1961
Ο Μ.Θ. παρουσιάζει μια φοβερή ενεργητικότητα και δημιουργικότητα. Ασταμάτητος δρα πολιτικά, εισάγει νέες ιδέες, δημιουργεί νέα έργα, γράφει νέους κύκλους τραγουδιών, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, οργανώνει συναυλίες και διευθύνει ορχήστρες, οργανώνει μουσικά σύνολα, πραγματοποιεί περιοδείες, γράφει και θεατρικό έργο. Κι’ όταν έχει παράλληλες υποχρεώσεις σε διαφορετικά μέρη ζητά και ελικόπτερο για να προλάβει!…
Το 1961 διοργάνωσε περί τις 20 συναυλίες στις συνοικίες των Αθηνών και άλλες 30 σε διάφορες Επαρχιακές πόλεις. Στις συναυλίες αυτές συμμετείχαν πολλοί ποιητές απαγγέλλοντας τα ποιήματα τους. Στην περιοδεία που έκανε εκείνο τον καιρό στις πόλεις της Μακεδονίας κορυφώθηκαν οι επιθέσεις εναντίον του. Στη Νάουσα, αστυνομικοί και παρακρατικοί λιθοβόλισαν τον Θεοδωράκη και τους μουσικούς του κατά τη διάρκεια της συναυλίας.
22/03: Συναυλία στο Θέατρο Κεντρικόν στην Αθήνα. Συμπράττουν οι Μάνος Χατζιδάκις και Μίκης Θεοδωράκης με την Ορχήστρα του ΕΙΡ υπό τη διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη. Τραγούδια από τους κύκλους: Επιτάφιος, Πολιτεία του Μίκη Θεοδωράκη. Ερμήνευσαν: η Μαίρη Λίντα, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο Γιώργος Μούτσιος και ο Στέλιος Καζαντζίδης με τη Μαρινέλλα. Σολίστ στο μπουζούκι ο Μανώλης Χιώτης. Στο πιάνο ο Μάνος Χατζηδάκης.
Μερικές εβδομάδες αργότερα, στις 3 Μαΐου του 1961, στο θέατρο Ορφέας δόθηκε η συναυλία του Μάνου Χατζιδάκι όπου παρουσιάστηκαν μερικά από τα γνωστότερα τραγούδια του. Ερμηνευτές τους ήταν η Νάνα Μούσχουρη και ο Γιώργος Μούτσιος. Ανάμεσα στα τραγούδια του Χατζιδάκι ακούστηκαν και τραγούδια του Μίκη από τον “Επιτάφιο”, ερμηνευμένα από τον Μούτσιο.
Για περισσότερα δες τη σελίδα: Ανωμαλίε εις τας συναυλίε
18/06: Ο Μ.Θ. κατεβαίνει στα Χανιά, μαζί με τον ποιητή Δημήτρη Χριστόδουλου και τον Τάκη Λαμπρόπουλος Διευθυντής της Κολούμπια και ανακοινώνουν την ίδρυση Αρχείου Λαϊκής Μουσικής στο χωριό του Γαλατά. Το Αρχείο θάχει σκοπό, όπως ανακοίνωσαν, τη συγκέντρωση όλων των λαϊκών τραγουδιών της χώρας για να σχηματισθεί μια βάση για την επιστημονική μελέτη της Ελληνικής λαϊκής μουσικής.
2/07: Πρεμιέρα για την Τραγωδία Σοφοκλή ΑΙΑΣ με το Εθνικό Θέατρο στην Επίδαυρο. Σκηνοθεσία: Τάκης Μουζενίδης. Ο Μίκης Θεοδωράκης που έχει γράψει την μουσική, παραβρίσκεται στην πρεμιέρα και διευθύνει την ορχήστρα. Μετά την παράσταση επιβιβάζεται ελικοπτέρου –όπως δήλωσε- και πηγαίνει στο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού στην Αθήνα όπου διαγωνίζεται με το τραγούδι «Απαγωγή»
2/07: Γ΄ Φεστιβάλ Ελαφρού Τραγουδιού. Ο Μ.Θ. παίρνει, το πρώτο βραβείο στο 3ο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού, το οποίο διοργανώνει το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας στο κέντρο «Αθηναία». Ο Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας Κωστής Μπαστιάς απονέμει το πρώτο βραβείο στον Μ. Θεοδωράκη για το τραγούδι «Απαγωγή» που ερμήνευσε η Μ. Λίντα και το δεύτερο βραβείο στο Μ. Χατζιδάκι για το τραγούδι «Το κουρασμένο παλικάρι» που ερμήνευσε η Ν. Μούσχουρη.
15/07: Ο Μ.Θ. μεταβαίνει στη Στουτγάρδη της Γερμανίας, όπου στα πλαίσια του εκεί μουσικού φεστιβάλ, ανεβαίνει το έργον του «Αντιγόνη» μαζί με έργα Σοστάκοβιτς και Στραβίνσκυ.
5/10: Επισοδειακές συναυλίες του Μίκη Θεοδωράκη στην Νάουσα με το συγκότημά του και τη συμμετοχή του Γρηγόρη Μπιθικώτση, της Σούλης Σαμπάχ και της ηθοποιού Αλέκας Παΐζη. Ενώ είχεν κλεισθεί η χειμερινή αίθουσα του κινηματογράφου «Αγγέλικα» για δύο συναυλίες, η αστυνομία δεν έδινε άδεια. Μετά από διαμαρτυρίες δόθηκε άδεια στο θερινό κινηματογράφο στην ταράτσα του «Αγγέλικα», ώστε λόγω του κρύου να μην συμμετέχει ο κόσμος. Ο κόσμος όμως συμμετείχε, οπότε μπήκαν σε εφαρμογή άλλες μέθοδοι. Στην απογεματινή παράσταση διακοπτόταν συνεχώς το ρεύμα. Στη βραδυνή εκτοξεύτηκαν πέτρες στην σκηνή μέχρι που διακόπηκε η συναυλία καθότι δημιούργησε πανικό μεταξύ των θεατών.
Κατόπιν αυτού ο Θεοδωράκης διέκοψε την περιοδεία του. Ο Ρακιντζής (υπουργός Δημοσίας Τάξεως της κυβέρνησης Καραμανλή) αρνήθηκε να εγγυηθεί την ακεραιότητα των μουσικών. Ο Ηλίας Ηλιού βουλευτής της ΕΔΑ παρακίνησε το Μ.Θ. να καταγγείλει το όργιο βίας στο εξωτερικό, πράγμα που έκανε λίγες μέρες αργότερα σε πρες-κόνφερανς στο Λονδίνο, με την ευκαιρία της 50ής παράστασης του μπαλέτου ΑΝΤΙΓΟΝΗ στη Όπερα του Λονδίνου (Κόβεν Γκάρντεν). Έτσι προέκυψε δημόσια ρήξη με τον Γιώργο Σεφέρη, Πρεσβευτή της Ελλάδας στο Λονδίνο, ο οποίος υπερασπίστηκε την Κυβέρνηση Καραμανλή και κατάγγειλε τον Θεοδωράκη, ότι με την πρες-κόνφερανς “προδίδει την πατρίδα”. “Η Πατρίδα μου δεν είναι οι τραμπούκοι” απάντησε ο Θεοδωράκης.
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ Μ.Θ. 1961 ΚΥΚΛΟΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ:
Πολιτεία Α’ – Πολιτεία Β’ (1961), ΣΥΝΘΕΣΗ/ΠΟΙΗΣΗ: Μίκης Θεοδωράκης / Δημήτρης Χριστοδούλου, Τάσος Λειβαδίτης, Κώστας Βάρναλης, Πάνος Κοκκινόπουλος, Νίκος Γκάτσος. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ: Μαίρη Λίντα, Μανώλης Χιώτης, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Αντώνης Κλειδωνιάρης, Μαρία Φαραντούρη, Στέλιος Καζαντζίδης, Μαρινέλλα, Μιχάλης Ιωαννίδης, Χορωδία
Μίκη Θεοδωράκη ΠΟΛΙΤΕΙΑ, Στ Καζαντζίδης, Μαρινέλλα, Μ Χιώτης 1961
Αρχιπέλαγος – Νήσος Των Αζορών (1961) ΣΥΝΘΕΣΗ/ΠΟΙΗΣΗ: Μίκης Θεοδωράκης / Νίκος Γκάτσος, Μέντης Μποσταντζόγλου (Μποστ) ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Μανώλης Χιώτης, Μίκης Θεοδωράκης, Καίτη Θύμη, Αντώνης Κλειδωνιάρης
ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ 1961 ΜΕ ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ Μ.Θ. :
-/08: Επαναλαμβάνεται η θεατρική παράσταση Τραγωδία «Φοίνισσες» στο Θέατρο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού Αθήνα. Πρώτη Παράσταση: 19/6/1960, Επίδαυρος από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία: Αλέξη Μινωτή, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Τον επόμενο χρόνο στις 27/3/1962 ανεβαίνει στο Παρίσι στο Θέατρο Théâtre des Champs-Elysées Γαλλία, Παρίσι, 15 Avenue Montaigne
«Επτά θανάσιμα αμαρτήματα». Θέατρο Άλφα Αθήνα, Θίασος Ανδρεάδη Κατερίνας, Σκηνοθεσία: Ντίνος Δημόπουλος, Συγγραφείς: Ψαθάς Δημήτρης, Τζαβέλλας Γιώργος, Σακελλάριος Αλέκος, Πρετεντέρης Κώστας, Παπαδούκας Παναγιώτης, Γιαλαμάς Ασημάκης
«Ώπα ώπα». Θέατρο Μετροπόλιταν Αθήνα, Θίασος Γιάννη Γκιωνάκη, Συγγραφείς: Σακελλάριος Αλέκος, Γιαννακόπουλος Χρήστος
Μουσική: Θεοδωράκης Μίκης, Γιαννίδης Κώστας (= Κωνσταντινίδης Γιάννης)
ΜΟΥΣΙΚΗ Μ.Θ. ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ 1961:
Μουσική για την ταινία «ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ». Σκηνοθεσία: Αλέκος Αλεξανδράκης, Σενάριο: Τάσος Λειβαδίτης και Κώστας Κοτζιάς, Ηθοποιοί: Αλέκος Αλεξανδράκης, Μάνος Κατράκης, Αλίκη Γεωργούλη, …
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης,
Η ταινία αναφέρεται σε μια φτωχογειτονιά της Αθήνας, στην οποία οι άνθρωποι προσπαθούν με κάθε τρόπο να ξεφύγουν απ’ τη φτώχεια και την ανέχεια. Άνθρωποι απογοητευμένοι εξαιτίας των προσδοκιών τους που δεν ευοδώθηκαν ποτέ, θα αναγκαστούν να συμβιβαστούν με την ωμή πραγματικότητα. Πρόκειται για μια ταινία που διακρίνεται για την ευαίσθητη σκηνοθετική ματιά του Αλέκου Αλεξανδράκη και τα δυνατά κοινωνικά μηνύματα της.
07/4: Με κυβερνητική παρέμβαση και δια της Αστυνομίας απαγορεύτηκε η προβολή της ταινίας και συνελήφτησαν οι συντελεστές της. Η ταινία έπεσε θύμα άγριας λογοκρισίας.
film: Συνοικία το όνειρο
Συνοικία τ‘ όνειρο (Soundtrack) Μίκης Θεοδωράκης, ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ: Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Χρηστάκης, 3 επανεκδόσεις Minos-EMI, His Master’s Voice
Soundtrack: Μίκης Θεοδωράκης ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ soundtrack
“PHAEDRA” – “Φαίδρα”. Σκηνοθεσία: Jules Dassin (Ζυλ Ντασέν), Σενάριο: Ζυλ Ντασέν, Μαργαρίτα Λυμπεράκη, Ηθοποιοί: Μελίνα Μερκούρη, Άντονι Πέρκινς, Ραφ Βαλόνε, …
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Η ταινία βασίζεται στην τραγωδία του Ευριπίδη Ιππόλυτος. Στο γνωστό μύθο, η δεύτερη γυναίκα του Θησέα, η Φαίδρα, ερωτεύτηκε το γιο του από την προηγούμενη γυναίκα του, Ιππόλυτο και προσπάθησε να τον κατακτήσει. Στην ταινία η Φαίδρα (Μελίνα Μερκούρη), δεύτερη σύζυγος του εφοπλιστή Θάνου Κυρίλη (Ραφ Βαλόνε), ερωτεύεται το γιο που έχει ο σύζυγός της από τον πρώτο του γάμο, Αλέξη (Άντονι Πέρκινς). Η σχέση των δυο είναι καταδικασμένη από την αρχή, αλλά οι δυο τους δεν καταφέρνουν να πνίξουν τα συναισθήματά τους…
http://www.imdb.com/title/tt0056346/
Trailer: Phaedra (1962) Trailer
Soundtrack: Mikis Theodorakis – Phaedra (Full Album)
«ΜΥΡΤΙΑ». Σκηνοθεσία: Κώστας Καραγιάννης, Σενάριο: Κώστας Καραγιάννης, Τάσος Κατραπάς Πρωταγωνιστές: Γκέλυ Μαυροπούλου, Γκόλφω Μπίνη, Θανάσης Βέγγος, Ανέστης Βλάχος, …
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Λαϊκή κομεντί, εμπνευσμένη από το ομώνυμο τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη.
“Ποια είναι η Μαργαρίτα”. Σκηνοθεσία: Ντίμης Δαδήρας, Σενάριο: Γιάννης Δαλιανίδης, Πρωταγωνιστές: Τζένη Καρέζη, Γιάννης Φέρτης, Θανάσης Βέγγος.
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Ταινία κωμωδία
“THE SHADOW OF THE CAT” – “Η ΣΚΙΑ ΤΗΣ ΓΑΤΑΣ”. Σκηνοθεσία: John Gilling, Σενάριο: George Baxt. Ηθοποιοί: André Morell, Barbara Shelley, William Lucas, …
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Είναι η ιστορία θρίλερ της Tabitha, της γάτα του σπιτιού μιας πλούσιας κυρίας, η οποία έγινε μάρτυρας της δολοφονίας της κυρίας της, από τον σύζυγο της και δύο υπαλλήλους της. Οι δολοφόνοι προσπαθούν να πιάσουν τη γάτα και να σκοτώσουν την μοναδική μάρτυρα του εγκλήματός τους.
http://www.imdb.com/title/tt0055438/
music: Mikis Theodorakis: music excerpts from “Shadow of the Cat” (1961)
1962
3/04: Πέθανε ο Έλληνας μουσουργός Μανώλης Καλομοίρης (1883-1962). Ο Μανώλης Καλομοίρης ήταν αναγνωρισμένος ως δημιουργός και ηγέτης της Ελληνικής Εθνικής Σχολής στην κλασσική μουσική. Ακολούθησε τη Γερμανική Σχολή και θεμελίωσε την Ελληνική Εθνική Σχολή ενσωματώνοντας τη δημοτική και εκκλησιαστική μουσική στην συμφωνική. Η συμβολή του στην ανάπτυξη των θεσμών για την μουσική παιδεία και τη προβολή της Ελληνικής συμφωνικής μουσικής στην Ευρώπη είναι μεγάλη. Το έργο του περιλαμβάνει πέντε όπερες, τρεις μεγάλες συμφωνίες, μουσική για πιάνο, μουσική δωματίου όπως και τραγούδια.
Ο Μίκης Θεοδωράκης αναγνωρίζει ότι έχει πολλές «ομοιότητες με τον Μανώλη Καλομοίρη, ειδικά σε ό,τι έχει σχέση «με την φιλοδοξία μας να δημιουργήσουμε ελληνικό έργο, ελληνική Σχολή που να εκφράζει την ελληνική ψυχή κλπ.», ωστόσο θεωρεί ότι ο δρόμος που χάραξε στην κλασσική μουσική είναι διαφορετικός από του Καλομοίρη. Στα πρώτα του βήματα ο συμφωνικός Μίκης Θεοδωράκης είχε απορρίψει την αστική τάξη, και τους μηχανισμούς της, πολιτικούς, ιδεολογικούς, καλλιτεχνικούς. Το μουσικό κατεστημένο των Αθηνών. Η κύρια διαφορά του με τον Καλομοίρη και την Εθνική Σχολή ήταν το κοινό της μουσικής. Η επιλογή του Θ. ήταν οι λαϊκές τάξεις. Συνέντευξη Μίκη Θεοδωράκη στον Γιώργο Λιάνη, http://www.mikistheodorakis.gr/
12/04: Μουσική και τραγούδια για το θεατρικό έργο «Ένας Όμηρος» του Μπρένταν Μπήαν (Behan Brendan). Ενα θεατρικό έργο εμπνευσμένο από τον απελευθερωτικό αγώνα του ιρλανδικού λαού, που περιείχε και μια σειρά ποιημάτων. Μετάφραση: Ρώτας Βασίλης, Δαμιανάκου Βούλα. Πρωτοπαρουσιάστηκε στην Αθήνα το 1962 από το «Κυκλικό Θέατρο» σε σκηνοθεσία του Λεωνίδα Τριβιζά σημειώνοντας μεγάλη καλλιτεχνική κι εμπορική επιτυχία.
Κύκλος τραγουδιών «EΝΑΣ OΜΗΡΟΣ» πρώτη εγγραφή: 1962 – ΛΥΡΑ
Playlist: Ένας ‘Ομηρος – Μίκης Θεοδωράκης
20/04: Ο Μίκης Θεοδωράκης ηχογραφεί στο Παρίσι με την Εντίθ Πιάφ, δύο από τα κύρια μουσικά θέματα της ταινίας « Les Amants de Teruel », τα: “Theme de l’amour” και “Valse du 14 juillet” σε στίχους Ζακ Πλάντ, και με ορχηστρική επιμέλεια δική του. Τα τραγούδια αυτά στην συνέχεια θα γινόταν παγκόσμιες επιτυχίες. Δυστυχώς η Πιαφ δεν το έζησε, μιας και τον επόμενο χρόνο έφυγε πρόωρα από τη ζωή σε ηλικία 48 χρονών.
Edith Piaf, Mikis Theodorakis – Les amants de Teruel & Quatorze juillet (1962)
Les amants de Teruel – Όμορφη Πόλη | Edith Piaf
Η σύνθεση της Σουίτας Μπαλέτου « Les Amants de Teruel » ανάγεται στα 1958 (Παρίσι). Το έργο γράφτηκε ύστερα από παραγγελία της διάσημης μπαλαρίνας Λουντμίλα Τσερίνα, που την εποχή εκείνη είχε δημιουργήσει το δικό της θέατρο. Κατά τη διάρκεια των δοκιμών, οι συντελεστές της παραγωγής ζήτησαν από τον Μίκη Θεοδωράκη να συνθέσει και δεύτερο μπαλέτο, αλλά εκείνος, λόγω έλλειψης χρόνου, πρότεινε να παρουσιαστεί το «Καρναβάλι», πρόταση που έγινε δεκτή. Μάλιστα, είχε την τύχη να διευθύνει ο ίδιος τα έργα του στο Θέατρο «Σάρα Μπερνάρ» με την Ορχήστρα Λαμουρέ.
Η Σουίτα Μπαλέτου «Les Amants de Teruel» («Οι εραστές του Τερουέλ») είναι εμπνευσμένη από τον ομώνυμο ισπανικό μύθο: πρόκειται για την ιστορία δύο ερωτευμένων νέων από το Τερουέλ της Αραγονίας, το ειδύλλιο των οποίων είχε τραγικό τέλος το 1217. Ο έρωτας του Χουάν Μαρτίνεθ δε Μαρθίγια και της Ιζαμπέλ δε Σεγούρα αποτέλεσε, κατά καιρούς, πηγή έμπνευσης για πολλούς ποιητές, δραματουργούς, μουσικούς και κινηματογραφιστές. Το 1962 έγινε ταινία από τον Γάλλο σκηνοθέτη Ρεμόν Ρουλώ με πρωταγωνίστρια και πάλι την Λουντμίλα Τσερίνα, με τη μουσική του Θεοδωράκη.
Soundtrack Les Amants De Teruel 2 επανεκδόσεις, Philips 1962
Mikis Theodorakis – Les amants de Teruel (Original Soundtrack) 1962
9/06: Γράφει τα κείμενα, τη μουσική και τραγούδια για την Επιθεώρηση «ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΛΗ» Αθήνα Θέατρο Παρκ. Κείμενα Α μέρους: Μποστ, Κείμενα Β μέρους: Μ. Θεοδωράκης, Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης, Σκηνικά Α μέρους: Μποστ, Σκηνικά – Κοστούμια Β μέρους: Βασίλης Φωτόπουλος, Μέντης Μποσταντζόγλου, Χορογραφίες: Βαγγέλης Σειληνός, Διευθυντής Ορχήστρας: Γιάννης Διδίλης, Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Μαρία Καλουτά. Στίχοι τραγουδιών: Μποστ, Δημήτρη Χριστοδούλου, Χριστοφέλλης, Ερρίκος Θαλασσινός, Τραγουδι: Γρηγόρης Μπιθικότσης, Γιάννης Βογιατζής, Ντόρα Γιαννακοπούλου. Ο Μ.Θ.
Η πρεμιέρα της θρυλικής παράστασης του θεάτρου “Παρκ”, 1962
Κύκλος τραγουδιών «ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΛΗ» πρώτη εγγραφή: 1962 – COLUMBIA
ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΛΗ~Μίκης Θεοδωράκης (Full Album 1962)
14/06: Παράλληλα στο θερινό θέατρο Μετροπόλιταν ανέβηκε η επιθεώρηση «Οδός Ονείρων» σε σκηνοθεσία Α. Σολομού. Τη μουσική και τα τραγούδια υπογράφει ο Μάνος Χατζηδάκις σε κείμενα και στίχους I. Καμπανέλλη, Α. Σολομού, Ν. Γκάτσου, Μ. Αργυράκη και Μ. Χατζηδάκι.
Μια νέα μονομαχία Χατζηδάκι – Θεοδωράκη εμφανίζεται. Οι δυο συνθέτες κηρύσσουν δια του τύπου πόλεμο μεταξύ τους. Νικητής στα εισητήρια ήταν η «Όμορφη πόλη» με 100.000 θεατές, έναντι 75.000 της Οδού Ονείρων. Τον επόμενο χρόνο στις 20 Γενάρη του 1963 συμφιλιώνονται και συμφωνούν για μια νέα μουσική παράσταση-συναυλία που συνυπογράφουν τη «Μαγική πόλη».
-/06: Κλονίζεται η υγεία του Θεοδωράκη. Εκδηλώνεται η φυματίωση και νοσηλεύεται ένα-δύο μήνες στο σανατόριο Εδουάρδος VII στο Λονδίνο κι άλλους δύο σε σανατόριο στην κλινική Τσαγγάρη κοντά στην Αθήνα
-/09: Μόλις θεραπευτεί από τη φυματίωση μεταβαίνει στην Κούβα.Tο 1962 η Κούβα είναι το επίκεντρο του ψυχρού πολέμου. Οι ΗΠΑ μετά την αποτυχεμένη «Επιχείρηση του Κόλπου των Χοίρων», λαμβάνουν μέτρα κατά της Κούβας. Στις 7 Φλεβάρη 1962 η κυβέρνηση του Τζων Φ. Κένεντι επεκτείνει και εντείνει το εμπάργκο κατά της Κούβας, που ξεκίνησε από το 1958, ως απάντηση στην εθνικοποίηση των περιουσιών, εργοστασίων, κλπ. αμερικανικών συμφερόντων από την επαναστατική κυβέρνηση της χώρας, προσπαθώντας να απομονώσει και να στραγγαλίσει την οικονομία της. Μέσα σε συνθήκες απομόνωσης και αποκλεισμού που επιβάλουν οι ΗΠΑ στην Κούβα, η ΕΔΑ αποφάσισε σε ένδειξη υποστήριξης και συμπαράστασης στην επαναστατική της κυβέρνηση να στείλει μια κοινοβουλευτική αντιπροσωπία στην Κούβα. Στην αντιπροσωπία κάλεσε να συμμετέχει και ο Μίκης Θεοδωράκης ως μια προσωπικότητα διεθνούς εμβέλειας.
Ο Μ.Θ. διηγήθηκε την περιοδεία τους στην επαναστατική Κούβα και την συνάντησή του με τον Κάστρο και τον Τσε στο ξενοδοχείο “Αβάνα Λίμπρε”, «… Εκεί που τελείωνε η συνάντησή μας, άρχισε η ορχήστρα να παίζει το “Lune de miel”. Το “Honeymoon song” που ήταν το εθνικό τους τραγούδι… το οποίο θεωρούσαν ότι είναι μεξικάνικο. … το τραγούδι ήταν στα χείλη όλων των Κουβανέζων. Λέει λοιπόν ο διερμηνέας, όταν σηκωθήκαμε να φύγουμε, στον Κάστρο: “Με την ευκαιρία, να σας πω ότι αυτό το τραγούδι είναι δημιουργία του κύριου εδώ”. “Πού πάτε;” λέει ο Κάστρο κατενθουσιασμένος. “Είναι δυνατόν; Γράφει τέτοια πράγματα;” Δε με άφηναν να φύγω. Και ο Τσε Γκεβάρα ετοιμαζόταν να πάει στη Σιέρα Μαέστρα για περιοδεία. “Θα σε πάρω μαζί μου αύριο”, μου λέει. “Έχει ωραίο κλίμα και άφθονο οξυγόνο εκεί που πηγαίνω”. Έτσι ο Μίκης συνόδεψε τον Τσε Γκεβάρα στη Σιέρα Μαέστρα και έζησε για μια βδομάδα μαζί του. Δεν θα τον ξανάβλεπε. Το 1967 ο Τσε θα δολοφονιότανε στη Βολιβία.
Για περισσότερα δες: Μίκης – Τσε – Φιντέλ / Mikis – Che – Fidel
Ένα μήνα μετά την επισκεψη του Μ.Θ. στην Κούβα ξεσπά η αποκληθείσα «Κρίση των Πυραύλων», που λίγο έλλιψε να οδηγήσει σε σύγκρουση τις ΗΠΑ με τη Σοβιετική Ένωση.
29/09: Ο Μίκης Θεοδωράκης ομιλεί στο “Εμπρός” και καταγγέλει την επέμβαση της λογοκρισίας και το “Τραγούδι του Νεκρού Αδελφού” – Αν πρέπει κάποιος να με κρίνει αυτός θα είναι ο λαός.
13/10: Πρεμιέρα της «Λαϊκής Όπερας – ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ» από το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη στο θέατρο «Καλουτά». Το έργο είναι αφιερωμένο στην ενότητα του ελληνικού λαού, ενώ ακόμα είναι νωπές οι συνέπειες του εμφυλίου πολέμου. Είναι μια πρώτη προσπάθεια του Μ.Θ. να δημιουργήσει μια μουσική τραγωδία βασισμένη στη λαϊκή μουσική. Σε συνέντευξή του προγούμενα έχει εξηγήσει ότι το νέο του έργο: «Είναι το πρώτο ολοκληρωμένα έργο μου βασισμένο επάνω στο λαϊκό τραγούδι. Κι ακόμη, μια απόπειρα για μια σύγχρονη λαϊκή τραγωδία. Η μουσική πού έχω γράφει γι’ αυτό, δεν είναι απλώς μουσική υπόκρουση. Και οι λαϊκοί καλλιτέχνες που θα είναι επί σκηνής, δηλαδή ο Μπιθικώτσης, ο Πλέσσας, ο Παπαδόπουλος και ο Καρνέζης θα είναι ένα είδος συγχρόνου χορού ο οποίος παρακολουθεί τα γεγονότα που γίνονται γύρω απ’ αυτόν και που βγαίνουν μέσα από το τραγούδια του και ξαναμπαίνουν σ’ αυτά. Κάθε τραγούδι έχει ένα δυναμικό πού πάνω στην σκηνή γίνεται πρόσωπα, γίνεται δράση, γίνεται σύγκρουση και όταν φθάνουμε στο κρίσιμα σημεία όλα αυτά τα πρόσωπα «παγώνουν» και τότε παίρνουν μια νέα φόρμα και επιστρέφουν ατό τραγούδι ένα νέο χαρακτήρα και παρουσιάζονται με νέα μορφή. Είναι οργανικά βγαλμένο απ’ το τραγούδι το έργο και όλο μαζί δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά μία καταγραφή των προσώπων, των διαλόγων των και των πράξεων των και των συγκρούσεων των, όπως ακριβώς βγαίνουν μέσ’ από το δεδομένο τραγούδι, κάθε φορά…»
Για περισσότερα δες: Η πρώτη για «το Τραγούδι του Νεκρού Αδελφού»
23/10: Δημοσιεύεται κείμενο συλλογής υπογραφών με το οποίο Σύλλογοι και προσωπικότητες των Γραμμάτων και των Τεχνών διαμαρτύρονται προς το Ε.Ι.Ρ. και τους σταθμούς των ενόπλων δυνάμεων για την άνιση μεταχείριση του συνθέτη Θεοδωράκη και τον αποκλεισμό του από τα προγράμματά τους. Την διαμαρτυρία υπογράφουν 12 Σύλλογοι (μεταξύ των οποίων η Παγκρήτιος Ένωση, ο Σύλλογος Κρητών Σπουδαστών, η Αδελφότητα Χανιωτών, κ.ά.), και πολλές προσωπικότητες της πολιτικής, των γραμμάτων και τής τέχνης, (μεταξύ των όποιων και οι εξής: Αλ. Άλεξανδράκης, Μ. Αυγέρης, Κ. Βάρναλης, Οδ. Ελύτης, Ντ. Ηλιόπουλος, Μ. Καλουτά, Τζ. Καρέζη, Κατερίνα, Μ. Κατράκης, Τζ. Καρούσος, Ν. Κατηφόρης, Λ. Καλλέργης, Αλ. Κατσέλη, Γαλ. Καζαντζάκη, Π. Κατσέλης, Θ. Κορνάρος, Θεόδ. Κρίτας, Λ. Κουκούλας, Τ. Λειβαδίτης, Βασ. Μεσολογγίτης, Μ. Μποσταντζόγλου, Δημ. Φάμπας κ.ά.π.).
