωδή στη χαρά».

Σε μια άλλη ιστορία, περιγράφει  την είσοδο των Γερμανών  στην Τρίπολη, όπου έμενε τότε. Αυτή η ιστορία συνοδεύεται από τον «Αντώνη», το τραγούδι από τη «Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν», που το ερμηνεύουν τρεις τραγουδίστριες σε τρεις γλώσσες: Ελληνικά, Γερμανικά και Εβραϊκά.

Το περιεχόμενο του cd, αποτελεί θα μπορούσαμε να πούμε με δυό λόγια, μια σύνοψη των σπουδαιότερων σταθμών της ζωής, της δράσης, των αξιών, του στοχασμού  και    του πολύπλευρου καλλιτεχνικού έργου του συνθέτη, καθώς και μια ζωντανή προφορική μαρτυρία για ολόκληρη την εποχή του.

Βεβαίως, δεν πρόκειται για μια ολοκληρωμένη καταγραφή, διότι ο Μίκης δεν είναι δυνατόν να χωρέσει σε δύο cd. Έτσι,  πολλές από τις δημιουργίες και τους συνεργάτες του δεν αναφέρονται και ζητούμε συγνώμη γι αυτό.

Το βιβλίο, που έχει ως εξώφυλλο, αντίγραφο εξωφύλλου αυθεντικού τετραδίου του 15χρονου μαθητή Μιχαήλ Θεοδωράκη στο οποίο έγραφε τις πρώτες μουσικές συνθέσεις του,  περιλαμβάνει:

  1. Ενδεικτικές παιδαγωγικές προτάσεις για τη χρήση του υλικού στην Α΄βάθμια και Β΄βάθμια εκπαίδευση, τις οποίες επεξεργάστηκαν ομάδες εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, τους οποίους ευχαριστούμε θερμά γι΄αυτό.
  2. Βιογραφικό σημείωμα και την εργογραφία του Μίκη Θεοδωράκη.
  3. Ενημερωτικό υλικό για τα γεγονότα, ιστορικά και πολιτιστικά, ελληνικά και παγκόσμια και επεξηγήσεις των μουσικών όρων στους οποίους γίνεται αναφορά στο cd.
    Περιλαμβάνει επίσης, τους στίχους των τραγουδιών, τα βιογραφικά  των συντελεστών και τα στοιχεία παραγωγής των μουσικών έργων που ακούγονται καθώς και  σχόλια του ίδιου του Μίκη Θεοδωράκη και  μελετητών του έργου του.
  1. Φωτογραφίες και άλλο οπτικό υλικό, όπως «Ο Γαλαξίας» και «Οι αστερισμοί», που περιέχουν τους τίτλους των έργων του Μίκη και τα ονόματα των ποιητών τους οποίους μελοποίησε, γραμμένα σε σχηματισμούς αστερισμών. (Τους χάρτες αυτούς, έχει κάνει ο ίδιος ο Μίκης, ο οποίος έχει μια ιδιαίτερη σχέση με το σύμπαν και την αρμονία του. Το πρωτότυπο βρίσκεται στη Μεγάλη μουσική βιβλιοθήκη της Ελλάδας «Λίλιαν Βουδούρη»).
  2. Τις πηγές απ΄ όπου αντλήθηκε το παραπάνω υλικό καθώς και βιβλιογραφία και ιστοσελίδες στις οποίες μπορούν να ανατρέξουν όσοι ενδιαφέρονται για περισσότερα στοιχεία.

Ο πλούτος των πληροφοριών που περιλαμβάνονται στις ΙΣΤΟΡΙΕΣ δίνει ερεθίσματα για παραπέρα έρευνα σε πάρα πολλούς τομείς γνώσης καθώς και  την ευκαιρία στους εκπαιδευτικούς να αναπτύξουν, ανάλογα με την ηλικία και την τάξη των μαθητών,  διαθεματικά ή μεμονωμένα μια μεγάλη σειρά γνωστικών αντικειμένων όπως της μουσικής, τοπικής ιστορίας και πολιτισμού, λογοτεχνίας, ξένων γλωσσών, φιλοσοφίας, κοινωνιολογίας κ.λπ. Αλλά κυρίως, δίνει την ευκαιρία  για ψυχ-αγωγία, αγωγή της ψυχής  και της  ανθρώπινης ουσίας μας.


ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ – ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ –  ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ

Για την πραγματοποίηση αυτού του έργου εργάσθηκαν, πάρα πολλοί άνθρωποι,  εργαζόμενοι στη Νομαρχία αλλά και εθελοντές, με επικεφαλής την Έμυ Παπαβασιλείου η οποία είχε την ευθύνη της σύνταξης, τους οποίους ευχαριστούμε θερμά. Τα ονόματα  όλων των συντελεστών θα τα βρείτε στο τέλος του βιβλίου.

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι εργάσθηκαν αφιλοκερδώς, ακόμη και οι επαγγελματίες ηθοποιοί Αλέξανδρος Λογοθέτης και Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, κάνοντας μια ευγενική προσφορά στην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων και τους ευχαριστούμε θερμά γι΄ αυτό. Επίσης ευχαριστούμε, τον Γιώργο Μαλούχο, τον δημοσιογράφο ο οποίος είχε πάρει τη μεγάλη βιογραφική συνέντευξη του Μίκη, από την οποία προέρχονται οι περισσότερες από τις ΙΣΤΟΡΙΕΣ του, καθώς και τη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας «Λίλιαν Βουδούρη»,  που μας έδωσε το φωτογραφικό και άλλο υλικό, όπως και τα άλλα ιδιωτικά αρχεία τα οποία αναφέρουμε στο βιβλίο. Επίσης ευχαριστούμε την ΑΕΠΙ, η οποία μας καθοδήγησε σωστά  στο θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων.

Για την έκδοση του υλικού, υπήρξαν επίσης πολλές δυσκολίες που έπρεπε να υπερβούμε, καθώς πρόκειται για ένα  έργο που  απαιτούσε ένα μεγάλο αριθμό αδειών και εγκρίσεων από δισκογραφικές εταιρείες και εκδοτικούς οίκους που έχουν τα δικαιώματα, για να μπορέσουμε να κάνουμε χρήση των μουσικών έργων και των αφηγήσεων που ακούγονται στο cd. Τις άδειες αυτές τις πήραμε τελικά και γι αυτό θα ήθελα  να ευχαριστήσουμε από καρδιάς, τις  εταιρείες MINOSEMI, UNIVERSAL, FM RECORDS, ΛΥΡΑ, DEUTSCHE GRAMMOPHON, SONY MUSIC ENTERTAINMENT, DECCA, CRETAPHON, PROTASIS (AMICA),  PLÄNE καθώς και τον ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟ ΣΤΑΘΜΟ ΣΚΑΪ και τον  ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΟΙΚΟ  ΛΙΒΑΝΗ, τον ΚΕΔΡΟ και τις εκδόσεις ΤΥΠΩΘΗΤΩ- ΠΑΡΑΦΕΡΝΑΛΙΑ.

Η άδεια που μας δόθηκε, αφορά τη χρήση του υλικού για εκπαιδευτικούς σκοπούς στα σχολεία της χώρας και για το λόγο αυτό, το υλικό κυκλοφόρησε και δεν θα κυκλοφορήσει στο εμπόριο. Εδώ υπάρχει το υλικό αυτό για τις ανάγκες της εκπαίδευσης και μόνο χωρίς κανένα κερδοσκοπικό όφελος.


ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Το εκπαιδευτικό αυτό υλικό πιστεύουμε ότι ξεπερνά κατά πολύ τους αρχικούς μας στόχους. Και αυτό οφείλεται, στον ίδιο τον Μίκη. Ο πλούτος των εμπειριών του ανθρώπου, του δημιουργού, του μουσικού, του πολίτη,  του στοχαστή, του Κρητικού και του Οικουμενικού Μίκη,  καθιστούν το εκπαιδευτικό υλικό, ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια των δασκάλων, για να φέρουν σ΄ επαφή τα παιδιά   όχι  μόνο με το έργο και τη δράση του, αλλά και  με τη σύγχρονη ιστορία  και τον πολιτισμό, τον ελληνικό και τον παγκόσμιο.

Η καθημερινή ζωή στην προπολεμική Ελλάδα, ο πόλεμος, η αντίσταση, η συμφωνική και η λαϊκή μουσική, η δεκαετία του ΄60, ο Μάνος Χατζηδάκης, το στούντιο της Κολούμπια, οι Μπήτλς, το ρόκ, η δικτατορία, η Κρήτη, οι σύγχρονοι πόλεμοι, και τόσα άλλα, περνούν μέσα από τις ΙΣΤΟΡΙΕΣ του Μίκη, με την αυθεντικότητα του βιώματος και ζωντανεύουν, με γοητευτικό και γλαφυρό τρόπο,  μια ολόκληρη εποχή. Ταυτόχρονα, θέτουν ξανά επί τάπητος θέματα, που είναι και σήμερα επίκαιρα, ίσως περισσότερο από ποτέ, όπως, η πνευματική κληρονομιά, η δημιουργία, ο τόπος και η παράδοση, η αλληλεπίδραση των πολιτισμών, η συλλογικότητα, η αλληλεγγύη, η σημασία της επιδίωξης στόχων που δίνουν νόημα στην ανθρώπινη ύπαρξη.