6/11: Επίσημη πρώτη της «Μικρής Συμφωνικής Ορχήστρας Αθηνών» (Μ.Ο.Α.) που ίδρυσε ο Μ.Θ. Ο Θεοδωράκης, ήρθε να ταράξει «τα λιμνάζοντα νερά» της μουσικής ζωής στην Αθήνα, ιδρύοντας την ανεξάρτητη Μ.Ο.Α., από μουσικούς που ο καθένας χωριστά ήταν ένας σολίστ -έγραψε ο τύπος- με στόχο να διοργανώνει σειρά συναυλιών στην Αθήνα και την επαρχία. Στην αρχή προγραμματίστηκαν συναυλίες δις της εβδομάδας στο Θέατρο «Καλουτά» στην Αθήνα, με συμφωνικά έργα της προκλασικής περιόδου (έργα Μπαχ, Βιβάλντι, Χέντελ, Περγκολέζι κ.ά.) σε μια προσπάθεια να εξοικειώσει το ευρύτερο ελληνικό κοινό με τη συμφωνική μουσική. Την ιδέα της δημιουργίας μιας μικρής ορχήστρας, ο Θεοδωράκης δεν την περιόρισε στα στενά πλαίσια κάποιας μουσικής κίνησης. Την αντίκρυσε ουσιαστικά σαν αφετηρία ενός πνευματικού κινήματος, ενός αληθινού κινήματος κουλτούρας. «Ενός Κινήματος ιδεών -όπως έγραψε ο ίδιος στο πρόγραμμα της πρώτης συναυλίας- που θέλει να σπάσει την κρυστάλλινη γυάλα οπού κλείσαν τη μουσική οι απειροελάχιστοι εστέτ της Αθήνας και να τη ρίξει στους βουερούς δρόμους, στα Πανεπιστήμια, στις συνοικίες, στις συζητήσεις».
-/11-12: Ο Μ.Θ. Συντάσει και κυκλοφορεί «ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ». Με τη κίνηση του Μανιφέστου της Αθήνας είχε στόχο να συσπειρώσει γύρω του τους ανένταχτους της Αριστεράς, και να παρέμβη για τον εκδημοκρατισμό της ΕΔΑ και την ταύτιση της πολιτικής της με την πολιτιστική, πλέον, δράση.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ Μ.Θ. 1962
1/ Θεοδωράκης Μίκης, Το Τραγούδι του Νεκρού Αδελφού (θεατρικό) – α’ έκδοση, Εκδ. Γκόνη, 1962
2/ Θεοδωράκης Μίκης, Για την Ελληνική Μουσική, Εκδ. Πλειάς, 1962
Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Πλειάς” το βιβλίο του “Για την Ελληνική Μουσική” με τα κυριότερα άρθρα του που δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό τύπο το διάστημα 1952 ως το 1961 και τις βασικές απόψεις του για τη μουσική, για διάφορα έργα του και και πάνω στη διαμάχη για το λαϊκό τραγούδι. Καταχωρημένες ήταν και όλες οι αντίθετες απόψεις, όπως είχαν δει το φως στις στήλες των εφημερίδων, και τέλος οι σημαντικότερες συζητήσεις που είχαν γίνει πάνω σ’ αυτό το θέμα με φοιτητές και νέους εργάτες. Ένα μέρος του βιβλίου είχε προδημοσιευτεί στο: Μίκης Θεοδωράκης Για την ελληνική μουσική Επιθεώρηση Τέχνης Αθήνα 1961», Κριτική, τόμ. 3, τχ. 17-18 (Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 1961)
1963
5/01: Δημοσιεύεται στο περιοδικό «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» μια άκρως ενδιαφέρουσα, όσο και αποκαλυπτική ηχογραφημένη συνομιλία του Ιάννη Ξενάκη με τον Μίκη Θεοδωράκη στο Παρίσι, για την μοντέρνα μουσική, την λαϊκή μουσική, για την ελληνικότητα. Η δυό παλιοί φίλοι στην συνομιλία τους κάνουν μια συνολική επιθεώρηση της ελληνικής μουσικής.
Μία συνομιλία του Ιάννη Ξενάκη με τον Μίκη Θεοδωράκη
20/03: Ανακοινώνεται στο Λονδίνο από το Διεθνές Μουσικό Ινστιτούτο Μουσικής, ότι απενεμήθη το πρώτο βραβείο σύνθεσης Σιμπέλιους στον Μίκη Θεοδωράκη, για το έργο του Σουίτα Νο1 για πιάνο και ορχήστρα. Το Ινστιτούτο προεδρεύεται από τον διάσημο βιολοντσελλίστα Pablo Casals και στην διοίκησή του συμμετέχουν οι: Darius Milhaud και Zoltan Kodaly. Το βραβείο Σιμπέλιους έχει αθλοθετηθεί στην μνήμη του μεγάλου Φινλανδού μουσουργού Γιαν Σιμπέλιους.
21/04: Η Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη διοργανώνει την Α’ Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης. Η πορεία απαγορεύεται. Πολλές χιλιάδες διαδηλωτές συλλαμβάνονται κατά τη μετάβασή τους στο Μαραθώνα, ανάμεσα τους και ο Μίκης Θεοδωράκης που συλλαμβάνεται μαζί με το Μίνω Αργυράκη. Συνελήφθηκαν νωρίς το πρωί στους Αμπελόκηπους μαζί μάλλους και μεταφέρθηκαν με καμιόνια στη Σχολή Αστυνομίας, όπου κρατήθηκαν μέχρι το βράδυ. Ο βουλευτής της ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης μετέβη ξημερώματα στον Μαραθώνα και αιφνιδίασε την αστυνομία. Ανέβηκε στον Τύμβο, φώναξε «Ζήτω η ειρήνη», ξεδίπλωσε ένα μικρό πανό με τα σήματα της ειρήνης, που είχε κρύψει μέσα στο σακάκι του και ξεκίνησε μόνος του την πορεία. Λόγω της βουλευτικής ασυλίας που είχε η αστυνομία απέφυγε να τον συλλάβει στην αρχή. Στην πορεία όμως και όταν είχε φτάσει κοντά στο Χαρβάτι, αστυνομικοί τον απήγαγαν και τον εγκατέλειψαν αργότερα στη Νέα Ιωνία. Οι φωτογραφίες του Γρηγόρη Λαμπράκη με το πανό της ειρήνης, θα γίνουν τα σύμβολα του κινήματος της ειρήνης σ΄όλο το κόσμο.
Δες περισσότερα: Α’ Μαραθώνιος πορεία Ειρήνης (1964)
22/05: Ο Βουλευτής της ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης παρέστη και μίλησε για την ειρήνη και τον αφοπλισμό σε εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη. Μετά το τέλος της εκδήλωσης δέχθηκε δολοφονική επίθεση στη συμβολή των οδών Βενιζέλου και Σπανδωνή, λίγα μέτρα μακριά απ’ το κτήριο όπου στεγαζόταν το Δημοκρατικό Συνδικαλιστικό Κίνημα, στην αίθουσα του οποίου μίλησε, από τρίκυκλο στο οποίο επέβαιναν οι ακροδεξιοί Σπύρος Γκοτζαμάνης και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης. Τραυματίστηκε σοβαρά και πέθανε στις 27 Μαΐου 1963, σε ηλικία 51 ετών. Ο θάνατός του προκάλεσε αγανάκτηση στην κοινή γνώμη, οξύτατη πολιτική κρίση, αλλά και διεθνή κατακραυγή.
28/05: Μισό εκατομμύριο άνθρωποι στην Αθήνα συγκεντρώθηκε στο Α’ Νεκροταφείο για το «Ύστατο Χαίρε» στο Λαμπράκη και τον συνόδεψαν στον τάφο, φωνάζοντας: «Ο Λαμπράκης ζει». Γρήγορα, η συγκέντρωση μετατράπηκε σε διαδήλωση καταδίκης της δεξιάς κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Παλατιού.
29/05: Η δολοφονία του Λαμπράκη στάθηκε η αφετηρία για την επάνοδό του Μίκη Θεοδωράκη στην ενεργό πολιτική. Την επομένη της κηδείας τυπώνει και κυκλοφορεί μια μπροσούρα με τίτλο «Ο Λαμπράκης ζει!», στην οποία θέτει το ζήτημα της δημιουργίας ενός Παλλαϊκού Πανδημοκρατικού Μετώπου. «Ο Λαμπράκης- ήρωας του ελληνικού λαού μάς έδειξε τον μοναδικό δρόμο: Είναι ο δρόμος της πάλης. Της πάλης μέχρις εσχάτων! Στη φασιστική οργάνωση του εχθρού ο ελληνικός λαός θα πρέπει να αντιτάξει τη δημοκρατική οργάνωση του μαζικού κινήματος».
31/05: Ο Θεοδωράκης δημοσιοποιούσε ένα ακόμη κείμενο στη μνήμη του Λαμπράκη με τίτλο “Η λογική των δολοφόνων”: στο οποίο αναφέρεται στη θυσία του Λαμπράκη και το οργανωμένο σχέδιο της δολοφονίας του. Μεταξύ των άλλων σημειώνει: «Ο Λαμπράκης βάδισε τον δρόμο της θυσίας με απόλυτη συνείδηση για την αποστολή του. «Ο λαός μας χρειάζεται έναν Ιησού, που με το αίμα του θα τον βοηθήσει να βρει την Λευτεριά του» Αυτά είπε την μοιραία ημέρα πριν φύγει για την Θεσσαλονίκη. Το μαρτύριό του δεν υπήρξε πράξη τυχαία. Ούτε για τον ίδιο, ούτε όμως και για τους δολοφόνους του. Η ψυχή του ήταν κατάφορτη από την αγωνία του λαού του. Πονούσε και ντρεπόταν γιατί έβλεπε γύρω του τόση δυστυχία, τόσο πόνο, τόσην αδικία. Η καταπάτηση της Δημοκρατίας – η παραβίαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου – η κυριαρχία του αστυνομικού κράτους – η δίχως προηγούμενο ασυδοσία της; οικονομικής ολιγαρχίας, που χτίζει τα πλούτη της πάνω στην πείνα και την στέρηση του λαού – η σκλαβιά του χωριού και η υποταγή του στη θέληση του κομματάρχη και των παρακρατικών και κρατικών οργάνων, με λίγες λέξεις το άδικο μαρτύριο ενός μεγάλου λαού, του ξέσχιζε τη ψυχή, του ακόνιζε το μυαλό και του γιγάντωνε την θέληση…»
8/06: Μετά τη δολοφονία της Θεσσαλονίκης η ηγεσία της ΕΔΑ, πρότεινε στον Θεοδωράκη την από κοινού οργάνωση ενός πλατιού Κινήματος νεολαίας με προμετωπίδα το όνομα του Λαμπράκη. Στις προϋποθέσεις που τέθηκαν από την πλευρά του Θεοδωράκη, ως προς τον πανδημοκρατικό χαρακτήρα του Κινήματος, η ηγεσία της ΕΔΑ απάντησε συγκαταβατικά. Αφού ανέλαβε επικεφαλής ξεκίνησε μια πολιτική και πολιτιστική εκστρατεία που εξάπλωσε τη Νεολαία σε όλη την Ελλάδα. Σε λίγους μήνες, έφτασε και στο τελευταίο χωριό. Για ένα διάστημα συνυπήρξε με τη Νεολαία της ΕΔΑ. Όμως όπως λέει ο Θεοδωράκης [Πετρίδης σ.72] «η συντριπτική πλειοψηφία των νέων μελών της κίνησης πίστευαν και οι ίδιοι ότι μπαίνοντας στην κίνησή μας έμπαιναν ταυτόχρονα στο χώρο της Αριστεράς. Το να επιμείνουμε στις αρχικές μας προθέσεις, για ένα πλατύ υπερκομματικό χαρακτήρα, γινόταν κάθε μέρα και πιο αντιρεαλιστικό, και έτσι, ύστερα από ένα χρόνο περίπου οδηγηθήκαμε στη συγχώνευση της κίνησης με την Ν. ΕΔΑ και τη δημιουργία της ΔΝΛ ως μοναδικής νεολαίας της ελληνικής Αριστεράς.» Η γιγάντωση της Κίνησης έφερε μαζί της την ανάλογη αντίδραση. «Έστρεψε τα πυρά του κρατικού μηχανισμού, αστυνομίας και παρακράτους, ενάντιά μας με όλα τα μέσα». Ανάλογα εχθρική ήταν και η στάση της Ένωσης Κέντρου και του Γεωργίου Παπανδρέου.
Για περισσότερα δες:
Από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη στην δημιουργία της νεολαίας «Γρήγορης Λαμπράκης»
Η δημιουργία της νεολαίας «Γρήγορης Λαμπράκης»
11/06:Παραιτείται ο Κ. Καραμανλής, αφού αποτυγχάνει να πείσει το βασιλιά Παύλο να μην πραγματοποιήσει το ταξίδι στο Λονδίνο. Ο βασιλιάς Παύλος διορίζει πρωθυπουργό τον Πιπινέλη.
20/06: Πρεμιέρα για τη «ΜΑΓΙΚΗ ΠΟΛΗ», Μουσική επιθεώρηση Θεοδωράκη – Χατζιδάκι, κύκλος τραγουδιών, Αθήνα 1963, Κείμενα Ιάκωβος Καμπανέλλης, Νότης Περγιάλης, Μίκης Θεοδωράκης, Σκηνοθεσία: Λεωνίδας Τριβιζάς, στο Θέτρο Παρκ
12/08: Απονέμεται το βραβείο Ειρήνης Λένιν στον Μανώλη Γλέζο, σε ειδική τελετή στη Μόσχα.
4/10: Πρεμιέρα για τη «ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ» Μουσικό δράμα, κύκλος τραγουδιών, Συγγραφέας – Σκηνοθεσία: Ιάκωβος Καμπανέλλης, Θίασος Τζένης Καρέζη, Θέατρο Κοτοπούλη-Rex με τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη.
Μίκης Θεοδωράκης – Η Γειτονιά Των Αγγέλων / Mikis Theodorakis (Full Album)
-/10: Πρώτη Παράσταση για τη «ΛΙΟΥΤΣΑ» του Δημήτρη Λυμπερόπουλου, Σκηνοθεσία: Γιώργος Θεοδοσιάδης, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
-/10: Πρώτη Παράσταση για το «Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα», Συγγραφέας García Lorca, Federico, Σκηνοθεσία: Πέλος Κατσέλης, Θίασος Αλέκας Κατσέλη, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
10/10: φεύγει από τη ζωή η μεγάλη Γαλλίδα τραγουδίστρια Εντίθ Πιάφ (Édith Piaf) (1915 –1963). Η Εντίθ Πιάφ σβήνει την ίδια μέρα με τον φίλο της ποιητή Ζαν Κοκτώ (γένν. 1889), μόλις στα 48 της χρόνια, στο Plascassier από κίρρωση ήπατος. Ακριβώς πριν ένα χρόνο παντρεύτηκε με τον πολύ νεότερό της Έλληνα Θεοφάνη Λαμπουκά, και λίγο νωρίτερα τον Απρίλη του 1962 έκανε την ηχογράφηση των δύο μουσικών θεμάτων της ταινίας « Les Amants de Teruel », “Theme de l’amour” και “Valse du 14 juillet” με το Μίκης Θεοδωράκης στο Παρίσι.
10/12: Απονέμεται το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας στον Γιώργο Σεφέρη «Για το υπέροχο λυρικό ύφος του, που είναι εμπνευσμένο από ένα βαθύ αίσθημα για το ελληνικό πολιτιστικό ιδεώδες». Ο διπλωμάτης και ποιητής Γιώργος Σεφέρης υπήρξε ο πρώτος Έλληνας που τιμήθηκε με Νόμπελ. Στις 10 Δεκεμβρίου 1963, στην τελετή απονομής που έγινε στη Στοκχόλμη, παρέλαβε το επίζηλο βραβείο από τον βασιλιά της Σουηδίας Γουσταύο. Ο Σεφέρης στην ομιλία του στη Σουηδική Ακαδημία συνόψισε τις πεποιθήσεις του για την άμεση και αδιάσπαστη συνέχεια της ελληνικής γλώσσας από την αρχαιότητα ως τη σημερινή εποχή: « …Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που τη χαρακτηρίζει είναι ότι μας παραδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται καθετί ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα…».
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ Μ.Θ. 1963
Μίκη Θεοδωράκη, Οδυσσέα Ελύτη, Μικρές Κυκλάδες, Τραγούδι: Ντόρα Γιαννακοπούλου
Μίκη Θεοδωράκη, Γιάννη Θεοδωράκη, Λιποτάκτες (1963) Τραγούδι: Μίκης Θεοδωράκης
Μίκη Θεοδωράκη, Ιάκωβου Καμπανέλλη, Η γειτονιά Των αγγέλων , Από το ομώνυμο Θεατρικό έργο, Τραγούδι: Γιάννης Πουλόπουλος, Νίκος Κούρκουλος, Τζένη Καρέζη, Βαγγέλης Σειληνός και Χορωδία
Μίκη Θεοδωράκη, Πολιτεία Στίχοι: Δημήτρης Χριστοδούλου, Τάσος Λειβαδίτης, Μιχάλης Κατσαρός, Κώστας Βάρναλης, Πάνος Κοκκινόπουλος, Τραγούδι: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Στέλιος Καζαντζίδης
Μίκης Θεοδωράκης, Οδυσσέας Ελύτης, Άντης Περνάρης, Λεωνίδας Μαλένης, Νίκος Γκάτσος, «Μικρές Κυκλάδες – Χρυσοπράσινο Φύλλο», Τραγούδι: Ντόρα Γιαννακοπούλου, Χορωδία, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Μαρία Φαραντούρη
Μίκη Θεοδωράκη, Γιάννη Ρίτσου, Επιτάφιος_Γ’ Εκτέλεση (1960), Γ’ Εκτέλεση: Μαν. Χιώτης & Μαίρη Λίντα (10ος, 1963)
1964
Μέσα στο 1964 οξύνεται το Κυπριακό πρόβλημα. Ο Μίκης Θεοδωράκης θα χρειαστεί να πάει εξ φορές μέσα στο χρόνο στην Κύπρο. Οι επισκέψεις του αφορούσαν συνομιλίες με το Μακάριο, και το ΑΚΕΛ, επισκέψεις στις βομβαρδισμένες περιοχές από τους Τούρκους, συμμετοχή σε συλλαλητήρια και πορείες ειρήνης.
Ο πόλεμος του Βιετνάμ εισέρχεται στη σκληρότερη φάση του, με την άμεση εμπλοκή μάχιμων αμερικανικών δυνάμεων στο πλευρό της Σαϊγκόν.
O Μ.Θ. αποφασίζει να κατέβει στις βουλευτικές εκλογές προκειμένου να εκπροσωπηθεί η Κίνηση Νέων «Γρηγόρης Λαμπράκης» στη Βουλή.
Ο Πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου μιλά για εκμετάλλευση του Μίκη από την Αριστερά λέγοντας πως: «η Αριστερά εσκύλευσε τον μεν Λαμπράκη νεκρόν, τον δε Θεοδωράκη ζωντανόν…»
Στη φάση αυτή ο Θεοδωράκης δίδει το προσωπικό ιδεολογικό-αγωνιστικό παρόν του μέσα από την ανάπτυξη του κινήματος νεολαίας Λαμπράκη. Έτσι ιδρύθηκε η πρώτη Λέσχη πολιτισμού στην Κοκκινιά για να ακολουθήσουν κι άλλες πενήντα στην Αθήνα και στον Πειραιά. Επακολούθησε ο εγκαινιασμός ακόμη 300 Λεσχών σε όλη την Ελλάδα. Η ταύτιση του Θεοδωράκη με την ανάπτυξη του κινήματος Λαμπράκη ανησύχησε, την ηγεσία της ΕΔΑ η οποία αντιτάχθηκε στον ευρύτερο δημοκρατικό προσανατολισμό του νέου Κινήματος. [Πετρίδης σελ.77]
3/02: Μεγάλη προεκλογική συγκέντρωση της ΕΔΑ στο θέατρο Παπαϊωάννου, όπου οι διανοούμενοι υποψήφιοι της ΕΔΑ Ρίτσος, Καρούζος, Θεοδωράκης και Μποστ, κάλεσαν τον πνευματικό κόσμο και τους Αθηναίους και Πειραιώτες και τους ανέπτυξαν τις θέσεις του κόμματος γύρω από την πνευματική πολιτική του. Το θέατρο ήταν κατάμεστο από νωρίς. Πλατεία, εξώστες, ο κόσμος κρέμεται σαν τσαμπιά. Η νεολαία πάντοτε και πανταχού παρούσα. Εκείνη δίνει τον παλμό, τα συνθήματα, το κέφι, τη χαρά… Τελευταίος μίλησε ο Μ. Θεοδωράκης, υποψήφιος βουλευτής της Β’ περιφέρειας Πειραιά, ο οποίος αναφέρθηκε ιδιαίτερα στις απόψεις της ΕΔΑ για το εκπολιτιστικό κίνημα και για τον ιδιαίτερο ρόλο της νεολαίας σ’ αυτό. Και έκλεισε την ομιλία του με τούτα τα λόγια: «Η θέση του κάθε τίμιου, ζωντανού, πρωτοπόρου, θαρραλέου πνευματικού ανθρώπου, σ’ αυτές τις κρίσιμες ώρες για το μέλλον του λαού μας, είναι μέσα στα χαρακώματα τα δικά μας, της ΕΔΑ. Και όχι μέσα στα χαρακώματα των αντιπάλων μας, ακόμη και αυτών πού για την ώρα καλούνται να παίξουν έναν θετικό – δημοκρατικό ρόλο.
Τους πέντε στόχους για την εκπολιτιστική Αναγέννηση τους κήρυξαν πριν λίγες εβδομάδες οι Λαμπράκηδες και είναι:
1) Ο Αναλφαβητισμός.
2) Το Λαϊκό Πανεπιστήμιο.
3) Ο μαζικός αθλητισμός.
4) Οι Λέσχες πολιτισμού και
5) Το Φεστιβάλ Νεολαίας.
Αυτούς τούς πέντε στόχους θα τους κάνουμε μέσα στη Βουλή υπόθεση εθνική. Το 1% για τον Αθλητισμό και το 5% για τον εκπολιτισμό, θα τα μεταβάλουμε σε πανελλήνιο αίτημα, όπως μεταβάλαμε σε εθνικό κίνημα το 15% για την παιδεία.»
7/02: Πεθαίνει σε ηλικία 70 ετών, ο πρώην πρωθυπουργός και συναρχηγός της «Ένωσις Κέντρου» Σοφοκλής Βενιζέλος, κατά την προεκλογική περίοδο και ενώ ταξίδευε ατμοπλοϊκώς από τα Χανιά στην Αθήνα. (γέννηση: 3/11/1894). O Μ.Θ. παρευρίσκεται στην κηδεία του στα Χανιά εκ μέρους της ΕΔΑ.
16/02: Οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές πριν από τη Δικτατορία, που αποτέλεσαν θρίαμβο για την Ένωση Κέντρου και τον αρχηγό της Γεώργιο Παπανδρέου με το 52,7% των ψήφων και 180 έδρες. Ακολούθησαν ο Συνασπισμός ΕΡΕ και Κόμματος Προοδευτικών υπό τους Παναγιώτη Κανελλόπουλο και Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη (35, 26% και 112 έδρες) και η ΕΔΑ με αρχηγό τον Ιωάννη Πασσαλίδη (11,80% και 20 έδρες). 3 έδρες κατέλαβαν ανεξάρτητοι υποψήφιοι. Η Ένωση Κέντρου κερδίζει τις εκλογές και σχηματίζει κυβέρνηση.
Ο Μ.Θ. Εκλέγεται βουλευτής της ΕΔΑ στην Β’ εκλογική Περιφέρεια Πειραιά
-/03: Δημιουργείται η πρώτη Λέσχη Πολιτισμού, στην Κοκκινιά που εξελίσσεται σε πυρήνα πολλών πρωτοβουλιών. Ακολουθούν άλλες 50 στην Αθήνα και στο Πειραιά, και πάνω από 300 σε όλη την Ελλάδα. 500 Λαμπράκηδες φτιάχνουν μέσα σε μια μέρα τη Λεωφόρο Λαμπράκη στο Πέραμα.
20/03:Έφυγε ο Ιρλανδός ποιητής, συγγραφέας, μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας δραματουργός, Brendan Behan (1923-1964) σε ηλικία μόλις 41 ετών. Ήταν αλκοολικός και πέθανε εξ αυτού του λόγου. Η κηδεία του έγινε ένα λαϊκό προσκύνημα από τα πλήθη των Ιρλανδών πατριωτών που συνέρρευσαν στο Κοιμητήριο του Glasnevin για να αποχαιρετήσουν τον κομμουνιστή και ιδεαλιστή συγγραφέα, ο οποίος με την πένα του στρατεύτηκε στον απελευθερωτικό αγώνα του λαού του ενάντια στον βρετανικό ιμπεριαλισμό. Στην Ελλάδα ο Brendan Behan έγινε ιδιαίτερα γνωστός από τον Μίκη Θεοδωράκη όταν τον χειμώνα του 1962 παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα το έργο του με τίτλο Ένας Όμηρος που είχε γράψει στα 1957 στην ιρλανδική γλώσσα.
I REMEMBER IN SEPTEMBER – MIKIS THEODORAKIS
Το τραγούδι «το Σεπτέμβριο θυμάμαι» σε μετάφραση του Βασίλη Ρώτα
Down By The Glenside Sung By Brendan Behan – Irish – Folk
Down by the Glenside “είναι ένα ιρλανδικό αντάρτικο τραγούδι που γράφτηκε από τον Peadar Kearney, ιρλανδικό συνθέτη πολυάριθμων επαναστατικών τραγουδιών.
Το 1966, την ίδια χρονιά με το έργο «Η μπαλάντα του Μαουτχάουζεν», ο συνθέτης ξαναηχογράφησε τα τραγούδια του για το θεατρικό έργο του Brendan Behan με ερμηνεύτρια τη μούσα του, Μαρία Φαραντούρη. Το πραξικόπημα, όμως, της 21ης Απριλίου του ΄67 πρόλαβε την έκδοση του συγκεκριμένου καινούργιου δίσκου με αποτέλεσμα αυτός να κυκλοφορήσει πάνω στη Μεταπολίτευση και μοιραία το Γελαστό παιδί με τη φωνή της Φαραντούρη να γίνει τραγούδι – σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα -χωρίς να παρακάμπτουμε το γεγονός πως το εν λόγω τραγούδι είχε χρησιμοποιηθεί επίσης στο περιβόητο κιν/φικό Ζ του Κώστα Γαβρά.
-/03-05: Γίνονται τα γυρίσματα της ταινίας “ZORBA THE GREEK” – “ΖΟΡΜΠΑΣ Ο ΈΛΛΗΝΑΣ” στα Χανιά. Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης, Σενάριο: Μιχάλης Κακογιάννης βασισμένο στο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη “Αλέξης Ζορμπάς”, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης. Πρωταγωνιστές: Anthony Quinn, Alan Bates, Ειρήνη Παππά, Lila Kedrova, … Η ταινία απέσπασε τρία βραβεία Όσκαρ το 1964, με σημαντικότερο το Όσκαρ β’ γυναικείου ρόλου για την ερμηνεία της Λίλα Κέντροβα, στο ρόλο της Μαντάμ Ορντάνς.
http://www.imdb.com/title/tt0057831/
trailer: Zorba, The Greek 1964 Trailer
Soundtrack: Zorba the Greek (Soundtrack) MIKIS THEODORAKIS FULL ALBUM
14/05: B’ Μαραθώνιος πορεία Ειρήνης. Εκατοντάδες χιλιάδες Ειρηνιστές απ’ όλη την Ελλάδα μαζί και ξένοι αντιπρόσωποι του παγκόσμιου κινήματος ειρήνης, βάδισαν στα βήματα του Λαμπράκη, στη αρχαία Μαραθώνια διαδρομή των 42 χιλιομέτρων και πραγματοποίησαν την μεγαλύτερη πορεία Ειρήνης που είχε γίνει ποτέ μέχρι τότε στον κόσμο. Μπροστάρηδες οι νεολαία λαμπράκη και ο Αρχηγός της Μίκης Θεοδωράκης.
Για περισσότερα δες: B’ Μαραθώνιος πορεία Ειρήνης (1964)
5/07: Κεντροαριστεροί υποψήφιοι εκλέγονται στις Δημοτικές Εκλογές στις μεγάλες πόλεις. Κιτσίκης (Αθήνα), Κυριακάκος (Πειραιά) και ο κοινός υποψήφιος ΕΚ-ΕΔΑ Τσίρος (Θεσσαλονίκη).
25-28/07: Α’ Πανελλαδική Οργανωτική Σύσκεψη της ΕΔΑ.
7/08: Η Κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου απαγορεύει την εκτέλεση του Άξιον Εστί στο Ηρώδειο. Ο Μίκης Θεοδωράκης με αφορμή τον αποκλεισμό του έργου από το Ηρώδειο, καταγγέλει και δηλώνει ότι «το Άξιον Εστί πρέπει να πρωτοπαιχθεί στο Ηρώδειο». Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Αυγή δηλώνει: «Η Ελλάδα ανήκει στο λαό της» και σημειώνει μεταξύ των άλλων, «… όσο για το Άξιον Εστί νομίζω ότι όλοι μαζί έχουμε ένα χρέος: να πρωτοπαιχτεί μέσα στο Ωδείο του Ηρώδου. Όχι φυσικά γιατί έχουμε σε υπόληψη τις ρωμαϊκές πέτρες, αλλά για να δώσουμε ένα μεγάλο μάθημα σ’ αυτούς που νομίζουν πως η Ελλάδα είναι τσιφλίκι τους. Η Ελλάδα ανήκει στο λαό της και ο λαός είμαστε εσείς και εμείς. Εμείς οι Έλληνες συνθέτες, που ζυμωμένοι μέσα στα πάθη και τα όνειρα του λαού μας, παίρνουμε τη φωνή του και την κάνουμε ποίημα, πίνακα, θέατρο ή τραγούδι. Ας δούμε τελικά ποιος θα νικήσει. Οι ξενολάτρες σφετεριστές ή οι νόμιμοι «διακαιούχοι», οι καταξιωμένοι από την εκτίμηση και την αγάπη του λαού Έλληνες Ελληνολάτρες.»
7/08: Η τουρκική αεροπορία βομβαρδίζει πόλεις και χωριά της Κύπρου σε απάντηση της απερίσκεπτης προσπάθειας του στρατηγού Γρίβα να καταλάβει τους τουρκοκυπριακούς θύλακες της Μανσούρας και των Κοκκίνων. Οι βομβαρδισμοί θα σταματήσουν έπειτα από δύο ημέρες ύστερα από απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
8/08: Η τουρκική αεροπορία βομβάρδισε με βόμβες Ναπάλμ την περιοχή Τηλλυρίας στη Κύπρο. Γεγονός που αποτέλεσε και τον προάγγελο των όσων σχεδίαζε και υλοποίησε η Τουρκία δέκα χρόνια αργότερα. Περισσότεροι από 50 Ελληνοκύπριοι, ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνονταν και αρκετοί άμαχοι, βρήκαν τραγικό θάνατο. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ διέταξε κατάπαυση του πυρός που έγινε κατορθωτή στις 10 Αυγούστου.
14/08: Η ελληνική κυβέρνηση κάνει κατ’ αρχάς δεκτό το σχέδιο Άτσεσον, το οποίο προβλέπει διχοτόμηση της Κύπρου με παραχώρηση περίπου του 20% στους Τούρκους και στο NATO για τη δημιουργία βάσεων. Ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος όμως το απορρίπτει.
-/08: Ο Μ.Θ. επισκέπτεται το Πρόεδρο της Κύπρου κ.κ.Μακάριο και μεταφέρει την συμπαράσταση της ΕΔΑ στον Αγώνα του Κυπριακού λαού. Χαρακτηριστική είναι η ανακοίνωσή του μετά τις συνομιλίες του με τον Μακάριο: «…Μόλις έφτασα από την Κύπρο. Είμαι συγκλονισμένος από το μεγαλείο του απελευθερωτικού αγώνα των αδελφών μας. Και γεμάτος οργή για το επαίσχυντο κατρακύλισμα στο επίπεδο κοινών δολοφόνων ανυπεράσπιστων παιδιών, των Τούρκων σωβινιστών και των Αγγλοαμερικανών υποκινητών τους. Δεν θα ξεχάσω αυτά που είδα κι άκουσα. Δεν πρέπει να τα ξεχάσει κανείς, άξιος του ονόματος του Ανθρωπος. Στην Κύπρο κρίνεται η τιμή των μεγάλων αρχών της Αυτοδιάθεσης και της διεθνούς νομιμότητας. Και να σκεφθή κανείς ότι και στην Αγγλία και στις ΗΠΑ επίσημα χείλη ενέκριναν τον φόνο των γυναικόπαιδων. Στο όνομα μήπως του «Ελευθέρου κόσμου»; Έφερα μαζί μου τα θραύσματα από τις μπόμπες ναπάλμ. Ανήκουν στον αμερικανικό στρατό. Και είναι βαμμένα με αίμα και μυαλά παιδιών. Ελληνοκυπρίων. Η Τουρκία είναι στο ΝΑΤΟ. Οπλίζεται από τους Αμερικανούς για να προασπίσει την «Ελευθερία». Και βομβαρδίζει άτιμα τα γυναικόπαιδα που ζητούν ελευθερία. Ο Λαός στην Κύπρο καταριέται τους Τούρκους δολοφόνους και τους Αγγλοαμερικανούς που τους ώπλισαν. Και θα πεθάνει, αν χρειαστεί, για την Ελευθερία. Αλλά δεν θα υποκύψει….»[Πετρίδης σελ.94]
-/08: Αντιπροσωπία της ΕΔΑ από τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Ηλία Ηλιού επισκέπτονται Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες Ιταλίας, Αγγλίας, Γαλλίας προκειμένου να ενημερώσουν τα Κοινοβούλια για την κατάσταση στην Κύπρο.
-/08: Ολοκληρώνεται το φιλμ “Το νησί της Αφροδίτης”, έγχρωμο ντοκυμαντέρ παραγωγής ΡΙΚ στο οποίο υπάρχει το τραγούδι του Θεοδωράκη “Ο Ύμνος της Εθνοφρουράς” σε στίχους του Αντη Περνάρη:” Σκηνοθεσία: Χαρίλαος Παπαδόπουλος, Σενάριο: Λεωνίδας Μαλένης και Αντρέας Χριστοφίδης, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΟΦΡΟΥΡΑΣ – ΧΟΡΩΔΙΑ (ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ)
1/09: Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προξένησε η αγόρευση του βουλευτή Μ.Θ. στη Βουλή, με αντικείμενο την Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση για την αναδιοργάνωσιν της Σχολικής Παιδείας. Μίλησε για τη γενικότερη κατάσταση της Ελληνικής Παιδείας, για την Τεχνική Εκπαίδευση και τα μέτρα για την ενίσχυσή της, για την ελληνική γλώσσα και τη διγλωσσία που υπάρχει, για την αισθητική αγωγή και την εισαγωγή της στο Λύκειο, και τέλος για το παιδαγωγικό ήθος με το οποίο έκλεισε την ομιλία του ως εξής: «…Όμως το μετερίζι του χρέους και ο αγώνας για την ελευθερία μας μεταφέρει στη ρίζα, στην καρδιά του παιδαγωγικού ήθους. Και ερωτάται ποιο ήθος ταιριάζει στους Έλληνες; Το Ελληνικό ήθος. Το ήθος που χαλκεύθηκε μέσα εις τους αγώνας διά την ελευθερίαν. Αγώνας διά την ελευθερίαν είναι η σύνδεση του αγώνα για την ηθική απελευθέρωση, του αγώνα διά την εθνικήν ανεξαρτησία, εθνική ελευθερία. Του αγώνα για την κατάλυση της τυραννίας – πολιτική ελευθερία του αγώνα διά την κοινωνική δικαιοσύνη – οικονομική και κοινωνική ελευθερία του αγώνα για τη διαμόρφωση και την υπεράσπιση του νεοελληνικού πολιτισμού – πνευματική ελευθερία. Νομίζω λοιπόν ότι η διδασκαλία του Ελληνικού ήθους επιβάλλει την αποκατάσταση των εθνικών και ηθικών αξιών, τόσον μέσα εις το σχολείο όσο και μέσα εις την ζωήν. Ματαιοπονούμεν όμως, όταν λείπει, όταν δεν υπάρχει το ηθικόν παράδειγμα. Ματαιοπονούμεν όταν η καθημερινή κοινωνική πρακτική δεν βεβαιώνει το παιδί για την καταξίωση της ηθικής του στάσης. Όταν τιμάται και δικαιώνεται ο φυγόπονος, ο καταχραστής, το σκάνδαλο, ο ρίψασπις και διώκεται ο ανιδιοτελής, ο ιδεολόγος, ο φιλότιμος, ο μαχητής των μεγάλων ιδεών, τότε καθιερώνομε το διπλό ήθος (άλλο στα βιβλία και άλλο στη ζωή) που δεν είναι μόνο διπλό αλλά και αντιμαχόμενο. Έτσι φοβούμεθα ότι μετά τη γλωσσική σύγχυση εμφανίζεται το φαινόμενο της ηθικής σύγχυσης. Θεωρούμεν λοιπόν σαν πρωταρχικό στοιχείο την αποκατάσταση της ηθικής τάξης μέσα στην εθνική ζωή που να παρακολουθεί την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας μέσα στο σχολείο. Τέλος θεωρούμε σαν ουσιαστικό στοιχείο ηθικής αγωγής, ιδιαίτερα για τις παρούσες κρίσιμες για το έθνος στιγμές, την τιμητική είσοδο μέσα στη δημόσια ζωή και μέσα στο σχολείο της εθνικής μας αντίστασης.» [Πετρίδης σελ.94]
14/09: Δημιουργείται η Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη από τη συγχώνευση της Νεολαίας της ΕΔΑ και της Δημοκρατικής Κίνησης Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης που ιδρύθηκε στις 8 Ιουνίου του 1963, μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Πρόεδρος εκλέγεται ο Μίκης Θεοδωράκης. Στο δεύτερο και τρίτο άρθρο του καταστατικού της ενιαίας Οργάνωσης, στη σύνταξη των οποίων συνέβαλε και ο πρόεδρός της, επισημαίνονταν τα εξής σε σχέση με τον χαρακτήρα του Κινήματος: «-Η Δ.Ν.Λ. καρπός και έκφραση των αγώνων της Ελληνικής προοδευτικής νεολαίας για τη δημοκρατία, την ειρήνη, την εθνική ανεξαρτησία και την κοινωνική πρόοδο, δημιουργήθηκε από τη συγχώνευση της Νεολαίας ΕΔΑ με τη Δημοκρατική Κίνηση Νέων “Γρηγόρης Λαμπράκης” και εντάσσεται στα γενικά πολιτικά και ιδεολογικά πλαίσια του προοδευτικού αριστερού δημοκρατικού κινήματος της χώρας μας. Η Δ.Ν.Λ. είναι η πρωτοπόρα πλατιά δημοκρατική αντιφασιστική, πατριωτική, φιλειρηνική, αντιϊμπεριαλιστική οργάνωση της Ελληνικής Νεολαίας. Πιστεύει και αγωνίζεται για την Ειρήνη, τη Δημοκρατία, την Εθνική Ανεξαρτησία, την Κοινωνική Πρόοδο.» [Πετρίδης σελ. 86]
10/10: Πρεμιέρα θεατρικού έργου «ΕΝΑΣ ΜΗΝΑΣ ΣΤΗΝ ΕΞΟΧΗ» του Iwan Turgenjew 1964-1966, Σκηνοθεσία: Τριβιζάς, Λεωνίδας, Συγγραφέας: Τουργκένιεβ, Ιβάν Σεργκέγιεβιτς, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης, Θίασος Αλεξανδράκη Αλέκου, Θέατρο Διάνα Αθήνα & Θέατρο Δημοτικό Πειραιώς Πειραιάς, Αγίου Κωνσταντίνου
11/10: Μεγάλη πορεία Ειρήνης στην Κύπρο. 100 χιλιάδες κόσμου περπάτησαν από το ναό του Απόλλωνα στη Λεμεσό μέχρι το κέντρο της πόλης με συνθήματα κατά των Αγγλικών βάσεων στο νησί. Επικεφαλής της πορείας ο Μίκης Θεοδωράκης μαζί με τον Εζεκία Παπαϊωάννου, Γ.Γ. του ΑΚΕΛ, Κώστα Παρτασίδη, δήμαρχο Λεμεσού, Ουρανία Κοκκίνου.
19/10: Τελικά το “Άξιον Εστί” ανεβαίνει στη σκηνή του Rex. Η κυβέρνηση Παπανδρέου έμεινε «ανένδοτη» (!) στην απαγόρευση της για το Ηρώδειο.
Πρεμιέρα του “Άξιον Εστί” στο Rex.
Οι συντελεστές του «Άξιον Εστί» μετά την πρεμιέρα στο «Ρεξ» (19 Οκτωβρίου 1964). Από αριστερά: Θόδωρος Δημήτριεφ, Οδυσσέας Ελύτης, Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Κατράκης, Γρηγόρης Μπιθικώτσης.
Για το Άξιον εστί δες εδώ την παρουσίαση του Μίκη Θεοδωράκη: το Άξιον εστί, βήμα προς τη μετασυμφωνική μουσική
29/11: Ο πρώτος επίσημος εορτασμός στον Γοργοπόταμο για την ανατίναξη της ομώνυμης γέφυρας από αντιστασιακούς το 1942 πνίγηκε στο αίμα. Σε χιλιάδες υπολογίστηκαν τα πλήθη που κατέκλυσαν το χώρο κάτω από τη γέφυρα και τις γύρω πλαγιές. Παρόντες ήταν: η ΕΔΑ και η «Νεολαία Λαμπράκη», τα σωματεία της ΕΑΜικής Αντίστασης, ο στρατηγός Αυγερόπουλος του ΕΛΑΣ, καθώς και ο στρατηγός Κοσίντας του ΕΔΕΣ. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης προκλήθηκε ένταση όταν απαγορεύτηκε στους εκπροσώπους του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ να καταθέσουν στεφάνι. Κείνη τη στιγμή εξεράγει μια νάρκη και προκάλεσε το θάνατο 13 ανθρώπων και τον τραυματισμό άλλων 45.
Τα γεγονότα στο Γοργοπόταμο αποτέλεσαν και την αφορμή δια την διάρρηξη των σχέσεων του Μ.Θ. με την ηγεσία της ΕΔΑ. Η πρώτη εκτίμηση και η θέση που διατύπωσε ο Μίκης Θεοδωράκης και οι Λαμπράκηδες ήταν ότι η έκρηξη στον χώρο της εκδήλωσης ήταν αποτέλεσμα εγκληματικής ενέργειας. Η ηγεσία της ΕΔΑ υποστήριξε την κυβερνητική εκδοχή ότι επρόκειτο για ατύχημα που προκλήθηκε από νάρκη της περιόδου του Εμφυλίου. «Η ΕΔΑ έγινε, με τη στάση της αυτή, ουρά του Παπανδρέου για πολλοστή φορά σβήνοντας τη φωτιά που άναβε στο λαό και σε οπαδούς κυρίως της Αριστερός και των Λαμπράκηδων» λέει ο Θεοδωράκης [Πετρίδης σελ.103]
Ως απόρροια αυτής της κυβερνητικής θέσης ήταν να θεωρηθούν ένοχοι τα θύματα και να ασκηθούν διώξεις κατά 17 Αντιστασιακών που ήταν παρόντες μεταξύ των οποίων ο στρατηγός Γεράσιμος Αυγερόπουλος (του ΕΛΑΣ) και ο στρατηγός Ν. Κοσίντας (του ΕΔΕΣ). Αρκετοί από αυτούς προφυλακίστηκαν και στις 26 Μαΐου 1965 άρχισε στη Λαμία η σχετική δίκη αποτέλεσμα της οποίας ήταν 12 από τους 18 κατηγορούμενους να καταδικαστούν και 6 να αθωωθούν. Απ’ ότι αποδείχτηκε αργότερα η νάρκη ήταν μεταγενέστερη, ήταν Αμερικανική, και η τοποθέρησή της ήταν εγκληματική ενέργεια. Οι δολοφόνοι έμειναν στο σκοτάδι.
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ Μ.Θ. 1964
Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης – Το Άξιον Εστί, ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Μάνος Κατράκης, Θεόδωρος Δημήτριεφ, His Master’s Voice (1964)
Mikis Theodorakis – Zorba The Greek (Original Soundtrack Album), 20th Century Fox Records (1964)
Μίκης Θεοδωράκης, Οδ. Ελύτης, – Μικρές Κυκλάδες, Σούλα Μπιρμπίλη, Νότης Μαυρουδής, διεύθυνση ορχήστρας Γιώργος Κατσαρός (1964)
1965
19/01: Ο Γεώργιος Παπανδρέου αναγγέλλει τη διάλυση της νεολαίας Λαμπράκη.
3/03: Η Διοικούσα Επιτροπή της ΕΔΑ ζητά τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ, ζητά την αποχώρηση της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ και την προσχώρησή της στο Κίνημα των Αδεσμεύτων.
11/03: Αποστέλλεται από τον Υπουργό Παιδείας και Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, στα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης, η περιβόητη εγκύκλιος 1010, τον εξοβελισμό απ’ τα σχολεία της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη (ΔΝΛ), που πρωτοστατούσε στους μεγάλους αγώνες για την Παιδεία.
Η εγκύκλιος έγραφε, ανάμεσα στα άλλα:
«Πανταχόθεν καταγγέλλεται ότι η Κομμουνιστική Νεολαία Λαμπράκη καταβάλλει μεγάλας προσπαθείας προσεταιρισμού μαθητών των Γυμνασίων.
Βεβαίως, εφ’ όσον διεπιστώθη ποσοστόν 12% οπαδών της ΕΔΑ κατά τας τελευταίας εκλογάς, ευνόητον είναι ότι θα υπάρχουν και μαθηταί εμποτισμένοι από τας οικογενείας των με αριστεράν ιδεολογίαν.
Και αυτούς βέβαια, κατά πρώτον λόγον, θα χρησιμοποιεί η Κομμουνιστική προπαγάνδα προς προσηλυτισμόν των Νέων.
Εφιστώ διά τούτο και πάλιν την προσοχήν όλων των Καθηγητών των Γυμνασίων και τους καθιστώ υπευθύνους διά πάσαν σχετικήν δραστηριότητα της Νεολαίας Λαμπράκη.
Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΧΘΡΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.
Τούτο πρέπει να καταστή συνείδησις της Νέας Γενιάς.
Ο εθνικός φρονηματισμός, καθώς και η ηθική και πολιτική αγωγή των μαθητών είναι η πρώτη αποστολή του Διδασκάλου. Και εις αυτήν οφείλουν να επιδοθούν.
Τα δικά μας ιδανικά είναι τα ιδανικά του Ελληνοχριστιανικού Πολιτισμού. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (Εθνική και Πολιτική) και ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, ΑΓΑΠΗ και ΘΥΣΙΑ. Αυτά είναι τα ιδεώδη μας και μ’ αυτά πρέπει να εμποτισθή η Νέα Γενεά, ΕΛΛΑΣ και ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Αληθής Δημοκρατία.
Πάσα εκτροπή πρέπει να κολάζεται αυστηρότατα. Κι αν συμβή να υπάρξουν διδάσκαλοι όχι ανήκοντες, αλλά και απλώς συμπαθούντες ή ανεχόμενοι την κομμουνιστικήν προπαγάνδαν δεν έχουν θέσιν εις την Εκπαίδευσιν.
Οσοι πιστεύουν εις τα Ιδεώδη των τα υπερασπίζουν. Και την υπεράσπισιν των ιδανικών μας και την έμπνευσιν της Νέας Γενεάς, έχει αναθέσει η Ελληνική Δημοκρατία εις τον Εκπαιδευτικόν κόσμον.
Γνωρίζω ότι έχουν μέχρι τούδε εκδοθή υπό του Υπουργείου Παιδείας πολλαί σχετικαί εγκύκλιοι. Αλλά επεθύμουν, λόγω της μεγάλης σοβαρότητος του θέματος, να επικοινωνήσω και εγώ προσωπικώς μεθ’ υμών.
Παρακαλώ όπως εις το τέλος εκάστου μηνός υποβάλλητε (Υπουργείον Παιδείας – Γραφείον Υπουργού) εμπιστευτικώς σχετικήν έκθεσιν».
Το κλίμα που κυριάρχησε μετά την εγκύκλιο είναι αποκαλυπτικό. Ακολούθησαν οι αποβολές μαθητών από τα Γυμνάσια Ιωαννίνων, Αρτας, Κομοτηνής, Καβάλας κ.ά. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των Ιωαννίνων όπου στις αρχές Απρίλη 1965 αποβλήθηκαν διά παντός απ’ όλα τα γυμνάσια της Ηπείρου δύο μαθητές, επειδή είχαν πάρει μέρος πριν πέντε μήνες (!) στην υποδοχή του προέδρου της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη Μίκη Θεοδωράκη, και του έδωσαν λουλούδια(!). Η απόφαση των καθηγητών Ιωαννίνων τέθηκε υπόψη του Γ.Παπανδρέου ο οποίος την επικήρωσε και δήλωσε: «Η διά παντός αποβολή από το γυμνάσιο Ιωαννίνων δύο κομμουνιστών μαθητών αποτελεί παράδειγμα για τον εκπαιδευτικόν κόσμον της χώρας, διδάσκοντας και διδασκομένους. Η οργάνωσις της κομμουνιστικής νεολαίας Λαμπράκη δεν επιτρέπεται να εισδύση εις τα σχολεία. Αι κυρώσεις θα είναι σκληρόταται» (Σπ. Λιναρδάτου: «Από τον εμφύλιο στη χούντα», τ. Ε’, σελ. 173). & Πετρίδης 133
15/03: Πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα και Δραπετσώνα το Α’ Ιδρυτικό Συνέδριο της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη (ΔΝΑ) της μεγαλύτερης πολιτικής οργάνωσης νεολαίας μετά την ΕΠΟΝ, όπου πήραν μέρος 250 εκλεγμένοι αντιπρόσωποι από όλη την Ελλάδα. Πρώτος πρόεδρος της ΔΝΛ εκλέγεται ο Μίκης Θεοδωράκης.
25/05: 3η Μαραθώνια πορεία Ειρήνης.
Ο Μποστ σχολιάζει και συνδυάζει γεγονότητα από την επικαιρότητα στην Αυγή της 22-5-1965. Στη επέτειο της δολοφονίας του Λαμπράκη (1963) ο αντιεισαγγελέας εφετών Θεσσαλονίκης Π. Δελαπόρτας είχε προτείνει να παραπεμφθούν στο κακουργοδικείο, για την υπόθεση Λαμπράκη, ο στρατηγός Μήτσου, ο συνταγματάρχης Καμουτσής και ο αντισυνταγματάρχης Δόλκας της χωροφυλακής, και οι οργανωτές της 3ης Μαραθώνιας πορείας Ειρήνης -η οποία επρόκειτο να γίνει την μεθεπομένη στη μνήμη του Λαμπράκη-, είχαν καλέσει να συμμετάσχουν και προσωπικότητες από το εξωτερικό, μεταξύ των οποίων, ο Τσεχοσλοβάκος ολυμπιονίκης δρομέας Εμίλ Ζάτοπεκ και ο σοβιετικός κοσμοναύτης Αλεξέι Λεόνοφ. Ο Λεόνοφ μάλιστα πριν δυό μήνες στις 18 Μαρτίου θα γινόταν ο πρώτος άνθρωπος που “περπάτησε” στο διάστημα, βγαίνοντας έξω από το διαστημόπλοιο του.
3/07: ΤΡΩΑΔΕΣ – Τραγωδία Πρώτη Παράσταση, Επίδαυρος, Σκηνοθεσία: Τάκης Μουζενίδης, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης, Χορογραφία: Μάνου, Ραλλού, Θίασος Εθνικό Θέατρο. Μουσική για αρχαίο δράμα, για άλτο, χορωδία, σαντούρι, 2 φλάουτα, κλαρινέτο και κρουστά
15/07: Ο νεαρός βασιλιάς Κωνσταντίνος εξανάγκασε σε παραίτηση τον Γ. Παπανδρέου προετοιμάζοντας την αντικατάστασή του μέσα από μια επιχείρηση αποστασίας και διάσπασης της Ένωσης Κέντρου. Επρόκειτο για βασιλικό πραξικόπημα που πυροδότησε περεταίρω το έντονο πολιτικό κλίμα. Ο Βασιλιάς αναθέτει το σχηματισμό κυβέρνησης στον πρόεδρο της Βουλής Γ. Αθανασιάδη-Νόβα.
21/7: Στην πορεία των φοιτητών και της νεολαίας που επακολούθησε τη συγκέντρωση της ΕΦΕΕ στα Προπύλαια δολοφονείται στη διασταύρωση Σταδίου και Χρ. Λαδά ο αριστερός φοιτητής της ΑΣΟΕΕ Σωτήρης Πέτρουλας, 23 χρονών, δραστήριο πολιτικό στέλεχος της Νεολαίας Λαμπράκη. Από την άγρια κι απρόκλητη επίθεση της αστυνομίας υπήρχαν και 150 τραυματίες, μεταξύ των οποίων σοβαρά και ο Αντρέας Λεντάκης, κεντρικό στέλεχος της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη.
23/7: Η κηδεία του Σωτήρη Πέτρουλα. Ο όγκος και ο παλμός του κόσμου θυμίζουν την κηδεία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Εκατοντάδες χιλιάδες νέοι τιμούν τον νεκρό με τα συνθήματα: – Ο Σωτήρης ζει! – Αθάνατος! – Τούμπα δολοφόνε! – Δεν περνάει ο φασισμός! Συγκεντρώσεις σε όλη τη χώρα.
Για περισσότερα δες: Σωτήρη Πέτρουλα, σε πήρε ο Λαμπράκης…
26/7: Μεγάλες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας για τη δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα και την αναβίωση του αστυνομικού κράτους στη Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Κοζάνη, Φλώρινα, Κατερίνη, Μυτιλήνη, Σάμο, Χανιά, Γιάννινα, Σύρα, Δράμα κ.α. Ανακοίνωση Κ.Σ. ΔΝΛ «Με τη σημαία του Σωτήρη Πέτρουλα…»
2/08: Πολιτικό μνημόσυνο Σωτήρη Πέτρουλα από τη Νεολαία Λαμπράκη στο θέατρο «Παρκ» με ομιλητή τον Μίκη Θεοδωράκη. Πρωτοτραγουδήθηκε το τραγούδι «Σωτήρης Πέτρουλας» του μεγάλου μουσικοσυνθέτη. Τη συγκέντρωση ακολουθεί μεγάλη διαδήλωση ως το Σύνταγμα.
Σωτήρη Πέτρουλα
σε πήρε ο Λαμπράκης, σε πήρε η Λευτεριά
Σωτήρη Πέτρουλα
οδήγα το Λαό σου, οδήγα μας μπροστά.
Μάρτυρες, ήρωες οδηγούνε
τα γαλάζια μάτια σου
μας καλούνε.
Μ Θεοδωράκης (1965) Σωτήρη Πέτρουλα (Φαραντούρη)
-/10: Δημοσιεύται Δήλωση της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Δημοκρατικής Νεολαίας για την κατάσταση στην Ελλάδα με την οποία εκφράζεται η αλληλεγγύη της στην Νεολαία Λαμπράκη: «…Καλούμε την παγκόσμια νεολαία να εκφράσει την αδελφική της αλληλεγγύη προς το λαό και τη νεολαία της Ελλάδας, ενάντια στην αστυνομική βία και τα αντιδημοκρατικά μέτρα, για να εδραιωθούν τα δικαιώματα του ανθρώπου και οι δημοκρατικές ελευθερίες μέσα σε όλους τους τομείς της ζωής στην Ελλάδα, για να καταργηθούν όλοι οι αντιδημοκρατικοί νόμοι. Καλούμε τους νέους όλου του κόσμου και τις οργανώσεις τους να εκφράσουν ενεργητικά τη συμπαράσταση τους προς τη Νεολαία Λαμπράκη, με τηλεγραφήματα, μηνύματα, διαμαρτυρίες, δηλώσεις, συγκρότηση Επιτροπών Συμπαράστασης, δημιουργία Επιτροπών «Σωτήρης Πέτρουλας» κλπ. Ο Λαός και η Νεολαία της Ελλάδας, με τον αγώνα τους και τη διεθνή συμπαράσταση, θα επιβάλουν τη Δημοκρατία και θ’ ανοίξουν το δρόμο της προόδου στη χώρα τους.»
9/11: Ο Ζαν Πώλ Σάρτρ εκφράζει τον θαυμασμό του για τον αγώνα του Λαού και της Νεολαίας μας σε συνέντευξή του προς τον Μίκη Θεοδωράκη, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα «Αυγή». «…συγχαίρω τη Νεολαία Λαμπράκη που αντιπαρατάσσει στον απειλητικό εξαμερικανισμό, τον επανελληνισμό της Ελλάδας… ο αγώνας σας είναι και δικός μας. Για σας όπως και για μας, αυτοί οι σκοποί είναι αχώριστα ενωμένοι: Δημοκρατία, εθνική αυτοτέλεια, αυτόχθονη κουλτούρα.» Δηλώνει ο Ζάν-Πώλ Σάρτρ
Δημοσιεύεται «Έκκληση προσωπικοτήτων της Γαλλίας προς την ελληνική Κυβέρνηση και την διεθνή κοινή γνώμη», μετά τις συλλήψεις των συνδικαλιστών και τα βασανιστήρια των οκτώ νέων της Καισαριανής από την αστυνομία. Την υπογράφουν μεταξύ των άλλων οι: ΖΑΝ-ΠΩΛ ΣΑΡΤΡ – Φιλόσοφος, συγγραφέας, ΛΟΥΪ ΑΡΑΓΚΟΝ – Ποιητής, ΠΑΜΠΛΟ ΝΕΡΟΥΝΤΑ – Ποιητής, ΣΙΜΟΝ ΝΤΕ ΜΠΩΒΟΥΑΡ – Συγγραφέας, ΖΑΝ ΛΥΚ ΚΟΝΤΑΡ – Σκηνοθέτης
-/12: Πρώτη Παράσταση: ΤΟ ΕΚΚΡΕΜΕΣ Aldo Nicolai, Μουσική για θέατρο, Αθήνα 1965, για φωνή και λαϊκή ορχήστρα (στίχοι τραγουδιών: Νίκος Γκάτσος). Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης, Θίασος Μυράτ Δημήτρη Αθήνα, Θέατρο Αθηνών Αθήνα, Βουκουρεστίου 10
-/12: Ο Μ.Θ. γράφει και εκδίδει «Το Μανιφέστο των Λαμπράκηδων», αφιερωμένο στο δοξασμένο ήρωα της ελληνικής Νεολαίας και Στέλεχος των Λαμπράκηδων Σωτήρη Πέτρουλα.