Σκοπός του εκπαιδευτικού αυτού υλικού, που ξεπερνά τα όρια μιας βιογραφίας, δεν είναι να  «διδάξει» τον Θεοδωράκη, ο οποίος έτσι κι αλλιώς δε χωράει στα στενά πλαίσια ενός αναλυτικού προγράμματος, ούτε «διδάσκεται» και ούτε θα ήθελε να «διδάσκεται», αλλά να λειτουργήσει  σαν ένα ερέθισμα, για γνώση, για δημιουργία και για στοχασμό μέσα από μια διαδικασία που δίνει χαρά και αισθητική απόλαυση.

Νομίζουμε ότι το πετύχαμε. Θα μας το επιβεβαιώσετε εσείς, μέσα από τη διδακτική πράξη.

Το δικό μας έργο έχει ολοκληρωθεί στο σημείο αυτό. Σ΄ εσάς , τους δασκάλους και τους καθηγητές  που έχετε αναλάβει  την εκπαίδευση των παιδιών μας, εναπόκειται η δημιουργική χρήση του.

Σας παραδίδουμε το υλικό αυτό, με τη βεβαιότητα ότι πάει σε καλά χέρια.

Γιώργος Αγοραστάκης

Αντινομάρχης Χανίων (2006) – υπεύθυνος παραγωγής

Πρόεδρος του Παγκρήτιου Συλλόγου Φίλων Μίκη Θεοδωράκη

Χανιά 1/5/2020


ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ

(στην πρώτη έκδοση)

Μετά το τόσο άψογα οργανωμένο ΣΥΝΕΔΡΙΟ και την θαυμάσια έκδοσή του σε Βιβλίο με την φροντίδα πάντοτε της Νομαρχίας Χανίων, ακολουθεί αυτό το πρωτότυπο εκπαιδευτικό εγχείρημα με την ταυτόχρονη έκδοση και κυκλοφορία σε βιβλίο και CD, κάτι που για πρώτη φορά νομίζω ότι γίνεται στη χώρα μας και που αφορά ένα σύγχρονο και ζώντα Έλληνα καλλιτέχνη.

Από την άποψη αυτή θεωρώ τον εαυτό μου προνομιούχο και τυχερό ανάμεσα σε τόσους και τόσους συναδέλφους μου ποιητές, συνθέτες, ζωγράφους, συγγραφείς κλπ. που με το έργο τους έχουν αναδείξει τη σύγχρονη Ελλάδα σε μια χώρα με πλούσιο, μοναδικό, πρωτότυπο και προ παντός Ελληνικό Πολιτισμό, ο οποίος θα έπρεπε από καιρό να διδάσκεται στα σχολεία της πατρίδας μας σαν μια πολύτιμη πνευματική τροφή και μοναδικό όπλο για την διαμόρφωση του ελληνικού χαρακτήρα και ήθους. Δηλαδή αυτών των δύο στοιχείων που βάλλονται και κακοποιούνται σήμερα περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο.

Θέλω λοιπόν να συγχαρώ και να ευχαριστήσω όλους τους υπευθύνους και πρωταγωνιστές αυτού του εκπαιδευτικού βιβλίου, οι οποίοι χωρίς βοήθεια μπόρεσαν να ξεπεράσουν όλες τις μεγάλες δυσκολίες για να φτάσουν σ’ αυτό το θαυμάσιο αποτέλεσμα.

Και πρέπει να ομολογήσω ότι έχοντας το προνόμιο να είμαι από τους πρώτους αναγνώστες-ακροατές, σαν ένα … νέο παιδί που είμαι, μόλις … 81 ετών, ένοιωσα υπέροχα! Είμαι βέβαιος ότι το ίδιο θα νοιώσουν και όλοι οι συνομίληκοί μου, ανεξαρτήτως ηλικίας, προ παντός όμως οι μαθητές και οι μαθήτριες της Κρήτης, στους οποίους και απευθύνεται.

Αθήνα, 10.6.2006
Μίκης Θεοδωράκης

Back To Top