Θεοδωράκης Μίκης, Μανιφέστο των Λαμπράκηδων, Βιβλιοθήκη Πρωτοπόρου 1965 (β’ έκδοση 2003, Εκδ. Ελληνικά Γράμματα)
Για περισσότερα δες: ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΩΝ ΛΑΜΠΡΑΚΗΔΩΝ
Από την Εισαγωγή
Η Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη είναι η μεγαλύτερη πολιτική οργάνωση της Νεολαίας της χώρας μας. Με τη δράση και τους αγώνες της αναδείχτηκε σ’ ένα ζωντανό και αναπόσπαστό κομμάτι της ελληνικής κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Σε μια δύναμη του Έθνους! Είναι φυτεμένη, ριζωμένη, πάνω στο σώμα της πατρίδας, με χιλιάδες, με εκατοντάδες, χιλιάδες ρίζες. Αποτελεί μια πραγματικότητα. Και φαίνεται πως είμαστε τόσο ζωντανή, τόσο «καυτή» πραγματικότητα, που οι αντίπαλοί μας δεν θέλουν, δεν τολμούν να το αναγνωρίζουν!…
Η Οργάνωση μας είναι ένα μεγάλο σχολειό δημοκρατικής αγωγής και πατριωτικού φρονηματισμού. Οι καταστατικές αρχές και τα ιδανικά μας, επιβεβαιώνουν το δημοκρατικό και πατριωτικό της χαρακτήρα. Οι αγώνες μας για τη Δημοκρατία, το σεβασμό στο Σύνταγμα, την Εθνική μας Ανεξαρτησία και την Αυτοδιάθεση του Κυπριακού Λαού, τον επισφραγίζουν. Και ο Λαμπράκης Σωτήρης Πέτρουλας, δίνει το μέτρο της θυσίας όχι μονάχα των Λαμπράκηδων, αλλά ολόκληρης της δημοκρατικής μας νεολαίας, που ενωμένη δοξάστηκε και δόξασε τη Δημοκρατία στη χώρα μας.
Λογιάζουμε, τέλος, τους εαυτούς μας σαν Έλληνες πολίτες κληρονόμους των κοινών αγώνων και των κοινών θυσιών του Λαού μας. Από πάπου προς πάπου, στην οικογένεια του καθενός από μας, χύθηκε το ίδιο πολύς ιδρώτας και πολύ αίμα, για να γίνουμε όλοι ελεύθεροι, ανεξάρτητοι, κυρίαρχοι, με Σύνταγμα και ελευθερίες, με πατριωτικές υποχρεώσεις αλλά και δημοκρατικά δικαιώματα, ίσοι πολίτες της χώρας αυτής.
Είμαστε Έλληνες, περήφανα τέκνα ενός περήφανου λαού, που μετρά τον καθένα κι όλους μαζί, με την αξία , την πνευματική, την κοινωνική, την πατριωτική…
Έτσι θεωρήσαμε ότι είναι ανάγκη να εξηγήσουμε μπροστά στο Λαό και τη Νεολαία: Ποιοι είμαστε, σε τι πιστεύουμε και ποιες είναι οι απόψεις μας σχετικά τόσο με τα ειδικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Οργάνωσή μας, όσο και με τα γενικότερα, που αφορούν ολόκληρη τη δημοκρατική μας Νεολαία, το Λαό και το μέλλον της Χώρας…
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ Μ.Θ. 1965
Μίκης Θεοδωράκης «Χρυσοπράσινο Φύλλο», Στίχοι: Μίκης Θεοδωράκης, Λεωνίδας Μαλένης, Νίκος Γκάτσος, και Άντη Περνάρη, Τραγούδι: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Μαρία Φαραντούρη, His Master’s Voice
Μίκης Θεοδωράκης, Ο Γιάννης Πουλόπουλος τραγουδά Μίκη Θεοδωράκη (CD, Album, RE), Lyra
ΜΟΥΣΙΚΗ Μ.Θ. ΓΙΑ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ 1965
“ΤΟ ΜΠΛΟΚΟ” Σκηνοθεσία: Άδωνις Κύρου, Σενάριο: Γεράσιμος Σταύρου, Άδωνις Κύρου, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης, Ηθοποιοί: Κώστας Καζάκος, Μάνος Κατράκης, Κώστας Μπακοδήμος, …
Η ταινία αποδίδει το ιστορικό γεγονός του μπλόκου της Κοκκινιάς, κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής.
film: Το μπλόκο (1964)- Άδωνι Κύρου
“Καταιγίδα” ταινία με τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη
Πρόκειται για το κλασικό μελόδραμα του παλιού ελληνικού κινηματογράφου “Καταιγίδα”, παραγωγής 1965, σε σκηνοθεσία Κώστα Ανδρίτσου και σενάριο Νέστορα Μάτσα. Πρωταγωνιστούν η Ντόρα Γιαννακοπούλου και ο Γιάννης Βόγλης. Συμμετέχουν ακόμη οι: Ανδρέας Φιλιππίδης, Χριστόφορος Νέζερ, Μιράντα Μυράτ, Μαρία Σολδάτου. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της ταινίας είναι η μουσική, καθώς είναι πλημμυρισμένη με πασίγνωστα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Τα ερμηνεύει η Ντόρα Γιαννακοπούλου, ενώ ο Γιάννης Βόγλης υποδύεται τον συνθέτη και πιανίστα, δηλαδή τον Μίκη! Ακούγονται τραγούδια από τους κύκλους: “Επιτάφιος”, “Λιποτάκτες”, “Πολιτεία”, “Όμορφη πόλη”, “Η γειτονιά των αγγέλων” και “Μικρές Κυκλάδες” και κάποια ορχηστρικά θέματα από το “Αξιον Εστί”!
«Καταιγίδα» (1965) (τα τραγούδια της ταινίας) Nτόρα Γιαννακοπούλου
1966
Το 1966, ο Πρόεδρος των Λαμπράκηδων και βουλευτής της ΕΔΑ Μίκης Θεοδωράκης βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τις ηγεσίες του ΚΚΕ και της ΕΔΑ. Η προσπάθειά του πολιτικά είχε δυό κατευθύνσεις την εσωτερική ενότητα των αριστερών κομμάτων ΕΔΑ και ΚΚΕ και των εκδημοκρατισμό των εσωκομματικών τους διαδικασιών και προς την ενότητα των δημοκρατικών δυνάμεων για την αποτροπή παραπέρα ανώμαλων καταστάσεων, την απεμπλοκή από τη βασιλική κηδεμονία, τον εκδημοκρατισμό της χώρας, την απομόνωση των φασιστικών και ακροδεξιών μηχανισμών των παραφυάδων της βασιλικής εξουσίας και υποκινούμενων από του Αμερικανούς και το ΝΑΤΟ. Σ’ αυτή την κατεύθυνση είχε συναντήσεις και συνομιλίες και με τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Καλείται σε συνεδρίαση του Π. Γ. του ΚΚΕ στο Βουκουρέστι, όπου παρουσιάζει τις προτάσεις του για τη νέα εξόρμηση της ΔΝΛ με μεγάλες εξόδους στην ελληνική επαρχία, για το εργατικό συνέδριο της εργατικής νεολαίας, της φοιτητικής, και της αγροτική και οι οποίες απορρίπτονται.
Η ΕΔΑ τον απομονώνει πολιτικά, του ζητά την ουσιαστική αντικατάσταση του από τη θέση του Προέδρου της ΔΝΛ στην οποία να παραμείνει τυπικά Πρόεδρος και να γίνει μέλος με διορισμό της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΔΑ, υπεύθυνος για τα πολιτιστικά. Ο Μ.Θ. δεν αποδέχτηκε.
Μουσική περιοδεία στην ελληνική επαρχία, στην Κύπρο, στη Γερμανία, στο Λονδίνο και στη Σοβιετική Ένωση. Σε πολλές συναυλίες του στην Ελλάδα δέχεται επιθέσεις από παρακρατικούς (Πειραιάς, Τρίπολη, Καβάλα, κ.ά.) Μεγάλος πόλεμος και από τα μέσα ενημέρωσης της εποχής. Το θάρρος, το πείσμα, η αποφασιστικότητά του Θεοδωράκη, από τη μια αλλά και η αγάπη του κόσμου, η δίψα για τη μουσική του, κι ο πολιτικός αγώνας υπερνικούσαν όλα τα εμπόδια.
Ασκούνται διώξεις και εντείνονται οι επιθέσεις κατά της ΔΝΛ και του Μ.Θ. Μια σταυροφορία για τερματισμό διώξεων, για αλληλεγγύη και υποστήριξη αναπτύσσεται, και η οποία παίρνει διεθνή χαρακτήρα.
Ο Θεοδωράκης μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη Λαμπράκη κατονομάζει τη Φρειδερίκη, ως υπεύθυνη για την δολοφονία Λαμπράκη. Σε συναυλία – συγκέντρωση το επαναλαμβάνει. Ασκείται Ποινική δίωξη εναντίον του γιαυτή τη δήλωση.
Ο Σοβιετικός Πρεσβευτής σε μυστική συνάντηση με τον Θεοδωράκη εκφράζει τις ανησυχίες του για το αντιανδρεϊκό μένος της ηγεσίας της ΕΔΑ. Ο Θεοδωράκης συμφωνεί μαζί του και οργανώνει συναντήσεις Κοριούκιν-Ανδρέα. Η ηγεσία της ΕΔΑ εξοργίζεται. Συνάντηση με Κολιγιάννη και στη συνέχεια με Παρτσαλίδη, Δημητρίου και Ζωγράφο στο Βουκουρέστι, όπου προτείνει να επιδιωχθεί μέτωπο με τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Προφητική απεδείχθη και η παρέμβασή του στην τελευταία σύνοδο της ΕΔΑ στην καμπή του 1966-67. Εξίσου προφητική για τον κίνδυνο επερχόμενης δικτατορίας και η εισήγησή του προς το Κ.Σ. της ΔΝΛ στις αρχές του 1967.
Μέλη του Προεδρείου των Λαμπράκηδων τον συναντούν κρυφά στο Αγρίνιο. Προτείνεται η δημιουργία Κόμματος Λαμπράκηδων μετά τις εκλογές. Ημέρα τελικών αποφάσεων σε μυστική συγκέντρωση ορίζεται η 21 η Απριλίου με εισηγητή τον Θεοδωράκη.
19 Απριλίου. Προτείνει με ειδικό απεσταλμένο στον Ανδρέα Παπανδρέου την ίδρυση Μετώπου κατά της Δικτατορίας. Ο Ανδρέας κατ’ αρχήν συμφωνεί και δίνει ραντεβού για τις 24 Απριλίου.
1/01: Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος πυροδοτεί την ένταση με το πρωτοχρονιάτικο διάγγελμά του χαρακτηρίζει τον κομμουνισμό «μίασμα». «…ο κομμουνισμός αποτελεί μίασμα γεννηθέν έξω της Ελλάδος, εμπνεόμενον και κινούμενον έξωθεν. Ηθική του είναι το ψεύδος και η προδοσία. Μολύνει και καθιστά ανύποπτον εχθρόν της Πατρίδος πάντα ερχόμενον εις επαφήν με αυτόν, άτομον ή ομάδα, πάντα καλόν Ελληνα, μη διαβλέποντα τον κίνδυνον».
6/01: Η τελετή του αγιασμού των υδάτων στο λιμάνι του Πειραιά, σημαδεύτηκε από την πρωτοφανή λαϊκή συμμετοχή, αλλά και από τα επεισόδια που ακολούθησαν. Ο βασιλιάς και οι άλλοι κυβερνητικοί παράγοντες δεν παραβρέθηκαν στην πατροπαράδοτη τελετή στο λιμάνι του Πειραιά, αλλά στο γειτονικό Τουρκολίμανο. Στην τελετή συμμετείχαν ο αρχηγός της Ένωσης Κέντρου, Γεώργιος Παπανδρέου, και αντιπροσωπεία της ΕΔΑ, με επικεφαλής τον βουλευτή Μίκη Θεοδωράκη. Η θρησκευτική τελετή συνοδεύτηκε με πολιτικά συνθήματα. Η αστυνομία δεν άργησε να επιτεθεί στο συγκεντρωμένο πλήθος, με σκοπό να το διαλύσει. Δάρθηκαν και τραυματίστηκαν ελαφριά η βαριά αρκετοί πολίτες μεταξύ των οποίων και ο Μίκης Θεοδωράκης.
6/01: Επιστρέφοντας ο Μ.Θ. από τον Πειραιά στο σπίτι του στη Νέα Σμύρνη, θα πει, ότι βρήκε το χειρόγραφο του Ρίτσου με τη Ρωμιοσύνη πάνω στο αναλόγιο του πιάνου του. Ο άγριος ξυλοδαρμός και η κακοποίησή μου, γεγονότα που με επηρέασαν βαθειά. Τόσο που, μόλις διάβασα τον πρώτο στίχο «Αυτά τα δέντρα δεν βολεύονται με λιγότερο ουρανό…», κάθισα, όπως ήμουν λερωμένος με λάσπη και αίματα, και συνέθεσα μονορούφι τη ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ.
Για περισσότερα δες: Ρωμιοσύνη: ένα μεγάλο έργο δημιουργείται…
-/02: Ιδρύει τη Συμφωνική Ορχήστρα Πειραιώς με την οποία διευθύνει έργα κλασικής και μετακλασικής μουσικής.
-/02: Συναυλία με το Μαουτχάουζεν με την Μαρία Φαραντούρη και τη Ρωμιοσύνη με το Γρηγόρη Μπιθικότση στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς
7/02: Παραπέμπονται σε δίκη για την υπόθεση της δολοφονίας του βουλευτή της ΕΔΑ Γ. Λαμπράκη ως ηθικός αυτουργός μοίραρχος της Χωροφυλακής και ως φυσικοί αυτουργοί οι Γκοτζαμάνης και Εμμανουηλίδης, ενώ για παράβαση καθήκοντος ανώτεροι αξιωματικοί της Χωροφυλακής.
5-7/03: Β’ Πανελλαδική Οργανωτική Σύσκεψη της ΕΔΑ.
22/05: 4η Μαραθώνια πορεία ειρήνη. Ήταν και η τελευταία μεγάλη πορεία της περιόδου, προς τιμήν του Γρηγόρη Λαμπράκη. Η 5η Μαραθώνια πορεία Ειρήνης δεν έγινε. Είχε προηγηθεί το χουντικό πραξικόπημα.
-/06: Θεοδωράκης: “Το καλοκαίρι του ΄66 αποφασίσαμε να κάνουμε το μεγάλο άλμα. Συναυλία σε γήπεδο, μιας και δεν μας χωρούσαν πια οι μικρές αίθουσες. Διαλέξαμε την ΑΕΚ στη Ν. Φιλαδέλφεια. Ήταν η πρώτη Λαϊκή Συναυλία σε ανοιχτό χώρο. Στο πρόγραμμα Mauthausen με τη Μαρία Φαραντούρη και Ρωμιοσύνη με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση.” Συμμετείχαν ακόμα: Γιάννης Πουλόπουλος, Δημήτρης Μητροπάνος. Ορχήστρα: Λάκης Καρνέζης, Κώστας Παπαδόπουλος, Ευάγγελος Παπαγγελίδης, Εύανδρος Παπαδόπουλος, Παναγιώτης Πέτσας και Γιάννης Διδίλης.
-/08: Το Αύγουστο του 1966, ο Θεοδωράκης διοργανώνει το Α’ Μουσικό Αύγουστο στο Λυκαβηττό με έξι συναυλίες σε τρία μέρη.
- Αφιέρωμα σε λαϊκό συνθέτη με δικά του τραγούδια (Βαμβακάρη, Τσιτσάνη, Παπαϊωάννου, Μητσάκη, Καλδάρα, Χιώτη).
- Αφιέρωμα σε συνεργάτες-ποιητές με δικά τους τραγούδια.
- Κύκλοι τραγουδιών.
Το Φθινόπωρο του 1966 ο Μίκης Θεοδωράκης διοργάνωσε μια μουσική περιοδεία στη Σοβιετική Ένωση. Πραγματοποίησε είκοσι συναυλίες από το Σοχούμι ως το Λένινγκραντ -Τασκένδη και βρέθηκε κοντά στους Πολιτικούς Πρόσφυγες.
Οι πολιτικοί πρόσφυγες διασκορπισμένοι στις Ανατολικές χώρες αποδιωγμένοι και αποκομμένοι από την πατρίδα τους βίωναν μια ισχυρή νοσταλγία για την Πατρίδα τους. Ο Μίκης Θεοδωράκης και η μουσική του γι’ αυτούς ήταν ένα θείο δώρο.
Κείνη την περίοδο οι πρόσφυγες ήταν διαιρεμένοι από τις εσωκομματικές διαμάχες του ΚΚΕ, σε Ζαχαριαδικούς και Κολιγιαννικούς. Ο Θεοδωράκης δεν έχασε την ευκαιρία κι ανέλαβε πρωτοβουλίες να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα, χωρίς επιτυχία βέβαια. Σε δυο χρόνια θα ερχόταν η διάσπαση.
Περισσότερα στη σελίδα: Στιγμιότυπα από τη 1η μουσική περιοδεία του Μίκη Θεοδωράκη στη Σοβιετική Ένωση
30/12: Το Κακουργιοδικείο Θεσσαλονίκης εκδίδει επιεική καταδικαστική απόφαση για τους κατηγορουμένους της δίκης για τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρ. Λαμπράκη. Η υπόθεση έκλεισε δικαστικά, όπως ακριβώς είχε ξεκινήσει απ’ την προανάκριση της χωροφυλακής, με τον χαρακτηρισμό «τροχαίο». Κατά την απόφαση λοιπόν του δικαστηρίου «δεν υπήρξε ανθρωποκτονία εκ προθέσεως ως εκ τούτου ούτε ηθικοί αυτουργοί, ούτε συνεργοί».
Ο Θεοδωράκης παρέστη, με την ιδιότητα του προέδρου της νεολαίας Λαμπράκη, ως μάρτυς κατηγορίας. Μεταξύ των άλων είπε: «-Δεν έχω καμμίαν αμφιβολία ότι το έγκλημα υπήρξε πολιτικό. Ποιοι το οργάνωσαν; Κατ’ αρχήν η Αμερικανική ΚΥΠ. Γιατί; Γιατί ο Λαμπράκης ήταν σημαιοφόρος του Κινήματος Ειρήνης, που είχε σαν έναν από τους πρώτους του στόχους τις πυραυλικές βάσεις των Αμερικανών στη χώρα μας. Στη συνέχεια το Διευθυντήριο. Σήμερα το Διευθυντήριο αποτελείται από τη Φρειδερίκη με άμεσους συνεργάτες τους Αποστολάκο – Δόβα – Γαρουφαλιά – Πιπινέλη και Αρναούτη. Χτες, πάλι η βασίλισσα – μήτηρ με άλλους επιτελείς. Και σας ρωτώ: Είναι δυνατόν να αποφασισθεί «άνωθεν» η φυσική εξόντωση ενός βουλευτού – γεγονός που θα είχε τεράστιες επιπτώσεις όχι μόνο μέσα αλλά και έξω από την Ελλάδα – χωρίς την έγκριση – αν όχι και την πρωτοβουλία – του Διευθυντηρίου της χώρας;»
ΜΟΥΣΙΚΗ Μ.Θ. ΓΙΑ ΘΕΑΤΡΟ 1966
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ Αριστοφάνη – Κωμωδία
Σκηνοθεσία: Μίνως Βολανάκης, Μουσική Μίκης Θεοδωράκης: για χορωδία, φλάουτο, τρομπέτα, μαντολίνο, κιθάρα, βιολοντσέλο, σαντούρι, κοντραμπάσο και κρουστά. Πρώτη Παράσταση: 1966, Αθήνα
ΜΟΥΣΙΚΗ Μ.Θ. ΓΙΑ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ 1966
“UNE BALLE AU COEUR” – “ΜΙΑ ΣΦΑΙΡΑ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ” (1966)
Σκηνοθεσία: Jean-Daniel Pollet, Σενάριο: Pierre Kast, Jean-Daniel Pollet, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης, Πρωταγωνιστές: Sami Frey, Françoise Hardy, Τζένη Καρέζη, Αρτέμης Μάτσας, …
http://www.imdb.com/title/tt0059844/
music: Τζένη Καρέζη – Μια σφαίρα στην καρδιά – Θεοδωράκης – 1966
“THE DAY THE FISH CAME OUT” – “ΤΑ ΨΑΡΙΑ ΒΓΗΚΑΝ ΣΤΗ ΣΤΕΡΙΑ” (1966)
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης, Σενάριο: Μιχάλης Κακογιάννης, Ηθοποιοί: Tom Courtenay, Colin Blakely, Sam Wanamaker, Μια φαρσοκωμωδία επιστημονικής φαντασίας του Κακογιάννη
http://www.imdb.com/title/tt0061553/?ref_=tttr_tr_tt
film: The Day the Fish Came Out – 1967
Soundtrack: Mikis Theodorakis – The Day The Fish Came Out (Full Album)
«Η Ελλάς χωρίς ερείπια» (1966)
ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΗΚΟΥΣ, ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ Σκηνοθέτης: ΛΑΜΠΡΟΥ ΑΓΓΕΛΟΣ, Σενάριο: McCAULEY ROSE, Μουσική Σύνθεση: ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ ΜΙΚΗΣ, ΞΑΡΧΑΚΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ
Σύνοψη της υπόθεσης: Κατεξοχήν τουριστικό ντοκιμαντέρ που χαρτογραφεί το στίγμα της σύγχρονης Ελλάδας (αρχές δεκαετίας του ’60).
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ Μ.Θ. 1966
Μίκη Θεοδωράκη, Ενας όμηρος (1966), από το ομώνυμο θεατρικό έργο του Μπρένταν Μπήαν, Τραγούδι: Μαρία Φαραντούρη 11 επανεκδόσεις Lyra 1966
Μίκη Θεοδωράκη, Ιάκωβου Καμπανέλλη, Η μπαλάντα του Μαουτχάουζεν, με την Μαρία Φαραντούρη – The Ballad Of Mauthausen / Six Songs 28 επανεκδόσεις His Master’s Voice 1966
Μίκης Θεοδωράκης, Γιάννης Ρίτσος – Ρωμιοσύνη Τραγούδι: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, 20 επανεκδόσεις His Master’s Voice 1966
Mikis Theodorakis / Jacques Loussier / Georges Auric – Original Movie Soundtrack – Five Miles To Midnight (The 3rd Dimension)(LP, Mono) United Artists Records 009 014 1966
Μίκης Θεοδωράκης, Καλλιτεχνική Χορωδία Τρικάλων – 4 δίσκοι, Διεύθυνσις Τερψ. Παπαστεφάνου – Χωρίς τίτλο 12 επανεκδόσεις RCA Victor 1966
ΣΥΛΛΟΓΕΣ
5 Χρόνια Μίκης Θεοδωράκης 2 επανεκδόσεις His Master’s Voice 1966
Μίκης Θεοδωράκης – Mikis Theodorakis – Οι Μεγάλες Επιτυχίες του Μίκη Θεοδωράκη = The Great Hits Of Mikis Theodorakis (LP, Comp) Fidelity (2) 0306 PL 1966
The Magic Of Theodorakis 5 επανεκδόσεις Columbia 1966
5 Χρόνια Μίκης Θεοδωράκης 2 επανεκδόσεις His Master’s Voice 1966
Песни Микиса Теодоракиса 7 επανεκδόσεις Мелодия 1966
SINGLE
Μίκης Θεοδωράκης, Γιώργος Σεφέρης – Επιφάνια 2 επανεκδόσεις Columbia 1966
The Music οf Mikis Theodorakis No. 1 (7″, EP, Mono) His Master’s Voice 7EG8940 1966
Aegean Holiday No. 3 The Music οf Mikis Theodorakis (7″, EP) His Master’s Voice 7EG 8953 1966
Mikis Theodorakis, George Zambetas – The Music οf Mikis Theodorakis and George Zambetas No. 2 (7″, EP, Mono) His Master’s Voice 7EG8948 1966
Από την ταινία “Φαίδρα” (7″, EP) His Master’s Voice 7EGG 2583 1966
Chanson De Petroulias / ″L’Otage″ (Extraits) (7″, EP) Le Chant Du Monde EP_45 3240 1966
1967
14/01: Η κυβέρνηση Παρασκευόπουλου παίρνει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή.
-/02: Ποινική δίωξη του Μίκη, επειδή σε συναυλία του στην Αθήνα μίλησε για «ανευθυνοϋπεύθυνο Μεγαλειότατο» και «τρίκυκλο της βασιλίσσης» (Φεβρ.)
19/3: Μίκης Θεοδωράκης – ΠΡΟΒΑ ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΥΝΑΥΛΙΑ – Θέατρο Λυκαβηττού
https://www.youtube.com/watch?v=EO9qXhcA-nY
Ένα σπάνιο βίντεο του Εθνικού Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων (ina.fr) της Γαλλίας. Αθήνα 19/3/1967 θέατρο Λυκαβηττού, πρόβα πριν τη συναυλία. Ένα μήνα αργότερα ήρθε η χούντα
Τραγούδι: Μαρία Φαραντούρη Μπουζούκι: Λάκης Καρνέζης, Κώστας Παπαδόπουλος.
-/04: αρχές Απριλίου, αναλαμβάνει η κυβέρνηση Κανελλόπουλου και εξαγγέλλει εκλογές για τις 28 Μαΐου. Ενώ λοιπόν βρισκόμασταν σε προεκλογική περίοδο, η Ε.Ε. μ’ έστειλε να μιλήσω στην Πάτρα, στον Πύργο και στο Αγρίνιο. Πρέπει να πω ότι αυτή η πεποίθησή μου ότι πηγαίνουμε προς τη διχτατορία ήταν γνωστή στο στελεχιακό δυναμικό. Όταν έφευγα τον Μάρτιο του ’67 από τη Βουδαπέστη, τους ΕΔΑίτες που ήρθαν στο αεροδρόμιο, τους χαιρέτησα, σαν μελλοθάνατος. Τους είπα “παιδιά γυρίζουμε στο στόμα του λύκου. Το να είμαστέ φυλακή είναι το λιγότερο. Φοβάμαι ότι θα μας σκοτώσουν όλους αυτή τη φορά». Και το θυμούνται όλοι, όπως θυμούνται τις συσκέψεις που έγιναν στη Πάτρα, όπου πριν μιλήσω μάζεψα όλα τα στελέχη στα γραφεία της ΕΔΑ και τους είπα “προσέξτε έρχεται δικτατορία, πρέπει να πάρουμε μέτρα”. Το ίδιο είπα και στα στελέχη στον Πύργο. Το ίδιο και στο Αγρίνιο. “Να μη μας βρουν στον ύπνο, να μπορέσουμε ν’ αμυνθούμε να μη μας σφάξουν”. Γιατί την εποχή εκείνη μας επηρέαζε πάρα πολύ το γεγονός ότι στην Ινδονησία είχε καταπνίγει το κομμουνιστικό Κίνημα στο αίμα. Είχαν σκοτώσει εκατοντάδες χιλιάδες κομμουνιστές. Ήταν η εποχή που οι αμερικανοί δίναν συνθήματα για ομαδικές σφαγές των κομμουνιστών. Γιατί να μη γίνει και στην Ελλάδα; Όχι να μας πιάσουν, όπως έκανε ο Παπαδόπουλος. Αλλά για να μας σφάξουν όλους απ’ την πρώτη μέρα. Να τελειώσουν μια για πάντα. Τελική λύση! Αυτό φοβόμασταν. Κι έπρεπε να πάρουμε τα μέτρα μας. Πετρίδης Παύλος, Ο πολιτικός Θεοδωράκης (1940-1996), Προσκήνιο 1997 σελ.115-116
3/04: Παραίτηση της κυβέρνησης Παρασκευόπουλου. Λίγες μέρες αργότερα η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης δίνεται στον αρχηγό της ΕΡΕ Παναγιώτη Κανελλόπουλο με τη σύμφωνη γνώμη του αρχηγού της Ένωσης Κέντρου Γ. Παπανδρέου και προκήρυξη εκλογών για τις 28 Μαΐου. Κατά τη διάρκεια της Πρωθυπουργίας Κανελλόπουλου και ενώ η χώρα ετοιμαζόταν για τη διεξαγωγή νέων εκλογών εκδηλώθηκε το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967.
21/04: “Έξι φεγγάρια της θάλασσας” είναι ο δίσκος του Μίκη Θεοδωράκη που κυκλοφόρησε την μέρα του πραξικοπήματαος στις 21 Απριλίου του 1967. Ο δίσκος περιελάμβανε τρία τραγούδια με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και τρία με την Βίκυ Μοσχολιού. Μετά από λίγες μέρες ο δίσκος απαγορεύτηκε. Τα τραγούδια με τους ίδιους ερμηνευτές περιλαμβάνονται μαζί με άλλα στο δίσκο “Θαλασσινά φεγγάρια” που κυκλοφορεί το 1974
Βίκυ Μοσχολιού – σήμερα βράδιασε νωρίς / Μ. Θεοδωράκης
Γρηγόρης Μπιθικώτσης – “το πανηγύρι των άστρων”
21/04: Παρασκευή: Στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ελλάδα. Οι συνταγματάρχες, επωφελούμενοι της διάσπασης των πολιτικών δυνάμεων, κατόρθωσαν να συλλάβουν κυριολεκτικά στον ύπνο ολόκληρο το πολιτικό φάσμα. Το ίδιο συνέβη και με τις δυνάμεις της Αριστεράς. Σύμφωνα με μαρτυρία του Γρ. Φαράκου: «Στις 21 Απριλίου η “Αυγή”, που επρόκειτο να κυκλοφορήσει, είχε άρθρο που εξηγούσε γιατί δεν μπορεί να γίνει πραξικόπημα. Αποκαλυπτικές ήταν, εν προκειμένω, οι μαρτυρίες του Θεοδωράκη για την αδράνεια της κομμουνιστικής και της ευρύτερης Αριστεράς απέναντι στον κίνδυνο στρατιωτικού πραξικοπήματος
Επικεφαλής των πραξικοπηματιών ήταν: ο Συνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο Συνταγματάρχης Νικόλαος Μακαρέζος και ο ταξίαρχος Στυλιανός Παττακός. Οι πραξικοπηματίες ορίζουν ως πρωθυπουργό τον Αρεοπαγίτη Κωνσταντίνο Κόλλια. Σταδιακά ο Γεώργιος Παπαδόπουλος κατέλαβε όλα τα αξιώματα: του Πρωθυπουργού, του υπουργού των Εξωτερικών, της Παιδείας, του Αντιβασιλιά και του Προέδρου της Δημοκρατίας! Από την πρώτη κιόλας νύχτα του πραξικοπήματος εκδηλώθηκε κύμα χιλιάδω συλλήψεων, διώξεων και τρομοκρατίας. Τα στάδια και ο ιππόδρομος γέμισαν πολιτικούς κρατουμένους που στη συνέχεια στάλθηκαν στα Γιούρα. Ανάμεσά τους το σύνολο σχεδόν της προοδευτικής πολιτικής ηγεσίας και πολλά στελέχη των κομμάτων εκτός των ηγετών της Ε.Κ. και της Ε.Ρ.Ε. που τέθηκαν σε κατ’ οίκον περιορισμό. Πέρα από τις συλλήψεις, τις φυλακίσεις και τις εκτοπίσεις άρχισαν να λειτουργούν και τα στρατοδικεία.
21/04: Στις 3 η ώρα τα ξημερώματα εκείνης της Παρασκευής και ενώ τα τανκς βρίσκονται ήδη στο κέντρο της Αθήνας, ο Μίκης ειδοποιείται τηλεφωνικά ότι έγινε πραξικόπημα. Αμέσως φεύγει από το σπίτι του και βγαίνει στην παρανομία. Μετά από λίγη ώρα, στις 6 το πρωί συντάσσει την πρώτη έκκληση για αντίσταση. «- Ο φασισμός χτύπησε την πατρίδα. Ο βασιλιάς, οι στρατηγοί του και η ΣΙΑ πιστεύουν ότι θα φιμώσουν το λαό μας με τη βία και την τρομοκρατία. Κάνουμε έκκληση σε όλους τους τίμιους αξιωματικούς, στους πατριώτες φαντάρους, να σταθούν στο πλευρό του λαού, να πουν όχι στη βία, όχι στη δικτατορία και στο φασισμό. ‘Ελληνες δημοκράτες! Αυτό το έγκλημα είναι η αρχή της ήττας των εχθρών της ελευθερίας. Οργανωθείτε, παλαίψτε και αντισταθείτε στη δικτατορική χολέρα. Λαέ της Αθήνας! Έβγα στους δρόμους. Πατριώτες, ας συναντηθούμε όλοι αμέσως στην πλατεία Συντάγματος. Εμπρός για να συντρίψουμε τους εχθρούς του λαού και της πατρίδας. Ο φασισμός δεν θα περάσει. Ζήτω η Δημοκρατία! η Ελλάδα! ο Ελληνικός Λαός-.» ΧΡΕΟΣ τ.Α’ σελ.5
Για περισσότερα δες: Το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 και η αντίδραση του Μίκη Θεοδωράκη
23/04: Ο Μίκης Θεοδωράκης από την κρύπτη του συντάσσει μια δεύτερη έκκληση προς τη διεθνή κοινή γνώμη, η οποία ξεκινά ως εξής: “- Ο βασιλιάς, συνωμότες αξιωματικοί και επίορκοι δικαστικοί, σε συνεργασία με τους Αμερικανούς ιμπεριαλιστές, κατέλυσαν τη Δημοκρατία στην Ελλάδα. Η προδοτική αυτή ενέργεια είναι αποτέλεσμα πανικού και θα οδηγήσει αναπόφευκτα και σύντομα στην οριστική εκκαθάριση της εσωτερικής πολιτικής κρίσης με το ξερίζωμα του θρόνου και όλων των προστατών και παραφυάδων του, από τη χώρα μας. Με την πράξη τους αυτή, τα θλιβερά όργανα των ξένων έθεσαν τον εαυτό τους εκτός του Ελληνικού Έθνους. Ο ελληνικός λαός τους έχει καταδικάσει. Το τέλος τους, που δε θ’ αργήσει, θα είναι το τέλος που επιφυλάσσουν οι ελεύθεροι λαοί στους τυράννους τους…” Την αναπαράγει σε δεκάδες αντίτυπα, και τη μαγνητοφωνεί. Το μήνυμα διοχετεύεται στο εξωτερικό και μεταδίδεται από ραδιοφωνικούς σταθμούς του εξωτερικού.
30/04 ΠΑΣΧΑ: Συγκροτείται το ΠΑΜ η πρώτη αντιστασιακή οργανώση: Ο Μ.Θ. συναντάται με Λαμπράκηδες που ξέφυγαν τη σύλληψη -Γιώργος Βότσης, Γιώργος Κουπαρούσος, Χρόνης Μίσσιος, Ανδρέας Λεντάκης, Αριστείδης Μανωλάκος, Θέμης Μπανούσης- και αποφασίζουν να ιδρύσουν το Π.Μ. (Πατριωτικό Μέτωπο) και να εκδώσουν την αντιστασιακή εφημερίδα «Νέα Ελλάδα». Τις επόμενες μέρες γίνονται επαφές ανάμεσα στον αρχικό πυρήνα του Π.Μ. και στελέχη της ΔΝΛ και της ΕΔΑ που έχουν περάσει στην παρανομία (Μπ. Δρακόπουλος, Κ. Φιλίνης, Α. Μπριλλάκης) για τη συγκρότηση του αντιστασιακού μηχανισμού. Μετονομασία του Π.Μ. σε “Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο” (ΠΑΜ). Ρίψη αντιδικτατορικών προκηρύξεων σε συνοικίες της Αθήνας και τα Χανιά.
Η δραστηριότητα της οργάνωσης στο εξής παρουσιάζεται στο γενικό χρονολόγιο.
1/06: Εκδίδεται από τη Χούντα το «Διάταγμα υπ’ αριθμ. 13/1.6.1967» που υπογράφει ο στρατηγός Οδυσσέας Αγγελής, Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου του Ελληνικού Στρατού, με το οποίο απαγορεύεται η μουσική «του κομμουνιστού συνθέτου Μίκη Θεοδωράκη, τέως αρχηγού της νυν διαλυθείσης κομμουνιστικής οργανώσεως Νεολαία Λαμπράκη». Σύμφωνα με τη διαταγή όσοι την παραβούν θα παραπέμπονται αμέσως στο Στρατοδικείο.
21/08: Σύλληψη του Μίκη Θεοδωράκη, σηματοδοτεί το πρώτο χτύπημα κατά του ΠΑΜ στην Αθήνα. Συλλαμβάνεται στο Χαϊδάρι και οδηγείται στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών, στην οδό Μπουμπουλίνας, στην απομόνωση. Μαζί του θα συλληφθούν και θα βασανιστούν και όλοι όσοι τον βοήθησαν και το έκρυψαν. Ανάμεσά τους ο Ρηνιώ Παπανικόλα, η Σύλβα Ακρίτα, η Ντόρα και ο Γιάννης Λελούδας, ο Γιώργος Κουπαρούσος, ο Ιάσων Παπαηλιόπουλος, η Κίττυ Αρσένη, ο Γιάννης Λούλης, ο Γιώργος Βότσης και άλλοι πολλοί αγωνιστές. Ξεκινά απεργία πείνας διαμαρτυρόμενος επειδή δεν προσάγεται στη δίκη των συλληφθέντων συντρόφων του από το ΠΑΜ. Τέλη Οκτώβρη γίνεται η μεταγωγή του από τη Γενική Ασφάλεια στις φυλακές Αβέρωφ.
Στη Μπουμπυλίνας θα μείνει για δύο μήνες σε πλήρη απομόνωση. Στις 4 Σεπτεμβρίου του έδωσαν χαρτί και μολύβι. Τότε, ο Μίκης έγραψε 32 ποιήματα. «Τις προηγούμενες νύχτες τις πέρασα άγρυπνος», γράφει στο Χρέος, «με την πλάτη κολλημένη στον τοίχο, περιμένοντας από στιγμή σε στιγμή να με πάρουν για το μαρτύριο ή για την εκτέλεση. Όλη μου η ύπαρξη σημαδεύτηκε από την αναμονή του βέβαιου θανάτου» (τόμος γ’ σ.1052). «Δεν είμαι ποιητής, όμως οι στίχοι άρχισαν να σφυροκοπούν το μυαλό μου, ένιωσα πόσο οι λέξεις μπορεί να ντυθούν με αίμα». Τον Οκτώβριο τον μεταφέρουν στο κελί με αριθμό 1, κάτω από την ταράτσα των βασανιστηρίων. Τότε ο Μίκης μελοποίησε τα 16 από τα 32 ποιήματα. Έτσι δημιουργήθηκε ο κύκλος τραγουδιών «Ο Ήλιος και ο Χρόνος» που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1971, στο Παρίσι στο Παλαί ντε Σαγιό (Palais de Chaillot) και ηχογραφήθηκε. Το 1977 παρουσιάστηκε στο θέατρο του Λυκαβηττού σε ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας του γιου του Γιώργου Θεοδωράκη.
9/10: Λα Ιγκέρα, Βολιβία. Μετά από μερικές ανακρίσεις στο σχολείο του χωριού, ο αιχμάλωτος Τσε Γκεβάρα δολοφονήθηκε, από τον υπαξιωματικό του βολιβιανού στρατού Μάριο Τεράν.
Περισσότερα δες: Ο Άγιος Τσε
17/11: Λίγες μέρες μετά το πραξικόπημα των συνταγματαρχών, ο Μίκης Θεοδωράκης από την παρανομία έστειλε μήνυμα στη Μαρία Φαραντούρη να βγει στο εξωτερικό με τη λαϊκή Ορχήστρα του. Μετά από ένα μήνα βγήκαν έξω ένας – ένας. Στο εξωτερικό η Φαραντούρη με το Γιάννη Διδίλη, τον Αντώνη Καλογιάννη και τους άλλους μουσικούς του Μίκη έστησαν το “γκρουπ” του Θεοδωράκη και μ’αυτό γυρίσανε την Ευρώπη δίνοντας συναυλίες και κινητοποιώντας τη διεθνή κοινή γνώμη κατά της χούντας και υπέρ της δημοκρατίας και της απελευθέρωσης του φυλακισμένου συνθέτη. Το 1970 όταν απελευθερωθεί ο Θεοδωράκης θα τους διευθύνει ο ίδιος… Αλλά μέχρι τότε λειτουργούν υπό τη διεύθυνση και καθοδήγηση του έμπειρου συνεργάτη του Μίκη, πιανίστα και ενορχηστρωτή Γιάννη Διδίλη.
Η Ορχήστρα του Μίκη Θεοδωράκη, ο Γιάννης Διδίλης, ο Αντώνης Καλογιάννης, η Μαρία Φαραντούρη, μιλάνε και τραγουδάνε στη Γαλλική τηλεόραση.
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ Μ.Θ. 1967 στο εξωτερικό
Mikis Theodorakis, The Day The Fish Came Out 9 επανεκδόσεις, 20th Century Fox Records 1967
Mikis Theodorakis, List Zingt Theodorakis – Liesbeth List Zingt Theodorakis 3 επανεκδόσεις, Philips 1967
Mikis Theodorakis, Soula Birbili* – Chansons De Mikis Theodorakis 3 επανεκδόσεις, Le Chant Du Monde 1967
Theodorakis, The Trikalon Choir – More Theodorakis From The Trikalon Choir (LP, Mono), RCA Victor International, RCA Victor International, RCA Victor, RCA Victor 1967
Mikis Theodorakis, People’s Music – The Struggles Of The Greek People 12 επανεκδόσεις, Folkways Records, Broadside Records 1967
7″, Single
1967, Песни За Свободата Любовта И Слънцето 2 επανεκδόσεις, Балкантон
1967, Dans La Clandestinité 2 επανεκδόσεις, Le Nouveau Clarté
1967, Песни Микиса Теодоракиса 3 επανεκδόσεις, Мелодия
1967, Le Jour Où Les Poissons… Sont Sortis De L’Eau (7″, EP), 20th Century Fox Records, 20th Century Fox Records, 20th Century Fox Records
1967, Песни За Свободата Любовта и Слънцето (7″, Mono), Балкантон
1967, The Jet Rock / The Boys From The West (Der Tag An Dem Die Fische Kamen) (7″), 20th Century Fox Records, CBS
1967, The Jet (7″, Single, Promo), 20th Century Fox Records
1967, Il Grido Della Grecia Antifascista (7″), Comitato Per I Soccorsi Civili E Umanitari Al Popolo Greco
1968
Όλος ο κόσμος είναι σε αναβρασμό. Μια χρονιά πυκνή σε γεγονότα που συντάραξαν τον κόσμο. Η νεολαία επαναστατεί στις περισσότερες χώρες, δηδηλώνει κατά του πολέμου των ΗΠΑ στο Βιετνάμ και εξεγείρεται με αποκορύφωμα το Γαλλικό Μάη. Στις ανατολικές χώρες με τα γεγονότα της Πράγας που ονομάστηκαν «Άνοιξη της Πράγας», η προσπάθεια εκδημοκρατισμού απέτυχε. Η Ελλάδα βρίσκεται στο σκοτάδι της Χούντας. Ο Μίκης Θεοδωράκης παραμένει κρατούμενος της Χούντας. Εξορίζεται στη Ζάτουνα, ένα ορεινό χωριό της Αρκαδίας.
22/01: Ο Μίκης Θεοδωράκης καταδικάζεται σε φυλάκιση 9,5 ετών για αντίσταση και περιύβριση αρχής. Πέντε μέρες αργότερα (27/1) και χάρη στις διεθνείς πιέσεις, θα απελευθερωθεί με το διάταγμα της χούντας για αμνηστία. Τίθεται σε κατ’ οίκον περιορισμό στο σπίτι του στο Βραχάτι Κορινθίας.
10/03: ο Μίκης Θεοδωράκης από το Βραχάτι απηύθυνε έκκληση για τη στήριξη του αντιστασιακού Μετώπου στο εσωτερικό: «- Ύστερα από ανταλλαγή απόψεων μεταξύ μελών και στελεχών του εσωτερικού Μετώπου, που έγινε μετά τη νέα κρίση ηγεσίας του ΚΚΕ όπως εκδηλώθηκε με τη 12η Ολομέλεια και μετά, δηλώνουμε τα εξής:
- Το κίνημα του εσωτερικού δεν συμμετέχει σ’ αυτή την κρίση. Δεν αναγνωρίζει καμιά από τις σχετικές αποφάσεις. Θεωρεί μοναδικό κέντρο του κινήματος το κέντρο εσωτερικού. Δηλαδή την ηγεσία του Π.Μ. Πιστεύει βαθύτατα ότι κανένα άλλο κέντρο δεν μπορεί να ασκήσει με ευθύνη, συνέπεια και αποτελεσματικότητα την καθοδήγηση του Ελληνικού Αριστερού και Προοδευτικού Κινήματος καθώς και των άλλων πλευρών του. Το κέντρο του εσωτερικού συγκροτείται με δημοκρατικό τρόπο και με κριτήρια συσπείρωσης, εκσυγχρονισμού, ανάπτυξης και ανανέωσης του Ελληνικού Αριστερού Κινήματος και του Πατριωτικού Αντιδικτατορικού Αγώνα και με κύριο πυρήνα τις δυνάμεις που σήμερα οργανώνουν και καθοδηγούν την πάλη του Λαού μας.
- Αποβλέπουμε σε μια νέα εποχή για το Ελληνικό Προοδευτικό Κίνημα και την Ελλάδα. Έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του Ελληνικού Λαού, στους αγωνιστές της χώρας, στους φίλους της ειρήνης και της δημοκρατίας σε όλον τον κόσμο. Καλούμε τους συντρόφους μας αγωνιστές όπου κι αν βρίσκονται, στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό, να δώσουν τα χέρια, να τεθούν κάτω από το κέντρο του εσωτερικού και να προχωρήσουμε με νέα ορμή μαζί με όλες τις Πατριωτικές Αντιδικτατορικές Δυνάμεις για την απελευθέρωση της πατρίδας από το ζυγό της δικτατορίας για τη δημοκρατική της ανανέωση και ανάπτυξη-. [Πετρίδης σελ.147]
21/8: Ο Μίκης οδηγείται μαζί με την οικογένεια του εξορία στη Ζάτουνα της ορεινής Αρκαδίας.
-/09: Ένα από τα πρώτα πράματα που κάνει ο Μ.Θ. στην εξορία του στη Ζάτουνα είναι να γράψει ένα δοκίμιο για την παγκόσμια και ελληνική Αριστερά με θέματα που ανέδειξαν και οι κοσμογονικές εξελίξεις του ’68. Έχει τίτλο «Δογματική γραφειοκρατία ή γραφειοκρατικός δογματισμός» και αναφέρεται στα θέματα: Του ψυχρού πολέμου, της σύγκρουσης σοσιαλισμού ιμπεριαλισμού, του χαρακτήρα της αμερικανικής στρατηγικής, για τα διεθνή επαναστατικά κινήματα, για τις τραγικές αντιθέσεις στην ανθρωπότητα, για την ιδεώδη σοσιαλιστική δημοκρατία, του σοσιαλισμού για την απελευθέρωση του ατόμου, για τη δογματική γραφειοκρατία – εχθρό του σύγχρονου σοσιαλισμού, για τη σταλινική περίοδο – δημιούργημα της δογματικής γραφειοκρατίας, για τη δογματική γραφειοκρατία που πρωτοστατεί σε όλα τα ΚΚ και στο Ελληνικό, για τη κατάσταση στη Σοβιετική Ένωση, για την επανάσταση και τον ιμπεριαλισμό. Επίσης αναφέρεται στην εσωτερική κατάσταση στο ΚΚΕ μετά τον εμφύλιο στη διάσπασή του και για την σύγκρουση με την ομάδα Κολιγιάννη.
Δες εδώ: Μίκης Θεοδωράκης: Δογματική γραφειοκρατία ή γραφειοκρατικός δογματισμός
-/10: Τον Οκτώβριο του 1968 το γερμανικό κανάλι WDR με μια κρυφή κάμερα κατάφερε να κινηματογραφήσει το Μίκη Θεοδωράκη με την οικογένεια του, τα παιδιά του στον τόπο εξορίας τους στη Ζάτουνα. Σε αυτό το βίντεο ακούμε τον Θεοδωράκη να διαβάζει και να τραγουδά το τραγούδι Πέλαγο το οποίο έγραψε λίγες μέρες μετά το πραξικόπημα του 1967 στην παρανομία.
Theodorakis in Zatouna
Ο Θεοδωράκης κατά την κράτησή του στη Ζάτουνα συνθέτει συνεχώς. Μέχρι τον Οκτώβριο του 1969 συνέθεσε 11 κύκλους τραγουδιών με τον τίτλο «Αρκαδίες», τη μουσική της ταινίας «Ζ» του Κώστα Γαβρά και του Βασίλη Βασιλικού, το τραγούδι “Όταν χτυπήσεις δυο φορές” το οποίο αργότερα μπήκε στο δίσκο «Τα τραγούδια του Αγώνα» καθώς και το τραγούδι “Μαρκ Μαρσώ” το οποίο δεν κυκλοφόρησε ποτέ σε δίσκο. Παράλληλα συνέταξε και δεκάδες άρθρα και επιστολές πoλιτικoύ περιεχoμέvoυ. Αργότερα οι μελωδίες από τις Αρκαδίες χρησιμοποιήθηκαν ως πηγή έμπνευσης για τρία μεταγενέστερα μεγάλα έργα του συνθέτη. Στην όπερα “Μήδεια” το 1990, στις “Ευμενίδες” του Αισχύλου το 1987 και στο “Canto Olympico” που γράφτηκε το 1992 έπειτα από παραγγελία του Juan Antonio Samaranch για του Ολυμπιακούς αγώνες της Βαρκελώνης. Με διάφορους τρόπους κατορθώνει να στέλνει μαγνητοταινίες με καινούργια έργα του στο εξωτερικό. Τα έργα αυτά μεταδίδονται από ξένους σταθμούς (ΒΒC, Deutche Welle, Φωνή της Αλήθειας κ.ά.) και ακούγονται και στην Ελλάδα.
Με αυτό τον τρόπο ο Μίκης Θεοδωράκης έκανε γνωστή τη Ζάτουνα παγκοσμίως.
Δες σχετικά: Οι Αρκαδίες του Μίκη Θεοδωράκη
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ Μ.Θ. 1968 στο εξωτερικό
Mikis Theodorakis, Orchestra Mikis Theodorakis* – Music Of Greece 28 επανεκδόσεις, Polydor, Polydor, 1968
Dora Giannakapoulou* Chante Mikis Theodorakis – Mitten In Deinem Herzen, Athen, Habe Ich Lieder Angestimmt. Ich Bin Die Front, Ich Rufe Zum Kampf! 2 επανεκδόσεις, pläne, plane 1968
“Les Bouzoukis” de Mikis Theodorakis 17 επανεκδόσεις, Disc’Az
Mikis Theodorakis, Various – Für Mikis Theodorakis = Για Τον Μίκη Θεοδωράκη (LP, Mono), ETERNA 1968
Δύο Κύκλοι Τραγουδιών: Τα Λαϊκά (1968) – Νύχτα Θανάτου (1968) (2008), Mikis Theodorakis, Μάνος Ελευθερίου, Κώστας Κλάββας, 1968
Mikis Theodorakis, Άγγελος Σικελιανός, Maria Farandouri, Αντώνης Καλογιάννης – Πνευματικό Εμβατήριο & Κατάσταση Πολιορκίας (CD, Album, Comp), Universal, Polydor 1968
7″, Single
1968, Karos Dance / The Day The Fish Came Out (7″), 20th Century Fox Records
1969
16/03: Αποκαλύπτεται στους «Sunday Times» του Λονδίνου, από τον Άγγλο δημοσιογράφο Τζον Μπάρι ότι επισκέφθηκε τη Ζάτουνα και κατάφερε να φυγαδεύσει πολλές μαγνητοταινίες νέων τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη -κυρίως το Μυθιστόρημα του Σεφέρη – και μια επιστολή προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Ου Θάντ.
23/04: Ένα μήνυμα του Μίκη Θεοδωράκη από τη Ζάτουνα, προς το ΠΑΜ Αγγλίας, με τις σκέψεις του για την κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα, παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον, μιας και από τότε γίνεται αναφορά για μια ενδεχόμενη “λύση Καραμανλή”. “Μπροστά σ’ αυτόν τον συγκεκριμένο συσχετισμό δυνάμεων υπάρχουν κατά τη γνώμη μου δύο λύσεις. Η πρώτη είναι «πολιτική» – εντός εισαγωγικών. Η δεύτερη δυναμική. Για την πρώτη λύση ο ρεαλισμός πρέπει να μας πείθει ότι η πρωτοβουλία θα πρέπει να ξεκινήσει από εκείνους τους πολιτικούς κύκλους που συνεργάστηκαν στο παρελθόν με τους λεγομένους «συμμάχους» και που ενώ σε μεγάλο βαθμό είναι υπεύθυνοι για τη σημερινή κατάσταση, αντελήφθησαν εντούτοις καθαρά ότι τα γεγονότα τους ξεπέρασαν και πήραν ανοιχτά και υπεύθυνα θέση κατά της δικτατορίας. Νομίζω ότι όλοι οι Έλληνες, όλες οι παρατάξεις και όλες οι αντιστασιακές οργανώσεις έχουν καθήκον να υποστηρίξουν μια παρόμοια λύση με την προϋπόθεση, φυσικά, ότι οι πολιτικοί αυτοί θα διακηρύξουν ανοιχτά και καθαρά ότι σε καμιά περίπτωση δεν θα συνεργαστούν με τη δικτατορία και ότι θα εξασφαλίσουν όλες τις δημοκρατικές ελευθερίες και τα δικαιώματα του ελληνικού λαού. Η δεύτερη λύση, η δυναμική, είναι ιστορικά αναπόφευκτη. Παντού και πάντοτε η βία καλεί τη βία. Η λύση αυτή έχει, σε σχέση με την πρώτη, το μειονέκτημα ότι θα απαιτήσει χρόνο και θυσίες. Όμως συγχρόνως έχει και το μεγάλο πλεονέκτημα ότι θα οδηγήσει τελικά την ελληνική κοινωνία και το ελληνικό έθνος σε ριζοσπαστικές αλλαγές που θα του εξασφαλίσουν οριστική ανεξαρτησία, δημοκρατία, ειρήνη και κοινωνική δικαιοσύνη. Πιστεύω ότι προετοιμάζοντας δραστήρια τη δεύτερη λύση πιέζουμε αποφασιστικά για την πραγμάτωση της πρώτης.” [Πετρίδης σελ.148-9]
Δες σχετικά: Τεκμήρια από τον αντιδικτατορικό αγώνα
19/10: Ο Μίκης Θεοδωράκης μεταφέρεται από τη Ζάτουνα και φυλακίζεται στο στρατόπεδο Ωρωπού, με τη δικαιολογία ότι εκεί θα είναι ευκολότερο να θεραπευτεί από τη φυματίωση.
25/12: Μίκης Θεοδωράκης τα Χριστούγεννα του ’69, απογοητευμένος από την τροπή των πραγμάτων και την εδραίωση της χούντας, απευθύνθηκε (μέσα από το στρατόπεδο και με τη σύμφωνη γνώμη πολλών κρατουμένων) στον Καραμανλή, ο οποίος στο μεταξύ είχε πάρει τις αποστάσεις του από τους παρανοϊκούς δικτάτορες: «- Έστω και καθυστερημένα λόγω των συνθηκών υπό τας οποίας βρίσκομαι και τις οποίες ασφαλώς αντιλαμβάνεσθε, θεωρώ χρέος μου να διατυπώσω ορισμένες σκέψεις σχετικά με τις προ διμήνου δηλώσεις σας, σκέψεις οι οποίες πηγάζουν από παρόμοιες με τις δικές σας ανησυχίες για την τύχη του Έθνους…» και καταλήγει «…Με την βεβαιότητα ότι οι παραπάνω παρατηρήσεις μου, παρατηρήσεις ενός στρατευμένου στην υπηρεσία του λαού και του έθνους πνευματικού ανθρώπου και ηγέτη της ελληνικής νεολαίας, σας βρίσκουν σύμφωνο και με την πεποίθηση ότι ούτε σεις, ούτε κανείς άλλος Έλληνας αισθάνεται τόσο μεγάλος, ώστε να αγνοήσει την καθολική αξίωση του έθνους και την επιταγή του ιστορικού χρέους για πανεθνική ενότητα και πάλη για την κατάλυση της τυραννίας και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, σας δηλώνω ότι τίθεμαι στη διάθεσή σας με μοναδική φιλοδοξία την προσφορά όποιας θυσίας για μια Ελλάδα Δημοκρατική και Ελεύθερη όπου θ’ ανθίσει και πάλι το γέλιο και θα ξαναντηχήσει το τραγούδι!». [Πετρίδης σε.157]
ΜΟΥΣΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ 1969
“Z” (ζει)
Σκηνοθεσία: Κώστας Γαβράς, Σενάριο: Βασίλης Βασιλικός (μυθιστόρημα), Jorge Semprún (διάλογοι), Πρωταγωνιστές: Yves Montand, Ειρήνη Παππά, Jean-Louis Trintignant, …
Ταινία με θέμα τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη και την αναζήτηση των ενόχων από τον ανακριτή Χρήστο Σαρτζετάκη. Το «Ζ» του τίτλου κατά τους δημιουργούς προφέρεται «Ζει» και όχι «ζήτα», και εκφράζει το σύνθημα στις διαδηλώσεις «Λαμπράκη ζεις, εσύ μας οδηγείς» και «Ζει, Ζει, Ζει».
http://www.imdb.com/title/tt0065234/
film: Z (του Κώστα Γαβρά – 1969)
Soundtrack: Z 1969 Mikis Theodorakis original soundtrack full album
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ Μ.Θ. 1969 στο εξωτερικό
Mikis Theodorakis, Z (Bande Originale Du Film) 33 επανεκδόσεις, CBS 1969
Mikis Theodorakis, In A State Of Siege 15 επανεκδόσεις, Polydor 1969
Η Ντόρα Γιαννακοπούλου Τραγουδάει Μίκη Θεοδωράκη – Dora Sings Theodorakis (LP, Album), Gamma 1969
Theodorakis, Christina Cünne – Christina Cünne Sings Theodorakis (1) (LP, Album), Negram 1969
Irene Pappas sings Mikis Theodorakis, RCA Victor (USA)
Mikis Theodorakis – original soundtrack from the movie ” z ” (7″, MiniAlbum, EP), Top 4 1969
Dora Chante Theodorakis (LP, Album), Gamma 1969
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΕΜΒΑΤΗΡΙΟ Μίκης Θεοδωράκης Ποίηση Άγγελος Σικελιανός Τραγουδούν Μαρία Φαραντούρη Αντώνης Καλογιάννης & Γιάννης Θεοχάρης, 1969
The Best Of Mikis Theodorakis 5 επανεκδόσεις, Columbia, 1969
7″, Single
1969, Z (Original Soundtrack Recording) 3 επανεκδόσεις, CBS
1969, Pilar Tomás Chante Mikis Theodorakis – Un Homme Dans Une Ile / Il Est Vivant 2 επανεκδόσεις, CBS
1969, Z L’Orgia Del Potere (7″), Curci
1969, O Andonis To Yelasto Pedi (7″, Single), cbs
1970
8/01: Ο Γιάννης Χρήστου (1926 —1970) ένας από τους κορυφαίους Έλληνες συνθέτες σκοτώθηκε, σε ηλικία 44 ετών, σε τροχαίο δυστύχημα κατά την επιστροφή του στο σπίτι από εορτασμό των γενεθλίων του. Στο ίδιο δυστύχημα τραυματίστηκε θανάσιμα και η γυναίκα του.
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ζωής και του έργου του Χρήστου ήταν οι έντονες φιλοσοφικές και μεταφυσικές του ανησυχίες, τις οποίες συσχέτισε άμεσα και στη μουσική του. Ο Μίκης Θεοδωράκης κρατούμενος στις φυλακές Ωρωπού έγραψε το τραγούδι-ποταμός Raven σε ποίηση: Γιώργου Σεφέρη και το αφιέρωσε στο Γιάννη Χρήστου.
«Στις 15 Γενάρη του 1970 τελειώνω το RAVEN. Με τον Πέτρο, τον αχώριστο σύντροφο, οργανώνουμε την «πρώτη εκτέλεση» μέσα στην έρημη κουζίνα. Απάνω στο τραπέζι με τη λαμαρίνα, ένα μπουκάλι μπύρα. Θα την απολαύσουμε μετά τη μουσική. (Μίκης Θεοδωράκης, Ημερολόγιο εξορίας – Ωρωπού)
2/02: Αποδημία του κορυφαίου ειρηνιστή Μπέρτραντ Ράσελ (Bertrand Russell, 1872 – 1970). Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους διανοητές και ακτιβιστές του 20ού αιώνα ο οποίος είχε επίσης λάβει το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας ως συγγραφέας και φιλόσοφος. Ηγετική προσωπικότητα του αντιπολεμικού κινήματος του ’60, αντέδρασε έντονα στον πόλεμο των ΗΠΑ στο Βιετνάμ και αγωνίστηκε εναντίον της διάδοσης των πυρηνικών εξοπλισμών και της «ισορροπίας του τρόμου» κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η δράση και οι ιδέες του, επηρέασαν την προδικτατορική ελληνική νεολαία, τόσο, ώστε τον χειμώνα του 1962-63, Έλληνες φοιτητές να σχηματίσουν τον περίφημο Σύνδεσμο για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό Μπέρτραντ Ράσελ. Ο Σύνδεσμος οργάνωσε την Πρώτη Πορεία Ειρήνης στην Ελλάδα, στις 21-4-1963 η οποία πέρασε στην ιστορία με την εμβληματική μορφή του Γρηγόρη Λαμπράκη, που κατάφερε να περπατήσει μόνος στην πορεία, καθόσον οι Αρχές την είχαν απαγορεύσει και συνέλαβαν τους διαδηλωτές.
1963-4-21 Το Πρόγραμμα και τραγούδι που έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης της Α’ Μαραθώνιας πορείας από το περιοδικό του Συνδέσμου.
13/02: Περισσότεροι από 300 αμερικανοί διανοούμενοι και καλλιτέχνες ζητούν την απελευθέρωση του Μίκη Θεοδωράκη, που είναι κρατούμενος της χούντας στο στρατόπεδο του Ωρωπού.
Αλληλεγγύη στο Μίκη. Κατά τη διάρκεια της κράτησης-φυλάκισης του Μίκη Θεοδωράκη, στο εξωτερικό αναπτύσσεται ένα κίνημα αλληλεγγύης για την απελευθέρωσή του. Μεγάλες προσωπικότητες των Γραμμάτων και των Τεχνών συστήνουν επιτροπές, μαζεύουν υπογραφές και εκδίδουν ψηφίσματα. Οι βρετανοί συγγραφείς όπως οι Iris Murdoch, Muriel Spark, Julian Huxley, Doris Lessing, John Mortimer δημιουργούν μια επιτροπή για την απελευθέρωση του Θεοδωράκη. 21 μέλη της Ακαδημίας των Τεχνών του Βερολίνου στέλνουν αίτημα-ψήφισμα στον Έλληνα Υπουργό Εσωτερικών στο οποίο αναφέρουν ότι «ανησυχούν εξαιτίας των αρνητικών νέων της υγείας του Μίκη Θεοδωράκη στην φυλακή» και απαιτούν μια «διαχείριση της υπόθεσης σύμφωνη με τα δημοκρατικά έθιμα και με την ακεραιότητα του ατόμου». Το ίδιο αίτημα φέρει ειδικά τις υπογραφές των Igor Stravinsky, Boris Blacher, Pierre Boulez, Luigi Dallapiccola, Johan Nepomuk David, Paul Dessau, Wolfgang Fortner, Hans Werner Henze, Giselher Klebe, Ernst Krenek, Rolf Liebermann, Ernst Pepping, Bernd Alois Zimmermann,. Οι συνθέτες Hans Werner και Paul Dessau του αφιερώνουν έργα τους.
Στις ΗΠΑ δημιουργείται μια επιτροπή στην οποία συμμετέχουν οι Leonard Bernstein, Aaron Copland, Arthur Miller, Edward Albee, Harry Belafonte και Arthur Schlesinger jr. Στη Σοβιετική Ένωση (Ε.Σ.Σ.Δ.) το κάλεσμα για την δημιουργία μιας διεθνούς καλλιτεχνικής επιτροπής απελευθέρωσης του Μίκη Θεοδωράκη φέρει την υπογραφή του Shostakovitch, Aram Khachaturian.
21/03: Αποδημία του Μανώλη Χιώτη (1921 – 1970). Ο Χιώτης ήταν σπουδαίος δεξιοτέχνης του μπουζουκιού και συνθέτης. Έφερε μια ριζική αλλαγή στο λαϊκό τραγούδι και στην ελληνική μουσική γενικότερα, επινοώντας την τετράχορδη παραλλαγή του μπουζουκιού. Μαζί του ο Μίκης Θεοδωράκης στον Επιτάφιο κατάφερε να δώσει το νέο ήχο στο έντεχνο λαϊκό τραγούδι και να χαράξει μια νέα πορεία. Ο Χιώτης ήταν αγαπημένος φίλος του Μίκη. Λίγες ώρες πριν ξεψυχήσει στο σπίτι του στον Ωρωπό, πήγε με δυο-τρεις φίλους του στον μώλο που βρίσκεται 100-150 μέτρα από το στρατόπεδο όπου κρατούνταν ο Μίκης Θεοδωράκης και του τραγουδούσαν το αγαπημένο τους τραγούδι, το «Ροδόσταμο». Ο Μ.Θ. τους αντιλήφθηκε και βγήκε μέχρι τα συρματοπλέγματα να τους ακούσει. Διέκρινε τον Χιώτη και όταν την επόμενη μέρα έμαθε ότι ο Χιώτης πέθανε είπε: «σπρωγμένος από ποια μυστηριακή δύναμη… ήρθε να μ’ αποχαιρετίσει»
25/03: Από τον Νοέμβριο του 1969 που μεταφέρθηκε ο Θεοδωράκης στο στρατόπεδο Ωρωπού, βρήκε εκεί εκεί τους παλιούς συντρόφους του διασπασμένους, πλέον, μετά την κρίση του ’68 και το στρατόπεδο διαιρεμένο. Πρωτοστάτησε για την ενότητα του στρατοπέδου αλλά δέχτηκε τα πυρά του ΚΚΕ. Σε έκκληση του στις 25 Μαρτίου 1970 αναφέρει: «- Είναι λυπηρό, αλλά είμαι υποχρεωμένος πια να παραδεχτώ πως η τρίχρονη προσπάθειά μου για την αποκατάσταση της ενότητας απέτυχε. Είναι λυπηρό, αλλά είμαι υποχρεωμένος πια να καταγγείλω ανοιχτά τη διασπαστική ομάδα Κολιγιάννη που τα προσωπικά της πάθη και μίση τα ’βάλε πάνω από τα συμφέροντα του λαϊκού προοδευτικού κινήματος…. Κάνω έκκληση σε όλους τους Έλληνες αγωνιστές να απομονώσουν τους κήρυκες της δογματικής μισαλλοδοξίας και να προχωρήσουν στη σφυρηλάτηση της αγωνιστικής ενότητας μέσα στις γραμμές ενωτικών ομάδων του ΠΑΜ. Κάνω έκκληση στα Κομμουνιστικά Κόμματα που εξακολουθούν να υποστηρίζουν τη διασπαστική ομάδα Κολιγιάννη και ιδιαίτερα στο Κ.Κ. της Σοβιετικής Ένωσης να αναθεωρήσουν τη στάση τους απέναντι στο ελληνικό προοδευτικό κίνημα… Σ’ αυτές τις κρίσιμες για το Λαό μας ώρες πιστεύω ότι όλες οι δυνάμεις και όλες οι προσπάθειες πρέπει να οδηγούν σε μια μοναδική κατεύθυνση, που είναι η σφυρηλάτηση της αγωνιστικής ενότητας μέσα στις γραμμές του ΜΟΝΑΔΙΚΟΥ ΠΑΜ, που μ’ επικεφαλής το Εθνικό του Συμβούλιο, του οποίου είχα την τιμή να είμαι ένα από τα ιδρυτικά του μέλη, θα μπει αποφασιστικά επικεφαλής στην οργάνωση μιας πραγματικά πανεθνικής, παλλαϊκής αντίστασης για την ανατροπή της δικτατορίας. Καταγγέλλω τη διασπαστική ενέργεια και την προσπάθεια εξαπάτησης του ελληνικού λαού από μέρους της ομάδας Κολιγιάννη, με την εμφάνιση μιας πλασματικής κεντρικής επιτροπής του ΠΑΜ. Έλληνες πατριώτες, στελέχη και μέλη του ελληνικού προοδευτικού κινήματος, δημιουργείστε παντού στο χώρο σας ενωτικές ομάδες του ΠΑΜ…. [Πετρίδης σ.157-8]
9/04: Όπως διηγείται ο Μ.Θ. «Την άνοιξη του 1970 παρουσίασα ανησυχητικά συμπτώματα στην υγεία μου, γεγονός που έβαλε σε σκέψεις τους δεσμοφύλακές μου και τη Χούντα. Ήμουν κλινήρης, οι σύντροφοί μου στο στρατόπεδο μου έφερναν το φαγητό στο κρεβάτι και μάλιστα επειδή κυκλοφόρησαν φήμες ότι είμαι πολύ άσχημα, με κάλεσαν μια μέρα στο Διοικητήριο και την ώρα που πήγαινα μαζί μάλιστα με τον Πεχλιβανίδη, τον νυν Δήμαρχο της Νέας Σμύρνης, μας φωτογράφισαν κρυφά οι δημοσιογράφοι, ώστε να δει ο ξένος Τύπος, ότι είμαι όρθιος, ζωντανός. Στις 9/4 με πήραν μαζί μ’ έναν άλλο φυματικό, τον Βιτάλη από τη Βέροια, (επειδή γνώριζαν ότι παλιά είχα φυματίωση), με μεγάλες όπως πάντοτε προφυλάξεις και μας μεταφέραν στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο και μετά στη Σωτηρία. Εκεί μας οδήγησαν στις φυλακές της Σωτηρίας, όπου υπήρχαν μόνο ποινικοί κρατούμενοι. [Πετρίδης σ.159]
13/04: Ο Μίκης Θεοδωράκης ελευθερώνεται αιφνίδια και μεταφέρεται από τον Γάλλο πολιτικό Jean- Jacques Servan-Schreiber με ιδιωτικό αεροπλάνο στο αεροδρόμιο Bourget του Παρισιού. Ο Σερβάν Σρεμπέρ είχε έρθει στην Ελλάδα με στόχο να αποτρέψει την θανατική καταδίκη του Σάκη Καράγιωργα που δικαζόταν στο στρατοδικείο και αν είναι δυνατόν να τον πάρει έξω. Όμως οι στρατοδίκες καταδίκασαν τον Καράγιωργα σε ισόβια οπότε άλλαξε το σχέδιό του και στόχευσε το Θεοδωράκη. Κατάφερε να πείσει τον Παπαδόπουλο ο οποίος ενέκρινε την απελευθέρωσή του.
29/04: O Μ.Θ. δίνει συνέντευξή Τύπου στο Quai d’ Orsais στο Παρίσι. Συμμετείχαν 700 δημοσιογράφοι απ’ όλα τα μέρη του κόσμου. Στο πάνελ κάθισαν δίπλα του η Μελίνα Μερκούρη απ’ τη μια μεριά, και απ’ την άλλη ο Αντώνης Μπριλλάκης. Η ομιλία του που αποτελεί ένα από τα σηματικότερα ντοκουμέντα του αντιδικτατορικού αγώνα, είναι κταταχωρημένη στο βιβλίο του «Το Χρέος» τομ.Α’ σελ.212-219. Ο Θεοδωράκης έδωσε έμφαση στην ενότητα των αντιδικτατορικών δυνάμεων, και παρουσίασε ένα αντιδικτατορικό πρόγραμμα εννέα σημείων για την επίτευξή της όπως επίσης και την πρότασή του για τη δημιουργία του «Εθνικού Αντιστασιακού Συμβουλίου» (ΕΑΣ).
- Ανάπτυξη της αντιστασιακής πάλης με όλα τα πρόσφορα σε κάθε στάδιο μέσα ως τη συντριβή της χούντας.
- Σχηματισμός κυβέρνησης εθνικής ενότητας.
- Κατάργηση του χουντικού Συντάγματος του 1968.
- Αποκατάσταση των συνταγματικών και δημοκρατικών ελευθεριών με βάση το Σύνταγμα του 1952 και με άμεση κατάργηση όλων των εκτάκτων νόμων και μέτρων.
- Προκήρυξη μέσα σε έξη μήνες εκλογών με απλή αναλογική με συμμετοχή όλων των πολιτικών κομμάτων χωρίς εξαίρεση για την ανάδειξη Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης.
- Απόλυση όλων των πολιτικών κρατουμένων.
- Παραδειγματική τιμωρία από ειδικό δικαστήριο των πρωταγωνιστών της χούντας, των συνεργατών της και των βασανιστών.
- Επαναφορά στις θέσεις τους όλων των διωχθέντων από τη χούντα. Και
- Επανεξέταση όλων των οικονομικών συμβάσεων της χούντας.
Επιστέγασμα της συμφωνίας για τους σκοπούς και το πρόγραμμα της συντονισμένης Αντίστασης πρέπει να είναι η συγκρότηση από εκπροσώπους όλων των αντι- δικτατορικών δυνάμεων της χώρας εθνικού συμβουλίου αντίστασης που θα σχεδιάζει, θα συντονίζει και θα καθοδηγεί τον αγώνα για την ανατροπή της δικτατορίας και τη διασφάλιση των δημοκρατικών ελευθεριών. Είναι αυτονόητο ότι η κάθε μια από τις μετέχουσες δυνάμεις θα διατηρεί το ιδιαίτερό της πρόγραμμα και τη φυσιογνωμία της.
Αυτές είναι οι προτάσεις μου. Εκφράζουν τη βασική πολιτική του Πατριωτικού Μετώπου για ενότητα και πάλη. Θέλω να ελπίζω ότι όλες οι αντιστασιακές και πολιτικές δυνάμεις στις οποίες απευθύνομαι, ανεξάρτητα από όποιες διαφορές τις χωρίζουν ή τις χώριζαν, θα ακούσουν την έκκληση αυτή που εκφράζει τη μεγάλη απαίτηση του λαού μας: ενότητα, αντίσταση, δημοκρατία. Περιμένουμε τις δικές τους προτάσεις. Τη δική τους συμβολή. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα, την ώρα που ο λαός δοκιμάζεται, να τοποθετήσει προσωπικές ή παραταξιακές επιδιώξεις πάνω από το εθνικό συμφέρον-.
Για περισσότερα δες: Ο αντιδικτατορικός αγώνας του Μίκη Θεοδωράκη στο εξωτερικό (1970-1974)
11/05: Φυγαδεύεται η οικογένεια του Μ.Θ. με την βοήθεια φίλων του, από την Ελλάδα στο εξωτερικό, δια θαλάσσης μέσω Τουρκίας. Η Μυρτώ και τα παιδιά του, Μαργαρίτα και Γιώργος, φτάνουν στο Παρίσι.
21/05: Αμέσως μετά την απελευθέρωση του Μ.Θ., στο Παρίσι που βρίσκεται συνεργάζεται με το Ζορζ Μουστακί μεταφράζουν στα γαλλικά κάποια από τα τραγούδια που έγραψε στη φυλακή και τα ερμηνεύει ο Μουστακί. Η κάμερα Ροβήρου Μανθούλη καταγράφει αυτές τις εξαιρετικές στιγμές των 2 καλλιτεχνών. Απόσπασμα τι γαλλικό ντοκιμαντέρ του Ροβήρου Μανθούλη με τίτλο “Είμαστε δυο”, «Nous sommes deux».
Mikis Theodorakis / Georges Moustaki / Roviros Manthoulis / Είμαστε δυο
-/05: Ο Μ.Θ. γράφει τη μουσική για το Γιουγκοσλαβικό φιλμ “SUTJESKA – THE FIFTE OFFENSIVE” – “Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ SUTJESKA – Η ΠΕΜΠΤΗ ΕΠΙΘΕΣΗ” σε σκηνοθεσία Stipe Delic. Κυκλοφορεί 1973. Κατά τα γυρίσματα της ταινίας είχε συνάντηση με τον Τίτο, τόσο στο Βελιγράδι όσο και στα βουνά, στο κυνηγετικό του περίπτερο. Έντονη διαφωνία μαζί του για την ονομασία των Σκοπίων ως “Μακεδονία”.
28/05: Ο Μίκης Θεοδωράκης αποστέλλει Επιστολή – Μνημόνιο με την ιδιότητα του ως πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου του ΠΑΜ και μέλος του Π.Γ. του ΚΚΕ ες., προς το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΣΕ στη Μόσχα. Το μνημόνιο αυτό αποτελεί ένα αποκαλυπτικό ντοκουμέντο του αντιδικτατορικού αγώνα, της εσωτερική κρίσης στην Αριστερά μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ, της στάσης της Σοβιετικής Ένωσης απέναντι στον ίδιο, απέναντι στα κόμματα της Αριστεράς και την Ελλάδα την περίοδο της δικτατορίας.
Για περισσότερα δες: Μίκης Θεοδωράκης: Μνημόνιο προς το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΣΕ
28/06: Μίκης Θεοδωράκης: Από την φυλακή… στο Άλμπερτ Χολ του Λονδίνου με το Πνευματικό Εμβατήριο. Το Πνευματικό Εμβατήριο ή Αρκαδία V–Πνευματικό Εμβατήριο, όπως είναι ο πλήρης τίτλος, γράφτηκε τον Φεβρουάριο του 1969 στη Ζάτουνα Αρκαδίας όταν ο συνθέτης βρισκόταν εκεί εξορία. Βασίζεται στο ομώνυμο ποίημα του Άγγελου Σικελιανού και ανήκει στην κατηγορία των μετασυμφωνικών έργων. Όπως διηγείται ο συνθέτης: «τον Απρίλιο του ’70, όταν ήμουν ακόμη στη φυλακή, παίχτηκε στο Άλμπερτ Χολ. Αλλά όταν το άκουσα, θεώρησα την ενορχήστρωση πάρα πολύ εγγλέζικη. Έτσι έκανα μια νέα ενορχήστρωση… Όταν βγήκα από τη φυλακή, ήρθα σε συνεννόηση με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου, πήραμε τη χορωδία των ανθρακωρύχων κι αρχίσαμε τις πρόβες. Έτσι εμφανιστήκαμε στο Άλμπερτ Χολ. Ήταν μια μέθη. Αφιέρωσα αυτή τη συναυλία στον Γιάννη Ρίτσο. Ήταν πραγματικά περίεργο να είσαι στη φυλακή πριν από τρεις μήνες και μετά να διευθύνεις στο ‘Αλμπερτ Χολ. Αυτά δεν συμβαίνουν συχνά. Και ήταν δοξαστικές αυτές οι συναυλίες. Δεν πήγα να διευθύνω για την κυρία και τον κύριο τάδε και να εκφράσω με τη μουσική μου τις λεπτεπίλεπτες εντερικές τους ευαισθησίες. Πήγα για τον Έλληνα και τον Άγγλο φιλέλληνα που ήταν πλημμυρισμένοι από αγάπη προς την Ελλάδα, προς την ελευθερία. Το κοινό μου ήταν άνθρωποι αναβαπτισμένοι, μεταλλαγμένοι θα λέγαμε σήμερα. Ένθεοι!» Συμμετείχαν: η Μαρία Φαραντούρη, o Αντώνης Καλογιάννης και ο Γιάννης Θεοχάρης στο τραγούδι, η Συμφωνικής Ορχήστρας του Λονδίνου, η Χορωδία της New Opera London και η Ανδρική Χορωδία Ουαλών Ανθρακωρύχων.
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΕΜΒΑΤΗΡΙΟ Μίκης Θεοδωράκης
-/07: ο Μίκης Θεοδωράκης βρέθηκε για 2-3 μέρες στη Νέα Υόρκη για να πάρει μέρος στη Σύνοδο Νέων του ΟΗΕ (ως πρόεδρος των Λαμπράκηδων και του Πατριωτικού Μετώπου) προσκεκλημένος από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Ου Θαντ. Από την έδρα του ΟΗΕ απευθύνει έκκληση κατά της Χούντας.
Επίσης ο Θεοδωράκης ήταν και το τιμώμενο πρόσωπο και κύριος ομιλητής σε μια συγκέντρωση υπέρ της δημοκρατίας στη Ελλάδα που έγινε στο Manhattan Center. Εκεί τον χαιρέτησε και τον καλωσόρισε ο μεγάλος Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας Άρθουρ Μίλλερ, που ως πρόεδρος της διεθνούς οργάνωσης PEN είχε πρωτοστατήσει στη διεθνή καμπάνια για την απελευθέρωση του από τη φυλακή.
Για περισσότερα δες: Ο Μίκης Θεοδωράκης στη Νέα Υόρκη το 1970 (ντοκουμέντο)
25/08: Απονέμεται το παράσημο Λένιν της Κομσομόλ στο Μίκη Θεοδωράκη. Το παραλαμβάνει στη Μόσχα και έχει διάφορες συναντήσεις. Φιλοξενείται στην Κριμαία. Ματαιώνεται μια συνάντησή του με το Γ.Γ. ΚΚΣΕ Λ.Μπρέζνιεφ.
-/11 η πρώτη συνάντηση του Μ.Θ. με την Arja Saijonmaa στο Ελσίνκι μετά την απελευθέρωσή του από τη Χούντα. Η Arja Saijonmaa θα γίνει η κατοπινή μούσα του στις περιοδείες στο εξωτερικό.
Arja Saijonmaa and Mikis Theodorakis 1970
Το Νοέμβριο του 1970 ο Μ.Θ. επισκέφτηκε το Ελσίνκι και Φινλανδοί μουσικοί του έδωσαν μια συναυλία προς τιμή του.Εδώ ο Μίκης συναντά την Arja Saijonmaa για πρώτη φορά και μένει εντυπωσιασμένος.
ΜΟΥΣΙΚΗ Μ.Θ. 1970 ΓΙΑ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ
Ο Μ.Θ. γράφει τη μουσική για το φιλμ Μιχάλη Κακογιάννη “THE TROJAN WOMEN” – “ΟΙ ΤΡΩΑΔΕΣ” που βασίζεται στην τραγωδία «Τρωάδες» του Ευριπίδη. Κυκλοφορεί 1971
ΜΟΥΣΙΚΗ Μ.Θ. 1970 ΓΙΑ ΘΕΑΤΡΟ
Eleftheria: an evening of free Greek music and drama 1969-1970
Διασκευαστής Sartre, Jean-Paul, Συγγραφέας Καβάφης, Σοφοκλής, Σικελιανός Άγγελος, Σεφέρης Γιώργος, Ευριπίδης, Αριστοφάνης, Μετάφραση: Keely Edmund, Sherrard Phillip, Duncan R., Dalven Rae, Βολανάκης Μίνως. Θέατρο Royal Albert Hall Λονδίνο
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ Μ.Θ. 1970
LP
Theme Used In The Motion Picture “Z” & Other Music Composed, Conducted & Sung By Mikis Theodorakis 2 επανεκδόσεις, MGM Records, 1970
Песни Микиса Теодоракиса 2 επανεκδόσεις, Мелодия, 1970
Mikis Theodorakis – London Symphony Orchestra – Marche De L’Esprit – Oedipus Tyrannus 16 επανεκδόσεις, Polydor, 1970
Edmonda Aldini Canta Theodorakis* – Canzoni In Esilio (LP, Album), Ricordi, SMRP 9072, 1970
Πρώτη Συμφωνία – Οιδίπους Τύραννος (1970)
Theodorakis / Christina Cünne – Freedom Or Death 3 επανεκδόσεις, Pantonic, 1970
Η Ολλανδέζα τραγουδίστρια Christina Cünne τραγουδά Θεοδωράκη «Ελευθερία ή Θάνατος»
Iva Zanicchi – Caro Theodorakis [1970]
Η Ιταλίδα τραγουδίστρια Iva Zanicchi τραγουδά Θεοδωράκη
7″, Single
1970, Moustaki Chante Theodorakis – L’Homme Au Cœur Blessé 3 επανεκδόσεις, Polydor
1970, Moustaki – Théodorakis – Chansons Pour Andréas (7″, EP), Polydor
1970, Aprilis / Tou Mikrou Voria (7″), Miura
1970, Etat De Siege (7″), Polydor
1970, Irene Papas Canta Theodorakis – Irene Papas Canta Theodorakis (7″, Mono), Polydor
1961
3/01: Διακόπηκαν οι διπλωματικές σχέσεις της Κούβας με την Ουάσιγκτον.
20/01: Αναλαμβάνει ο Τζον Κένεντι 35ος Πρόεδρος των ΗΠΑ, 20 του Γενάρη του 1961 – 22 Νοέμβρη 1963, μ’ Αντιπρόεδρο τον ΛίντονΤζόνσον. Ήταν ο δεύτερος-νεώτερος Πρόεδρος (μετά τον Ρούσβελτ ), στην ηλικία των 43 ετών. Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του περιλαμβάνονται τα γεγονότα: η εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων, η κουβανική κρίση των πυραύλων, το κτίσιμο του Τείχους του Βερολίνου, το Αφρο-Αμερικανικό Κίνημα δικαιωμάτων και τα πρώτα στάδια του πολέμου του Βιετνάμ . Ο Κένεντι δολοφονήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 1963, στο Ντάλας του Τέξας από τον Όσβαλντ.
10/02: Οι «6» της Ε.Κ. συμφωνούν για στενότερη πολιτική συνεργασία.
30/03: Ο Γιάγκος Πεσμαζόγλου επικεφαλής ελληνικής αντιπροσωπείας μονογράφει τη συμφωνία σύνδεσης Ελλάδας – (τότε) ΕΟΚ.
12/04: Ο ρώσος κοσμοναύτης Γιούρι Γκαγκάριν γίνεται ο πρώτος άνθρωπος που μπαίνει σε τροχιά γύρω από τη Γη, με το διαστημόπλοιο «Βοστόκ 1».
16/04: Ο Κάστρο διακήρυξε τον «σοσιαλιστικό χαρακτήρα» της Κουβανικής επανάστασης.
17/04: Αρχίζει η αμερικανική «Επιχείρηση του Κόλπου των Χοίρων», με σκοπό την ανατροπή του Φιντέλ Κάστρο. Επρόκειτο, για μια επιχείρηση η οποία προετοιμαζόταν από τη CIA ήδη ένα χρόνο πριν την εκλογή του JohnKennedy στην προεδρία της Αμερικής. Το σχέδιο προέβλεπε την εισβολή στην Κούβα 1500 εκπαιδευμένων από τον αμερικανικό στρατό, Κουβανών φυγάδων και την κατάληψη της εξουσίας. Προηγήθηκαν μια σειρά σαμποτάζ, όπως η καταστροφή του εργοστασίου ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, και στη συνέχεια, αμερικανικά βομβαρδιστικά, μεταμφιεσμένα σε κουβανέζικα, βομβάδισαν τα αεροδρόμια της Κούβας. ”Κουβανοί, η νίκη ζυγώνει! Ένας απελευθερωτικός στρατός βρίσκεται στην Κούβα για να αγωνιστεί μαζί σας ενάντια στην κομμουνιστική τυραννία του Φιντέλ Κάστρο, αυτού του ανισόρροπου! Πολεμήστε τους φιντελιστές, το γενικό ξεσήκωμα άρχισε!” εκπέμπει εκείνη τη μέρα ο σταθμός των αντεπαναστατών έξω από τη χώρα και 1.500 εξ αυτών αποβιβάστηκαν πάνοπλοι στον Κόλπο των Χοίρων. Η κυβέρνηση Castro μοίρασε όπλα στο λαό. “Πρέπει να θυμόμαστε ότι αυτή τη στιγμή είμαστε σε πόλεμο, στον ψυχρό πόλεμο όπως τον αποκαλούν, έναν πόλεμο χωρίς πρώτη γραμμή, χωρίς συνεχείς βομβαρδισμούς, αλλά όπου οι δύο εχθροί – αυτός ο μικρός πρωταθλητής της Καραϊβικής και η μεγάλη, ιμπεριαλιστική ύαινα – είναι πρόσωπο με πρόσωπο και γνωρίζουν ότι ένας απ’ τους δυο θα πεθάνει στη μάχη”, δήλωσε χαρακτηριστικά ο CheGuevara. Μέσα σε 72 ώρες, έληξαν όλες οι μάχες. Ο επαναστατικός στρατός του Castro συνέλαβε, τους 1.200 από τους 1.500 κουβανούς φυγάδες οι οποίοι είχαν αποβιβαστεί στο νησί.
17/04: Ο Μάνος Χατζιδάκις βραβεύεται με Όσκαρ τραγουδιού για «Τα Παιδιά του Πειραιά», που έγραψε για την ταινία του Ζιλ Ντασέν «Ποτέ την Κυριακή».
28/05: Ιδρύεται η Διεθνής Αμνηστία. Για την προσφορά της στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα βραβευτεί 16 χρόνια αργότερα με Νόμπελ Ειρήνης.
3/06: Έργα του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου εκτίθενται στο Λούβρο. Ενθουσιώδης υποδοχή.
9/07: Υπογράφεται στην Αθήνα η σύνδεση Ελλάδας –ΕΟΚ.
7/08: Ο πρωθυπουργός της Σοβιετικής Ένωσης Νικίτα Κρουστσώφ προβλέπει ότι η οικονομία της χώρας του θα ξεπεράσει αυτή των ΗΠΑ.
13/08: Οι αρχές της Ανατολικής Γερμανίας αρχίζουν να κατασκευάζουν το τείχος του Βερολίνου. Το τοίχος θα διατηρηθεί έως τις 9/11 του 1989, οπότε θα γκρεμιστεί κατά την ενοποίηση των δύο Γερμανιών.
18/08: Διορίζεται από την κυβέρνηση Καραμανλή πρόεδρος και διευθυντής του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών ο καθηγητής Ανδρέας Παπανδρέου.
-/08: 14η Ολομέλεια της Κ.Ε. ΚΚΕ απόφαση διαγραφής Μ. Βαφειάδη από μέλος του Κ.Κ.Ε.
-/08: 8ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ του ΚΚΕ. Συνήλθε έπειτα από 16 ολόκληρα χρόνια στην Τσεχοσλοβακία το 8ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Στην εναρκτήρια ομιλία του ο πρόεδρος της ΚΕ Απ. Γκρόζος υπογράμμισε γιαυτά τα χρόνια: “Χρόνια σκληρά και δύσκολα, χρόνια στη διάρκεια των οποίων είχαν συμβεί κορυφαία ιστορικά γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο, χρόνια πέτρινα για το Κόμμα και τον ελληνικό λαό, που βίωνε στο πετσί του την βαρβαρότητα των νικητών του εμφυλίου πολέμου, χρόνια όπου μεγάλες ανατροπές είχαν συντελεστεί στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα γενικά και στο ΚΚΕ ειδικότερα.”
Η σύγκληση του 8ου Συνεδρίου του ΚΚΕ είχε αποφασιστεί στην 6η Ολομέλεια της ΚΕ το 1956. Το Συνέδριο κατέληξε σε αποφάσεις που όπως ανακοινώθηκε λήφθηκαν ομόφωνα. Ψήφισε το Πρόγραμμα του ΚΚΕ. Απηύθυνε Διακήρυξη προς τον ελληνικό λαό και χαιρετιστήρια στους φυλακισμένους και εξόριστους, καθώς και στους αναγκαστικά εκπατρισμένους από την Ελλάδα αγωνιστές. Επίσης, πήρε μια σειρά ειδικές αποφάσεις που επικύρωναν παλιότερες αποφάσεις κομματικών οργάνων, για την απομάκρυνση από τις γραμμές του Κόμματος των παρακάτω πρώην ηγετικών στελεχών: Ν. Ζαχαριάδη, Μάρκου Βαφειάδη, Βασίλη Μπαρτζιώτα, Γιώργη Βοντίτσιο (Γούσια), Μήτσου Βλαντά, Θανάση Χατζή, Βαγγέλη Βασβανά, ΘύμιουΜπράτσιο, Νίκου Ρουμελιώτη και Αχιλλέα Μπλάνα. Το Συνέδριο εξέλεξε νέα Κεντρική Επιτροπή και Κεντρική Εξελεγκτική Επιτροπή του Κόμματος. Πρώτος Γραμματέας της ΚΕ εκλέχτηκε ο Κ. Κολιγιάννης.
17/09: Οι πραξικοπηματίες της Άγκυρας εκτελούν τον Αντνάν Μεντερές. Ο Μεντερές ως πρωθυπουργός της Τουρκίας ανέχθηκε το πογκρόμ εναντίον της ελληνικής παροικίας στην Κωνσταντινούπολης.
20/09:Παραίτηση της κυβέρνησης Καραμανλή. Η χώρα οδηγείται σε εκλογές από την υπηρεσιακή κυβέρνηση του στρατηγού Δόβα. Την ίδια μέρα με πρωτοβουλία του Γεωργίου Παπανδρέου ιδρύεται η Ένωσις Κέντρου, που συνενώνει όλες τις δυνάμεις του ευρύτερου κεντρώου χώρου. Το νέο κόμμα διοικείται από οκταμελή επιτροπή υπό την προεδρία του Γεωργίου Παπανδρέου.
29/10: Βουλευτικές Εκλογές. Έμειναν στην ιστορία ως «εκλογές βίας και νοθείας», επειδή σύμφωνα με τις καταγγελίες της αντιπολίτευσης «ψήφισαν ακόμη και τα δέντρα». Νικήτρια αναδείχθηκε η ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή, που συγκέντρωσε το 50,8% των ψήφων και 181 έδρες. Ακολούθησαν ο Συνασπισμός Ενώσεως Κέντρου και Κόμματος Προοδευτικών υπό τους Γεώργιο Παπανδρέου και Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη με το 33,65% των ψήφων και 98 έδρες, το Πανδημοκρατικόν Αγροτικόν Μέτωπον (ΕΔΑ και Εθνικόν Αγροτικόν Κόμμα) με το 14,62% των ψήφων και 26 έδρες. 5 έδρες κατέλαβαν ανεξάρτητοι υποψήφιοι.
2/11: Ορκίζεται η υπό τον Κ. Καραμανλή νέα κυβέρνηση.
8/11: Ο Γεώργιος Παπανδρέου κηρύσσει τον «Ανένδοτο» μετά τις εκλογές της «βίας και νοθείας», ο οποίος κορυφώθηκε με μεγάλες πορείες και διαδηλώσεις σε όλη την χώρα. Ο Ανένδοτος αγώνας συνεχίστηκε μέχρι το 1963 δημιουργώντας μεγάλη πολιτική ένταση.
1962
12/02: Ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο διάστημα και μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη στις 12 Απριλίου του 1961, ο Σοβιετικός κοσμοναύτης Γιούρι Γκαγκάριν, επισκέπτεται την Αθήνα. Στο πλαίσιο μίας θριαμβικής περιοδείας του ανά τον κόσμο, ο Γιούρι Γκαγκάριν έφτασε στις 12 Φεβρουαρίου του 1962 στο αεροδρόμιο του Ελληνικού. Η υποδοχή που του επιφυλάχθηκε από το πλήθος κατά τη διαδρομή του προς την Αθήνα ήταν ενθουσιώδης.
14/02: Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος εκλέγεται ο μητροπολίτης Καβάλας Χρυσόστομος.
19/02: Πέθανε ο Γεώργιος Παπανικολάου, γιατρός και ερευνητής, εφευρέτης του γνωστού Τεστ Παπ. (γέννηση: 13/5/1883)
3/04: Πέθανε ο Μανώλης Καλομοίρης, έλληνας μουσουργός. (γέννηση: 14/12/1883)
5/04: Ο καθαιρεθείς αρχηγός του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης ζητά να επιστρέψει στην Ελλάδα για να δικαστεί. Η αίτησή του δεν γίνεται δεκτή.
23/04: Η τουρκοκυπριακή οργάνωση ΤΜΤ δολοφονεί τους Τουρκοκυπρίους Αχμέτ Μαζαφέρ Γκιουργκάν και Αϊχάν Μουσταφά Χικμέτ, δύο θαρραλέους επικριτές της τουρκικής διχαστικής πολιτικής στην Κύπρο.
20/06: Η ΚΕ του ΚΚΕ αποκαθιστά το όνομα του Άρη Βελουχιώτη (Κλάρας), τον οποίο παλαιότερα είχε αποκηρύξει ως προδότη. Η αναγγελία της κομματικής αποκατάστασης του Άρη έγινε με εκπομπή από το Ραδιόφωνο του ΚΚΕ που λειτουργούσε το 1962 στο εξωτερικό. Το κείμενο της ραδιοφωνικής εκπομπής, δια της οποίας ο Βελουχιώτης αποκατεστάθη, έχει ως εξής: «Ο Βελουχιώτης ήταν και παρέμεινε ως το θάνατό του αδιάλλακτος εχθρός των ξένων κατακτητών και των μονίμων συνεργατών τους και κτύπησε αμείλικτα την εθνοπροδοσία, γι’ αυτό αγαπήθηκε τόσο πολύ από το λαό και μισήθηκε άγρια από τους προδότες. Πέρασαν 17 ολόκληρα χρόνια από το χαμό του Αρη, οι αγωνιστές της αντίστασης όμως όλοι οι Ελληνες πατριώτες θυμούνται και θα θυμούνται πάντα τον θρυλικό πολέμαρχο που συνέδεσε αδιάρρηκτα το όνομά του με μια από τις ενδοξότερες σελίδες της νεώτερης ιστορίας μας, την εποποιία της εθνικής μας αντίστασης. Και δεν θα αργήση να ρθη ο καιρός που οι δυνάμεις της εθνικής αναγέννησης ανοίγοντας το δρόμο προς τη δημοκρατική αλλαγή, θα στήσουν στο βάθρο που πρέπει τη δοξασμένη εποποία του έθνους και τότε στα σχολεία της αναγεννημένης Ελλάδας δίπλα στους άθλους των ηρώων του 1821, του Κολοκοτρώνη, του Καραϊσκάκη, του Μπότσαρη και του Κανάρη θα διδάσκονται στα Ελληνόπουλα τα κατορθώματα του Αρη Βελουχιώτη, του Σαράφη και των άλλων ηρώων της εποποιίας της αθάνατης εθνικής μας αντίστασης.»
22/06: Αρχίζουν στο Άγιον Όρος οι εορτασμοί για τη χιλιετηρίδα του αγιορείτικου μοναχισμού.
30/07: Εγκαινιάζεται η Κοινή Γεωργική Πολιτική της ΕΟΚ.
11/08: Η ΕΣΣΔ εκπλήσσει τον κόσμο, στέλνοντας δυο πυραύλους στο διάστημα, μέσα σε 24 ώρες.
29/08: Εγκαινιάζεται η νέα εθνική οδός Αθηνών-Λαμίας από τον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή.
30/08: Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον επισκέπτεται την Αθήνα για συνομιλίες με την ελληνική κυβέρνηση.
14/10: Στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου, ξεσπά η αποκληθείσα «Κρίση των Πυραύλων», όταν αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροσκάφος τύπου U-2 φωτογραφίζει σοβιετικά πυρηνικά όπλα στην Κούβα. Ο αμερικανός πρόεδρος Τζον Φ. Κένεντι καταγγέλλει σε τηλεοπτικό μήνυμα ότι υπάρχουν βάσεις ρωσικών πυραύλων στην Κούβα και επιβάλλει ναυτικό αποκλεισμό στο νησί, σε μια ζώνη 500 μιλίων. Ο Κένεντι προέβη σε διάβημα στο Κρεμλίνο να συμφωνήσει με τις απαιτήσεις του ή να αναμένει μια στρατιωτική αντιπαράθεση. Ο Χρουτσόφ απάντησε προς τον Κένεντι ότι η απομόνωση της «ναυσιπλοΐα στα διεθνή ύδατα και στον εναέριο χώρο” συνιστά “μια πράξη επιθετικότητας που σπρώχνει την ανθρωπότητα στην άβυσσο των πυρηνικών πυραύλων.” Η αντιπαράθεση έληξε στις 28 του Οκτώβρη 1962 όταν ο Πρόεδρος Κένεντι και ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Ου Θάντ έφτασαν σε μυστική συμφωνία με τη Σοβιετική Ένωση.
20/11: Ο αμερικανός πρόεδρος Κένεντι βεβαιώνεται ότι η ΕΣΣΔ έχει απομακρύνει όλους τους πυραύλους της από την Κούβα και διατάσσει τη διακοπή του ναυτικού αποκλεισμού του νησιού από τις ΗΠΑ, που διήρκεσε ένα μήνα.
1/11: Τίθεται σε ισχύ η συμφωνία σύνδεσης μεταξύ Ελλάδας και ΕΟΚ. (Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Γ. Καραμανλή)
-/12: To 2ο Συνέδριo της ΕΔΑ. Εκλέγεται Πρόεδρος ο Ιωάννης Πασσαλίδης και Γραμματεία, που την αποτελούσαν οι Μπ. Δρακόπουλος (γραμματέας) Ηλίας Ηλιού (α΄ κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος), Αντώνης Μπριλλάκης (β΄ κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος), Μ. Γλέζος, Ν. Καρράς και η Μίνα Γιάννου. Εκείνη την περίοδο το Γραφείο της ΚΕ του ΚΚΕ, που βρισκότανε στην Ελλάδα και μέσω του οποίου περνούσε ή έπρεπε να περνάει η γραμμή του ΚΚΕ στην ΕΔΑ και στην Ελλάδα, το αποτελούσαν οι Δρακόπουλος, Καρράς, Γλέζος, Μπριλλάκης, Γιάννου και από το ’66, μετά από την αποφυλάκισή τους, και οι Φλωράκης και Βέττας.
1963
29/01: Απορρίπτεται η είσοδος της Μεγάλης Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, έπειτα από γαλλικό βέτο.
21/02: Το κόμμα της ΕΡΕ καταθέτει στη Βουλή πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος, με σκοπό κατά δήλωσή του «την ομαλοποίηση της πολιτικής ζωής του τόπου και την ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας».
22/03: Οι Beatles κυκλοφορούν το πρώτο άλμπουμ τους υπό τον τίτλο «Please Please Me».
8/04: Αρχίζουν οι επίσημες συνομιλίες για την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα.
21/04: Η Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη διοργανώνει την Α’ Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης. Η πορεία απαγορεύεται. Πολλές χιλιάδες διαδηλωτές συλλαμβάνονται, ανάμεσα τους και ο Μίκης Θεοδωράκης. Μόνος του ο βουλευτής της ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης, που προστατεύεται από τη βουλευτική ασυλία, συνεχίζει την πορεία έως το τέρμα της.
28/04: Το Δ΄ Πανσπουδαστικό Συνέδριο αποφασίζει τη δημιουργία φοιτητικής ένωσης με την επωνυμία ΕΦΕΕ. Πρώτος πρόεδρός της εκλέγεται ο Γ. Τζανετάκος.
18/05: Ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Σαρλ ντε Γκολ μιλά στη Βουλή των Ελλήνων στη διάρκεια της επίσημης επίσκεψής του στην Ελλάδα.
22/05: Δολοφονική επίθεση στη Θεσσαλονίκη κατά του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη από τους παρακρατικούς Σ. Γκοτζαμάνη και Μ. Εμμανουηλίδη. Πέντε μέρες αργότερα ο βουλευτής αφήνει την τελευταία του πνοή.
28/05: Μισό εκατομμύριο άνθρωποι στην Αθήνα συνοδεύουν τον Λαμπράκη στον τάφο, φωνάζοντας: «Ο Λαμπράκης ζει».
11/06: Παραιτείται ο Κ. Καραμανλής, αφού αποτυγχάνει να πείσει το βασιλιά Παύλο να μην πραγματοποιήσει ταξίδι στο Λονδίνο. Ο βασιλιάς Παύλος διορίζει πρωθυπουργό τον Πιπινέλη.
8/06: Ίδρυση της Δημοκρατικής Κίνησης Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης από το Μ.Θ., μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη στις 22 Μαΐου του 1963
16/06: Η Βαλεντίνα Τερέσκοβα γίνεται η πρώτη γυναίκα που ταξιδεύει στο διάστημα.
17/06: Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής αναχωρεί από την Ελλάδα για την Ελβετία, όπου θα παραμείνει μέχρι τις εκλογές. Έχει προηγηθεί η παραίτηση της κυβέρνησής του (11 Ιουνίου) λόγω της διαφωνίας του για την επίσκεψη του βασιλικού ζεύγους στο Λονδίνο.
19/06: Κυβέρνηση Παναγιώτη Πιπινέλη (παραίτηση στις 27/09: του 1963).
12/09: Υπογράφεται η Συμφωνία Σύνδεσης ΕΟΚ-Τουρκίας (Συμφωνία της Άνκαρα) η οποία θα εγκαθιδρύσει την Τελωνειακή Ένωση μεταξύ Τουρκίας και ΕΟΚ.
27/09: Ορκίζεται ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός ο Σ. Μαυρομιχάλης, για να προετοιμάσει τις εθνικές εκλογές που θα διεξαχθούν στις 3 Νοεμβρίου.
3/11: Βουλευτικές εκλογές. Ο «Ανένδοτος Αγώνας» που κήρυξε ο Γεώργιος Παπανδρέου κατά της κυβέρνησης απέφερε καρπούς. Η Ένωση Κέντρου θα κερδίσει την πρωτιά χωρίς να μπορέσει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Η υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου κεντρώα παράταξη θα συγκεντρώσει το 42,04% των ψήφων και 139 έδρες, η ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή θα περάσει στην αντιπολίτευση με το 39,37% των ψήφων και 131 έδρες, η ΕΔΑ με αρχηγό των Ιωάννη Πασσαλίδη 14,34 και 26 έδρες και το Κόμμα των Προοδευτικών με επικεφαλής τον Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη 3,73% και 2 έδρες. 3 έδρες κατέλαβαν ανεξάρτητοι υποψήφιοι. Ο Παπανδρέου σχηματίζει κυβέρνηση μειοψηφίας, ενώ συγχρόνως αποκαλύπτει την πρόθεσή του να οδηγήσει τη χώρα σύντομα σε εκλογές, για να ξεκαθαρίσει απόλυτα το πολιτικό τοπίο.
8/11: Ορκίζεται η υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου νέα κυβέρνηση της χώρας
22/11: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι, δολοφονείται στο Ντάλας του Τέξας. Ο αντιπρόεδρος Λίντον Τζόνσον ορκίζεται 36ος πρόεδρος των ΗΠΑ, μέσα στο προεδρικό αεροσκάφος AirForceOne. Ορίζει Αντιπρόεδρο τον Χούμπερτ Xάμφρεϊ. Ο Τζόνσον εξελέγει στην συνέχεια Πρόεδρος στην προεδρική εκλογή του 1964. Επί των ημερών του κλιμακώθηκαν οι επιχειρήσεις σε μεγάλο βαθμό στον πόλεμο του Βιετνάμ. Ως αποτέλεσμα της αναταραχής στο εσωτερικό του Δημοκρατικού Κόμματος και αντίθεσης στο πόλεμο του Βιετνάμ, αποσύρθηκε από την κούρσα επανεκλογής στην συνέχεια.
9/12: Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής παραιτείται αιφνιδιαστικά από την αρχηγία του κόμματος της ΕΡΕ και αναχωρεί για το Παρίσι συνοδευόμενος από τη σύζυγό του Αμαλία.
10/12: Το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας απονέμεται στον Έλληνα ποιητή Γιώργο Σεφέρη.
10/12: Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος αρχηγός της ΕΡΕ.
21/12: Ξεσπούν διακοινοτικές συγκρούσεις στην Κύπρο.
24/12: Η νεοεκλεγμένη κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου παραιτείται και προκηρύσσει νέες εκλογές, επιδιώκοντας να επιτύχει την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή.
31/12:Υπηρεσιακή κυβέρνηση του Ιωάννη Παρασκευόπουλου (παραίτηση στις 19 Φεβρουαρίου του 1964).
1964
7/02: Πεθαίνει σε ηλικία 70 ετών, ενώ ταξίδευε ατμοπλοϊκώς από τα Χανιά στην Αθήνα, ο πρώην πρωθυπουργός Σοφοκλής Βενιζέλος. (γέννηση: 3/11/1894)
7/02: Οι Beatles αρχίζουν να κατακτούν και την Αμερική. Κατά την άφιξή τους στις ΗΠΑ, νεαροί οπαδοί κατακλύζουν το αεροδρόμιο της Νέας Υόρκης και χρειάζεται ισχυρή αστυνομική δύναμη για να τους συγκρατήσει.
15/02: Οι ΗΠΑ θέτουν σε κατάσταση ετοιμότητας τις μονάδες του 6ου Στόλου και συγχρόνως διαμηνύουν σε Ελλάδα και Τουρκία ότι δεν θα ανεχτούν καμιά επέμβασή τους στην Κύπρο.
16/02: Οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές πριν από τη Δικτατορία, που αποτέλεσαν θρίαμβο για την Ένωση Κέντρου και τον αρχηγό της Γεώργιο Παπανδρέου με το 52,7% των ψήφων και 180 έδρες. Ακολούθησαν ο Συνασπισμός ΕΡΕ και Κόμματος Προοδευτικών υπό τους Παναγιώτη Κανελλόπουλο και Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη (35,26% και 112 έδρες) και η ΕΔΑ με αρχηγό τον Ιωάννη Πασσαλίδη (11,80% και 20 έδρες). 3 έδρες κατέλαβαν ανεξάρτητοι υποψήφιοι.
19/02: Κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου (παραίτηση στις 15 Ιουλίου του 1965).
24/02: Δημοσιεύματα του ελληνοκυπριακού Τύπου αποκαλύπτουν μυστικό σχέδιο των Τούρκων, σύμφωνα με το οποίο στο μελλοντικό τουρκοκυπριακό τομέα θα περιληφθούν η Αμμόχωστος, η Κυρήνεια και η μισή Λευκωσία.
29/02: Ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου δηλώνει ότι η Ελλάδα θα υπερασπίσει την Κύπρο, εάν η Τουρκία αποφασίσει να εμπλακεί σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μεγαλόνησο.
0/03-05: Άφιξη της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ (UNFICYP) στην Κύπρο
4/03: Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εγκρίνει το ψήφισμα 186 για την Κύπρο. Οι βασικές του πρόνοιες: αποστολή καλών υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, δημιουργία της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ στην Κύπρο, επαναβεβαίωση της ανεξαρτησίας, κυριαρχίας και ύπαρξης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της κυβέρνησης της Κύπρου.
6/03:Πέθανε ο βασιλιάς Παύλος και τον διαδέχτηκε ο γιος του Κωνσταντίνος Β’.
14/03: Αναχωρεί εσπευσμένα για την Κύπρο η πρώτη ομάδα Καναδών κυανόκρανων, η οποία θα παρεμβληθεί ανάμεσα στις δύο κοινότητες.
19/03: Κατά την πρώτη ψηφοφορία για την εκλογή προέδρου της Βουλής -για το αξίωμα αυτό ο Γ. Παπανδρέου είχε προτείνει τον Γ. Αθανασιάδη-Νόβα- 33 βουλευτές της Ένωσης Κέντρου αρνήθηκαν ψήφο στον υποψήφιο του κόμματος τους. Ο πρωθυπουργός δήλωσε «Εγίναμεν χλεύη των ηττημένων» και προχώρησε στη διαγραφή του Η. Τσιριμώκου και του Σ. Παπαπολίτη.
23/03: Ο Κωνσταντίνος διαδέχεται στο θρόνο τον πατέρα του Παύλο, ο οποίος είχε πεθάνει πριν από λίγες μέρες.
28/03: Η τουρκική κυβέρνηση εξαπολύει κύμα απελάσεων εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, εκμεταλλευόμενη το κλίμα έντασης που επικρατεί στην Κύπρο. Πάνω από 10.000 Έλληνες θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν την Πόλη.
11/04: Ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου ανακοινώνει τις αποφάσεις της κυβέρνησης για την παιδεία. Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, καθιερώνονται η υποχρεωτική εκπαίδευση για όλα τα παιδιά ηλικίας 6-15 ετών, η διδασκαλία της δημοτικής σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, η δωρεάν διανομή συγγραμμάτων σε άπορους μαθητές και η εφαρμογή του «Ακαδημαϊκού Απολυτηρίου».
17/04: Οι πρώτοι Έλληνες στρατιώτες της μεραρχίας που προορίζεται να ενισχύσει την άμυνα της Κύπρου φτάνουν μυστικά στη Μεγαλόνησο.
27/04: Η κυβέρνηση εξαγγέλλει την κατάθεση νομοσχεδίου που προβλέπει την άρση των έκτακτων μέτρων ασφαλείας του κράτους, τα οποία χρονολογούνται από την εποχή του Εμφύλιου Πολέμου.
1/06: Καθιερώνεται με νόμο η υποχρεωτική συνταξιοδότηση των δημοσίων υπαλλήλων (πλην στρατιωτικών και σωμάτων ασφαλείας) μετά τη συμπλήρωση 35ετίας.
2/06: Ο Γιάσερ Αραφάτ ιδρύει στην Ιερουσαλήμ την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης(P.L.O.)
23/06: Ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου συναντάται στο Λευκό Οίκο με τον πρόεδρο ΛίντονΤζόνσον και αντιστέκεται στις πιέσεις του τελευταίου να δεχτεί υποχωρήσεις στο Κυπριακό.
30/06: Η Τουρκία κλείνει με νόμο τα ελληνικά σχολεία της Ίμβρου και της Τενέδου και καταργεί τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία της Ίμβρου και της Τενέδου παρά τα όσα προβλέπει η Συνθήκη της Λωζάνης.
25-28/7: Α’ Πανελλαδική Οργανωτική Σύσκεψη της ΕΔΑ.
5/07: Κεντροαριστεροί υποψήφιοι εκλέγονται στις Δημοτικές Εκλογές στις μεγάλες πόλεις. Κιτσίκης (Αθήνα), Κυριακάκος (Πειραιά) και ο κοινός υποψήφιος ΕΚ-ΕΔΑ Τσίρος (Θεσσαλονίκη).
2/08: Σύμφωνα με την εφημερίδα «Αυγή» ετοιμάζεται πραξικόπημα με την υποστήριξη αμερικανικών και βρετανικών μυστικών υπηρεσιών
3/08: Ο Γεώργιος Παπανδρέου απειλεί με διαγραφή τους 8 βουλευτές της ΕΚ οι οποίοι συνυπέγραψαν υπόμνημα της ΕΔΑ για τον επαναπατρισμό παιδιών πολιτικών προσφύγων.
7/08: Η τουρκική αεροπορία βομβαρδίζει πόλεις και χωριά της Κύπρου σε απάντηση της απερίσκεπτης προσπάθειας του στρατηγού Γρίβα να καταλάβει τους τουρκοκυπριακούς θύλακες της Μανσούρας και των Κοκκίνων. Οι βομβαρδισμοί θα σταματήσουν έπειτα από δύο ημέρες ύστερα από απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
14/08: Η ελληνική κυβέρνηση κάνει κατ’ αρχάς δεκτό το σχέδιο Άτσεσον, το οποίο προβλέπει διχοτόμηση της Κύπρου με παραχώρηση περίπου του 20% στους Τούρκους και στο NATO για τη δημιουργία βάσεων. Ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος το απορρίπτει.
30/08: Βιαιοπραγίες εναντίον Ελλήνων στην Άγκυρα και στο στρατηγείο του NATO στη Σμύρνη εξαιτίας των γεγονότων στην Κύπρο.
14/09: Δημιουργείται η Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη από τη συγχώνευση της Νεολαίας της ΕΔΑ και της Δημοκρατικής Κίνησης Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης που ιδρύθηκε στις 8 Ιουνίου του 1963, μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη.
18/09: Ο Κωνσταντίνος παντρεύεται την πριγκίπισσα της Δανίας Άννα – Μαρία.
19/09: Χωρίς την άδεια του πρωθυπουργού ο υπουργός Άμυνας Π.Γαρουφαλιάς υπογράφει διάταγμα για τη μετονομασία του Ελληνικού Στρατού σε Βασιλικό. Δύο μέρες μετά με παρέμβαση του Γ.Παπανδρέου ανακαλείται το σχετικό διάταγμα.
14/10: Με το πρόσχημα της αποτυχίας του Χρουστσόφ στην εξωτερική πολιτική (Κρίση της Κούβας, σχίσμα με την Κίνα), το Πολιτικό Γραφείο ΚΚΣΕ τον καθαίρεσε, με πρωτοβουλία του Μπρέζνιεφ. Ο Χρουστσόφ που εκείνη τη στιγμή βρισκόταν στη Γεωργία, μεταφέρθηκε συνοδευόμενος στη Μόσχα και ανακοίνωσε ότι «βγαίνει στη σύνταξη» για λόγους υγείας. Την εξουσία ανέλαβε η δεύτερη τρόικα, 14 Οκτωβρίου 1964 – 16 Ιουνίου 1977. Η Τρόικα αποτελείται από τους Λεονίντ Μπρέζνιεφ ως Πρώτος Γραμματέας του ΚΚΣΕ, Αλεξέι Κοσίγκιν ως πρωθυπουργός και Αναστάς Μικογιάν ως Πρόεδρος του Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ .Ο Μικογιάν αποσύρθηκε από την πολιτική το 1965 και αντικαταστάθηκε από τον Νικολάι Ποντγκόρνι. Η τρόικα διαλύθηκε όταν Μπρέζνιεφ έγινε ο Πρόεδρος του Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ το 1977. [Λεονίντ Μπρέζνιεφ (1906-1982), 14 Οκτ 1964 – 10 Νοεμβρίου 1982, 23ο – 26ο Συνέδριο ΚΚΣΕ]. Πρώτος Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος, μετονομάστηκε αργότερα Γενικός Γραμματέας και αργότερα πρόεδρος του Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ.
5/11: Επεισόδιο Μητσοτάκη – Ανδρέα Παπανδρέου στο κυβερνητικό Οικονομικό συμβούλιο. «Δεν είμαι κλητήρας ή καθαρίστρια» λέει ο υπουργός οικονομικών στο γιό του πρωθυπουργού.
6/11: Με απόφαση της Βουλής τερματίζεται, νομικά τουλάχιστον, το μετεμφυλιακό καθεστώς. Καταργούνται το Γ΄ Ψήφισμα, οι εξορίες και τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων. Δεν νομιμοποιείται το ΚΚΕ και δεν επιτρέπεται στους πολιτικούς πρόσφυγες να επιστρέψουν στην Ελλάδα.
11/09: Καθιερώνεται στην εκπαίδευση η δημοτική γλώσσα.
16/11: Παραιτείται ο αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού, Ανδρέας Παπανδρέου, λόγω διαφωνίας με τον πατέρα του πρωθυπουργό, Γεώργιο Παπανδρέου, αλλά και των κατηγοριών μερίδας του Τύπου για χαριστικές αναθέσεις έργων. Θα επιστρέψει στη κυβέρνηση στην ίδια θέση στις 29 Απριλίου 1964.
21/11: Ενθουσιώδης είναι η υποδοχή του Ανδρέα Παπανδρέου στη Κύπρο. Στις συναντήσεις με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο εμφανίζει αντι-αμερικανικές και αντι-νατοϊκές θέσεις. Συμφωνεί μαζί του για αποστρατικοποιημένη και αδέσμευτη Κύπρο. Οι δηλώσεις προκαλούν τη διαμαρτυρία του Αμερικανού πρεσβευτή στην Αθήνα προς τον Γ.Παπανδρέου.
29/11: Στο αίμα πνίγεται ο επίσημος εορτασμός στον Γοργοπόταμο για την ανατίναξη της ομώνυμης γέφυρας από αντιστασιακούς το 1942. Έκρηξη στον χώρο της εκδήλωσης προκαλεί το θάνατο 13 ανθρώπων και τον τραυματισμό 45.
1/12: Τίθεται σε ισχύ η συμφωνία σύνδεσης μεταξύ Τουρκίας και ΕΟΚ.
1965
6/01: Στον ανασχηματισμό της κυβέρνησης, ο Ηλίας Τσιριμώμος παλιό στέλεχος της αριστεράς και υπουργός στις κυβερνήσεις του βουνού, αναλαμβάνει υπουργός Εσωτερικών. Το γεγονός εξοργίζει τον προκάτοχό του Ιωάννη Τούμπα. Ο ανασχηματισμός όμως δημιουργεί νέα κρίση στην Ε.Κ. Ο βουλευτής Πειραιά Σωτήρης Παπαπολίτης που δεν υπουργοποιήθηκε απειλεί να ανεξαρτητοποιηθεί με άλλους 16 βουλευτές. Ο πρωθυπουργός καταφέρνει να διαλύσει τη επιχειρούμενη ανταρσία βάζοντας στη κυβέρνηση δύο από τους υποψήφιους αντάρτες.
8/01: Οι βουλευτές που ακολούθησαν τον Σωτήρη Παπαπολίτη ανακαλούν τις δηλώσεις ανεξαρτητοποίησης.
9/01: Η ελληνική κυβέρνηση ανακοινώνει επίσημα ότι 4.000 Έλληνες της Κωνσταντινούπολης εγκατέλειψαν την Τουρκία το 1964.
19/01: Ο Γεώργιος Παπανδρέου αναγγέλει τη διάλυση της νεολαίας Λαμπράκη.
20/01: Επιχειρείται εκκαθάριση στα Σώματα Ασφαλείας. Αποστρατεύεται το 1/3 των αξιωματικών της Χωροφυλακής. Μεταξύ των αποστρατευομένων είναι και ο Α.Δ Θεσσαλονίκης Ε.Καμούσης την εποχή της δολοφονίας του Γρ.Λαμπράκη, αλλά και ο Διοικητής και Υποδιοικητής Θεσσαλίας Γ.Γραικούσης και Π.Υφαντής στην τραγωδία του Γοργοπόταμου πριν λίγους μήνες (29/11: 1964).
25/01: Ο Αμερικανός πρέσβης Λαμπουίζ επισκέπτεται τον Κωνσταντίνο στο Τατόϊ. Εκεί ακούει ότι ο βασιλιάς προτίθεται να ανατρέψει τον Γεώργιο Παπανδρέου.
0/02: 8η Ολομέλεια της Κ.Ε. ΚΚΕ. Απόφαση για τη σύσταση κομματικών οργανώσεων.
23/02: Ο Γεώργιος Παπανδρέου αποκαλύπτει στη Βουλή ένα σχέδιο εκτροπής από την ομαλότητα με το όνομα «Περικλής». Ταυτόχρονα σχεδόν γίνεται γνωστή η υπόθεση «Ασπίδα». Ο ΑΣΠΙΔΑ («Αξιωματικοί Σώσατε Πατρίδα, Ιδανικά, Δημοκρατίαν, Αξιοκρατίαν») ήταν υποτίθεται μυστική οργάνωση αξιωματικών εντός του στρατεύματος υπό την καθοδήγηση του Ανδρέα Παπανδρέου, γιου του τότε πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου. Ουδέποτε όμως προέκυψαν ιδιαίτερα επιβαρυντικά στοιχεία για αυτήν την υποτιθέμενη ομάδα. Η δίκη της υπόθεσης «ΑΣΠΙΔΑ» ξεκίνησε το 1966 και από τις 30 Ιανουαρίου 1967 εδιεξαγόταν κεκλεισμένων των θυρών. Συνήγορος υπεράσπισης στη δίκη ήταν ο Νικηφόρος Μανδηλαράς.
27/02: Η ΕΡΕ καταγγέλει στη Βουλή κομμουνιστική διείσδυση στη Σχολή Ευελπίδων.
3/03: Η Διοικούσα Επιτροπή της ΕΔΑ ζητά τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ, ζητά την αποχώρηση της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ και την προσχώρησή της στο Κίνημα των Αδεσμεύτων.
5/03: Συνάντηση βασιλιά – Πρωθυπουργού. Ο πρώτος ζητά την αποστράτευση του αντιστράτηγου Λουκάκη ο οποίος έκανε την έρευνα για το «σχέδιο Περικλής». Ο πρωθυπουργός αρνείται. Είναι η τελευταία συνεργασία των δύο ανδρών μέχρι τα Ιουλιανά.
10/03: Ο Κωνσταντίνος ζητά από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Πέτρο Γαρουφαλιά την αποστράτευση του αντιστράτηγου Λουκάκη, του υποδιοικητή της ΚΥΠ Παπατέρπου και όλων των μελών της επιτροπής που συμμετείχαν στην υπόθεση της διερεύνησης του «σχεδίου Περικλής».
15/03: Α’ ιδρυτικό συνέδριο της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη (ΔΝΑ) της μεγαλύτερης πολιτικής οργάνωσης νεολαίας μετά την ΕΠΟΝ. Πρώτος πρόεδρος της ΔΝΛ εκλέγεται ο Μίκης Θεοδωράκης.
25/03: Σε έκθεσή της η αμερικανική πρεσβεία προβλέπει ανατροπή του Γ.Παπανδρέου. Ως νέο πρωθυπουργό θεωρεί τον Στέφανο Στεφανόπουλο.
26/03: Ο Μεσολαβητής του ΟΗΕ Γκάλο Πλάζα, σε έκθεση του προς το Συμβούλιο Ασφαλείας, απορρίπτει την τουρκική θέση για γεωγραφικό διαχωρισμό των κυπριακών κοινοτήτων
26/03: Ο Αρειος Πάγος απορρίπτει το αίτημα του Υπουργού Δικαιοσύνης Ν. Μπακόπουλου για οριστική παύση του εισαγγελέα του Α.Π Κωνσταντίνου Κόλλια για παρεμπόδιση των ανακρίσεων στην υπόθεση Λαμπράκη. Το Δικαστήριο θεωρεί αντισυνταγματικό το αίτημα με βάση την αρχή της διάκρισης των εξουσιών.
27/03: Οι ΗΠΑ με αυστηρό διάβημά τους προς την κυπριακή κυβέρνηση ζητούν την ακύρωση της αγοράς σοβιετικών αντιαεροπορικών πυραύλων με τη δικαιολογία ότι μια τέτοια αγορά θα μπορούσε να προκαλέσει τουρκική επίθεση με πρόσχημα την προστασία των Τουρκοκυπρίων.
2/04: Σοβαρά επεισόδια στην Αθήνα στην διαδήλωση της ΕΔΑ για την αμερικανική επέμβαση στο Βιετνάμ. Οι τραυματίες φθάνουν τους 21.
8/04: Υπογράφεται η Συνθήκη Συγχώνευσης των τριών Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΕΟΚ, Εuratom και ΕΚΑΧ).
12/04: Ο Γεώργιος Παπανδρέου ως απάντηση στα σενάρια για την ανατροπή του δηλώνει στη Θεσσαλονίκη: «Ούτε προδόται, ούτε μωροί υπάρχουν στην ΕΚ»
14/04: Ο Υπουργός Εσωτερικών Ηλίας Τσιριμώκος εξαγγέλει την κατάργηση όλων των έκτακτων μέτρων της περιόδου του εμφυλίου.
21/04: Η Αννα Μαρία εγκαταλείπει τον Λουθαρανισμό κι ασπάζεται την Ορθοδοξία.
5/05: Ο Γεώργιος Γρίβας, διοικητής της Κυπριακής Εθνοφρουράς αρχίζει ανακρίσεις μετά τις πληροφορίες ότι υπάρχει μυστική οργάνωση αξιωματικών με τα αρχικά “ΑΣΠΙΔΑ“
11/06: Δολιοφθορά σε μονάδα πυροβολικού στον Έβρο κινητοποιεί τα Σώματα Ασφαλείας και 15 εισαγγελείς. Είναι το περιβόητο «Σαμποτάζ του Έβρου» με εμπνευστή τον μετέπειτα δικτάκτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο.
12/06: Παρουσιάζεται η θεωρία του Μπινγκ Μπανγκ για τη δημιουργία του σύμπαντος.
17/06: Νέα εσωτερική κρίση στην ΕΚ. 29 βουλευτές της ψηφίζουν κατά της παραγραφής των αδικημάτων των Κ.Καραμανλή, Π.Παπαληγούρα και Ν.Μάρτη για τη ΔΕΗ, ενώ άλλοι 30 απουσιάζουν από την αίθουσα.
21/06: Ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου ζητά ψήφο εμπιστοσύνης από τη βουλή. Αμέσως μετά αποστρατεύει τον αρχηγό ΓΕΣ Ι.Γεννηματά. Αντίδραση από το Παλάτι αναβάλει την αποστράτευση.
23/06: Η προφητική ομιλία του Ηλία Ηλιού στη Βουλή για το «σαμποτάζ στον Έβρο». Αναρωτιέται εάν ο συνταγματάρχης Παπαδόπουλος μπορεί πίσω από τη πλάτη της κυβέρνησης να συλλαμβάνει στρατιώτες και να αποσπά ομολογίες, τι τον εμποδίζει αύριο να συλλάβει 10.000 πολίτες και να συγκλονίσει το καθεστώς;
25/06: Η εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ δημοσιεύει πόρισμα ειδικών εμπειρογνωμόνων, σύμφωνα με το οποίο το δήθεν υποκινούμενο από τους κομμουνιστές σαμποτάζ σε αυτοκίνητα της 117 Μοίρας Πυροβολικού -το οποίο κατήγγειλε ο διοικητής της αντισυνταγματάρχης Γ. Παπαδόπουλος- ήταν «φυσιολογικές βλάβες».
27/06:Προφυλακίζονται ως ενεχόμενοι στην υπόθεση Ασπίδα οι αξιωματικοί Ι.Θεοδωσίου, Γ.Δαμηλάκης, Παπαγεωργόπουλος, Θ.Τόμπρας. Την επομένη προφυλακίζεται και ο ιδρυτής της οργάνωσης λογαχός Αρ.Μπουλούκος.
8/07: Η πρώτη επιστολή του Βασιλιά προς τον Γ.Παπανδρέου. Τον κατηγορεί για ακυβερνησία. Ξεκινά η ρήξη του πρωθυπουργού Γεώργιου Παπανδρέου με τα ανάκτορα και αποτελεί την αρχή της ανώμαλης κοινοβουλευτικής περιόδου, που ονομάστηκε «Αποστασία».
13/07: διαγράφεται από την Ε.Κ. ο Π. Γαρουφαλιάς.
15/07: παραίτηση Γ. Παπανδρέου. Η πρώτη φάση της βασιλικής εκτροπής: ο Κωνσταντίνος δέχεται σε ακρόαση –που πριν αρνούνταν– τον πρωθυπουργό, κάνει δεκτή την παραίτηση του Γ. Παπανδρέου και αναθέτει το σχηματισμό κυβέρνησης στον πρόεδρο της Βουλής Γ. Αθανασιάδη-Νόβα. Διαδηλώσεις ξεσπούν στην Αθήνα. Άγρια επίθεση της αστυνομίας.
15/07: αποστασία βουλευτών της Ε.Κ. Κυβέρνηση Γεώργιου Αθανασιάδη-Νόβα (πρώτη κυβέρνηση των «αποστατών»).
16/7: Δημοσιεύονται στον δεξιό τύπο οι τρεις επιστολές του βασιλιά στον πρωθυπουργό (8.7, 10.7 και 14.7). Διαδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη, Πάτρα διαμαρτυρίες απ’ όλη τη χώρα. Ορκίζονται 16 υπουργοί της νέας «κυβέρνησης» (μεταξύ αυτών τα στελέχη της Ε.Κ. Μητσοτάκης, Αλλαμανής, Παπασπύρου, Μπακατσέλος, Τούμπας). Στην Αθήνα η αστυνομία επιτίθεται με δακρυγόνα, 104 τραυματίες.
17/7: Μεγάλη συγκέντρωση στο γήπεδο του «Παναθηναϊκού». Διάγγελμα του Πασαλίδη, ζητεί επάνοδο στη συνταγματική τάξη, καλεί σε δημοκρατικό αγώνα.
19/7: Ο κόσμος στο δρόμο από Καστρί ως Σύνταγμα κατά την κάθοδο του Γ. Παπανδρέου έως τα γραφεία της ΕΚ από όπου απευθύνει σύντομο χαιρετισμό. Ανακοίνωση της ΕΔΑ: να κυβερνηθεί η χώρα σύμφωνα με τη λαϊκή εντολή της 16.2.1964. Η αστυνομία επιτίθεται εναντίον πολιτών σε συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη.
21/7: Στην πορεία των φοιτητών και νεολαίας που επακολούθησε τη συγκέντρωση της ΕΦΕΕ στα Προπύλαια δολοφονείται στη διασταύρωση Σταδίου και Χρ. Λαδά ο αριστερός φοιτητής της ΑΣΟΕΕ Σωτήρης Πέτρουλας, 23 χρονών. 150 τραυματίες-θύματα της άγριας απρόκλητης επίθεσης της αστυνομίας, μεταξύ των οποίων σοβαρά ο Αντρέας Λεντάκης, κεντρικό στέλεχος της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη. Συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Πειραιά, Λάρισα, Χαλκίδα, Αγρίνι, Λαμία, Άρτα, Λιβαδειά, Γιαννιτσά, Χίο, Σέρρες κ.α.
23/7: Η κηδεία του Σωτήρη Πέτρουλα. Ο όγκος και ο παλμός του κόσμου θυμίζουν την κηδεία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Εκατοντάδες χιλιάδες νέοι τιμούν τον νεκρό με τα συνθήματα: – Ο Σωτήρης ζει! – Αθάνατος! – Τούμπα δολοφόνε! – Δεν περνάει ο φασισμός! Συγκεντρώσεις σε όλη τη χώρα.
26/7: Μεγάλες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας για τη δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα και την αναβίωση του αστυνομικού κράτους στη Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Κοζάνη, Φλώρινα, Κατερίνη, Μυτιλήνη, Σάμο, Χανιά, Γιάννινα, Σύρα, Δράμα κ.α. Ανακοίνωση Κ.Σ. ΔΝΛ «Με τη σημαία του Σωτήρη Πέτρουλα…»
27/7: Απεργία εκατοντάδων σωματείων εργαζόμενων και επαγγελματιών σε πολλές πόλεις. Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Ελευσίνα. Διαδήλωση και πορεία προς τη Βουλή. Συνέντευξη τύπου της ΕΔΑ. Η. Ηλιού: Ανάθεση της κυβέρνησης στον νόμιμο πρωθυπουργό, αλλιώς άμεσες εκλογές.
2/08: Πολιτικό μνημόσυνο Σωτήρη Πέτρουλα από τη Νεολαία Λαμπράκη στο θέατρο «Παρκ» με ομιλητή τον Μίκη Θεοδωράκη. Πρωτοτραγουδήθηκε το τραγούδι «Σωτήρης Πέτρουλας» του μεγάλου μουσικοσυνθέτη. Τη συγκέντρωση ακολουθεί μεγάλη διαδήλωση ως το Σύνταγμα.
5/08: Καταψηφίζεται στη Βουλή η κυβέρνηση Νόβα (167 βουλευτές κατά), η πρώτη κυβέρνηση των «αποστατών». Ξενύχτι μεγάλης διαδήλωσης στο Σύνταγμα. Από εδώ και πέρα η νεολαία «στρατοπεδεύει» στον Άγνωστο και στο Σύνταγμα, ιδιαίτερα τις μέρες που συνεδριάζει η Βουλή. Η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης δίνεται από το βασιλιά στον Στεφανόπουλο.
6/08: Ο πρόεδρος της ΕΔΑ Πασαλίδης στα ανάκτορα. Είναι η πρώτη φορά που ηγέτης της ελληνικής Αριστεράς γίνεται δεκτός από Έλληνα βασιλιά. Μεγάλη συγκέντρωση στο κέντρο της Αθήνας και πορεία προς τα γραφεία της ΓΣΕΕ.
10/08: Ο Στεφανόπουλος καταθέτει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης που είχε λάβει.
12/08: Συγκέντρωση οικοδόμων στο θέατρο «Γκλόρια» Συγκέντρωση ΕΦΕΕ στα Προπύλαια. Πορεία δεκάδων χιλιάδων διαδηλωτών.
17/08: Μεγάλη συγκέντρωση στο γήπεδο του «Παναθηναϊκού». Πορεία έως την Ομόνοια (οργανωτές ΓΣΕΕ, ΕΦΕΕ, ΔΕΣΠΑ, Δημοκρατικοί Νομικοί κ.ά.).
12/08: Εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Ηλία Τσιριμώκο.
19/08: Συγκέντρωση στο θέατρο «Γκλόρια», Προπύλαια και γύρω δρόμους. Διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας και στο Σύνταγμα. Χτύπησε η αστυνομία δεκάδες τραυματίες. Ανατροπή της δημοκρατικής διοίκησης της ΓΣΕΕ (με δικαστικό δρόμο).
20/08: Ορκίζεται η δεύτερη Κυβέρνηση Ηλία Τσιριμώκου (δεύτερη κυβέρνηση των «αποστατών»). Η ΕΔΑ καταγγέλλει τον «πρωθυπουργό του αίματος». Διαδήλωση 50.000 πολιτών στο κέντρο της Αθήνας. Επίθεση αστυνομίας με δακρυγόνα. 160 τραυματίες, 110 συλλήψεις.
28/08: Έπεσε η κυβέρνηση Τσιριμώκου με 159 ψήφους κατά. Διαδηλώσεις στην πλατεία Συντάγματος. Πολλές απεργίες σε διάφορες πόλεις.
1/09: Συγκαλείται Συμβούλιο του Στέμματος με αποκλεισμό της ΕΔΑ. Συγκέντρωση της ΕΔΑ στον Πειραιά. Πορεία: Προπύλαια-Ομόνοια εναντίον του Συμβουλίου του Στέμματος.
4/09: Δηλώσεις Πασαλίδη. Ζητά υπηρεσιακή κυβέρνηση και άμεσες εκλογές.
8/09: Διαδήλωση -η μεγαλύτερη των 53 ημερών- στην Ομόνοια. Ναυάγησαν οι συνεννοήσεις Παπανδρέου-Κανελλόπουλου για εξεύρεση λύσης. Το Π.Γ. του ΚΚΕ ζητά ελεύθερες εκλογές με απλή αναλογική.
11-12/09: Συγκαλείται στο θέατρο «Διάνα» η 2η σύνοδος του Κ.Σ. ΔΝΛ με την παρουσία πλήθους πολιτικών παραγόντων και ανθρώπων του πνεύματος και της τέχνης. Απόφαση: η υπεράσπιση της Νεολαίας Λαμπράκη από τον κίνδυνο διάλυσής της, που μεθοδεύουν οι αυλικοί, είναι πάλη για την υπεράσπιση της δημοκρατίας.
17/09: Ορκίστηκε η Τρίτη αυλική κυβέρνηση Στεφανόπουλου. Ο Σ. Στεφανόπουλος σχηματίζει την κυβέρνηση με την υποστήριξη της ΕΡΕ. Δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι διαδηλώνουν στους δρόμους της Αθήνας και στο Σύνταγμα.
19/09: 250-300 χιλιάδες στην πανδημοκρατική συγκέντρωση Θεσσαλονίκης με ομιλητή τον Γ. Παπανδρέου.
21/09: Παραίτηση Τούμπα. (Λέγεται ότι αυτό έγινε γιατί δεν ευδοκίμησε η προσπάθειά του να διαλύσει τους Λαμπράκηδες!). Συλλαλητήριο 10.000 καπνοπαραγωγών στις Σέρρες. Συγκεντρώσεις της ΕΔΑ και της ΔΝΛ σε δεκάδες χωριά και πόλεις.
24/9: Στη Βουλή η κυβέρνηση Στεφανόπουλου παίρνει ψήφο εμπιστοσύνης (με 152 ψήφους υπέρ).
2/10: Ιδρύθηκε το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κούβας.
7/10: Με ταυτόχρονες λειτουργίες, στην Κωνσταντινούπολη και στη Ρώμη, από τον Πατριάρχη Αθηναγόρα και τον Πάπα Παύλο ΣΤ’, γίνεται η αμοιβαία άρση των Αφορισμών από τις δύο Εκκλησίες.
1966
3/02: Το μη επανδρωμένο σοβιετικό διαστημόπλοιο «Λούνα 9» προσεδαφίζεται στη Σελήνη. Είναι η πρώτη ομαλή προσεδάφιση στη Σελήνη, που άνοιξε τον δρόμο για τις επανδρωμένες πτήσεις των Αμερικανών.
3/02: Η τουρκική κυβέρνηση ανακοινώνει την πρόθεσή της να συνεχίσει την απέλαση και άλλων ομογενών της Κωνσταντινούπολης από τους 12.000 που έχουν απομείνει.
7/02: Παραπέμπονται σε δίκη για την υπόθεση της δολοφονίας του βουλευτή της ΕΔΑ Γ. Λαμπράκη, ως ηθικός αυτουργός μοίραρχος της Χωροφυλακής και ως φυσικοί αυτουργοί οι Γκοτζαμάνης και Εμμανουηλίδης, ενώ για παράβαση καθήκοντος ανώτεροι αξιωματικοί της Χωροφυλακής.
5-7/03: Β’ Πανελλαδική Οργανωτική Σύσκεψη της ΕΔΑ.
18/03: Ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος ζητά από την κυβέρνηση των Αθηνών την αντικατάσταση του στρατηγού Γρίβα, αρχηγού των ελληνοκυπριακών δυνάμεων, από τον απόστρατο στρατηγό Γεννηματά.
26/04: Απορρίπτεται πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης Στεφανόπουλου.
16/05: Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας εκδίδει την «Αγγελία της 16ης Μαΐου», με την οποία ξεκινά η Πολιτιστική Επανάσταση.
14/06: Εγκαινιάζεται στα Άσπρα Χώματα Βοιωτίας το εργοστάσιο αλουμίνας, μία από τις μεγαλύτερες επενδύσεις που είχαν γίνει μέχρι τότε στην Ελλάδα.
1/10: Αρχίζει στο Κακουργιοδικείο Θεσσαλονίκης η δίκη των κατηγορουμένων για τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ, Γρ. Λαμπράκη.
17/10: Σε μυστική σύσκεψη στα ανάκτορα, παρουσία του βασιλιά Κωνσταντίνου, ο Γεώργιος Παπανδρέου (αρχηγός της Ένωσης Κέντρου) και ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος (αρχηγός της ΕΡΕ), καταλήγουν σε συμφωνία για το σχηματισμό μεταβατικής κυβέρνησης με πρωθυπουργό τον Ιωάννη Παρασκευόπουλο, που θα οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές στις 28 Μαΐου 1967.
14/11: Αρχίζει στην Αθήνα η δίκη για την υπόθεση «Ασπίδα».
8/12: Ναυτική τραγωδία για τα Χανιά, βυθίστηκε στις 2:30 π.μ. το οχηματαγωγό πλοίο «Ηράκλειον» που έκανε το δρομολόγιο Σούδα-Πειραιά, κοντά στη νησίδα Φαλκονέρα, συμπαρασύροντας στον υγρό του τάφο πάνω από 300 επιβάτες.
13/12: Συνεδριάζει στο σπίτι του αντισυνταγματάρχη Ιωάννη Λαδά η συνωμοτική ομάδα του Γεωργίου Παπαδόπουλου. Σε σχετική έκθεση του σταθμού της CIA στην Αθήνα, με ημερομηνία 20 Δεκεμβρίου, αναφέρονται τα της σύσκεψης και περιέχονται περισσότερες πληροφορίες για τον ηγετικό πυρήνα της: «Η ηγεσία αναφέρεται τώρα ως Επαναστατικό Συμβούλιο, στο οποίο συμμετέχουν οι αντισυνταγματάρχες Γεώργιος Παπαδόπουλος, Ιωάννης Λαδάς, Δημήτριος Σταματελόπουλος, Δημήτριος Ιωαννίδης, Ιωάννης Λέκκας, Μιχάλης Ρουφογάλης, Ιωάννης Μέξης…». Σε λίγους μήνες οι πληροφορίες αυτές θα αποδειχθούν ακριβέστατες, αφού τα άγνωστα αυτά ονόματα θα γίνουν γνωστά σε όλη την Ελλάδα, ως ονόματα στελεχών του δικτατορικού καθεστώτος.
17/12: Σε μυστική σύσκεψη στα ανάκτορα, παρουσία του βασιλιά Κωνσταντίνου, ο Γεώργιος Παπανδρέου (αρχηγός της Ένωσης Κέντρου) και ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος (αρχηγός της ΕΡΕ), καταλήγουν σε συμφωνία για το σχηματισμό μεταβατικής κυβέρνησης με πρωθυπουργό τον διοικητή της Εθνικής Τράπεζας Ιωάννη Παρασκευόπουλο. Σε δεύτερη συνάντησή τους παρουσία του διευθυντή του Πολιτικού Γραφείου του βασιλιά Δ. Μπίτσιου, συντάσεται μνημόνιο που υπογράφουν την επόμενη μέρα, 18 Δεκεμβρίου, οι δύο πολιτικοί ηγέτες.
Ο Γ. Παπανδρέου, κατά το κείμενο του μνημονίου, έδωσε ρητή διαβεβαίωση ότι «εις περίπτωσιν επιτυχίας της Ε.Κ. ως πρώτου κόμματος αλλά μη συγκεντρούντος απόλυτον πλειοψηφίαν, η Ε.Κ. επ’ ουδενί λόγω θα στηριχθή ή συνεργασθή μετά της ΕΔΑ» και ότι «θα ετίθετο τέρμα από πλευράς Ε.Κ. εις πάντα τα συνθήματα τα συνδεόμενα με τον Βασιλέα εν τη ασκήσει των συνταγματικών καθηκόντων του». Ετσι, αποφασίστηκε η ανατροπή της κυβέρνησης Στεφανόπουλου, η συγκρότηση μεταβατικής κυβέρνησης υπό τον Ιωάννη Παρασκευόπουλο, η ψήφιση της απλής αναλογικής (ώστε να είναι σχεδόν αδύνατη η κατάκτηση αυτοδύναμης πλειοψηφίας της Ε.Κ.) και στη συνέχεια η διενέργεια εκλογών το Μάη του 1967. Η συμφωνία ξεσήκωσε θύελα αντιδράσεων περισσότερο στο εσωτερικό της Ε.Κ. όπου πρωτοστάτησε ο γιός του Γεωργίου Παπανδρέου, Ανδρέας ως επικεφαλής μεγάλης μερίδας βουλευτών της Ε.Κ.
22/12: Στις 20 Δεκεμβρίου ο Π. Κανελλόπουλος ήρε την εμπιστοσύνη της ΕΡΕ από την κυβέρνηση Στεφανόπουλου και μεθοδεύτηκε η μεταβατική κυβερνητική λύση του τραπεζίτη και αυλικού Ιωάννη Παρασκευόπουλου που ανέλαβε στις 22/12.
27/12: Ο Α. Παπανδρέου απευθύνει στον πατέρα του επιστολή και δίνει στον Τύπο μια δήλωση – διακήρυξη «πολιτικής ανταρσίας», όπου μεταξύ άλλων αναφέρει: «…Υπερψήφιση της κυβερνήσεως Παρασκευοπούλου ισοδυναμεί με πλήρη γελοιοποίηση των θέσεων της Ενώσεως Κέντρου. Σημαίνει υιοθέτηση των θέσεων της Δεξιάς. Σημαίνει αποδοχή του βασιλικού πραξικοπήματος… Γιατί η κυβέρνηση Παρασκευοπούλου συνιστά την πεμπτουσία της επιτυχίας των σχεδίων του Παλατιού, του ξένου παράγοντος και των διαφόρων κατεστημένων που έχουν γίνει τύραννοι της χώρας… Γιατί η σύνθεση της κυβερνήσεως από ανδρείκελα του Παλατιού, αντιπροσώπους της ολιγαρχίας και του ΙΔΕΑ, αποτελεί ασυγκάλυπτη πρόκληση για το δημοκρατικό λαό…» Η απάντηση του Γεωργίου Παπανδρέου ήταν σαφής: «Εάν μετά την απόφασιν της πλειοψηφίας του κόμματος υπάρχουν βουλευταί επιμένοντες εις την διαφωνίαν των, τίθενται αυτομάτως εκτός κόμματος».
30/12: Το Κακουργιοδικείο Θεσσαλονίκης εκδίδει επιεική καταδικαστική απόφαση για τους κατηγορουμένους της δίκης για τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρ. Λαμπράκη. Η υπόθεση έκλεισε δικαστικά, όπως ακριβώς είχε ξεκινήσει απ’ την προανάκριση της χωροφυλακής, με τον χαρακτηρισμό «τροχαίο». Κατά την απόφαση λοιπόν του δικαστηρίου «δεν υπήρξε ανθρωποκτονία εκ προθέσεως ως εκ τούτου ούτε ηθικοί αυτουργοί, ούτε συνεργοί». Καταδικάστηκαν οι δύο αυτουργοί Σπ. Γκοτζαμάνης 11 χρόνια κάθειρξη, Εμμ. Εμμανουηλίδης 8,5 χρόνια και κάποιοι ακόμη παρακρατικοί με μικρότερες ποινές. Οι αξιωματικοί της Χωροφυλακής, που είχαν κατηγορηθεί ως ηθικοί αυτουργοί στο έγκλημα, αθωόθηκαν. Αμέσως μετά την επικράτηση του χουντικού πραξικοπήματος αφέθηκαν όλοι ελεύθεροι!
1967
27/01: Κατά τη διάρκεια δοκιμών στη ράμπα εκτόξευσης, το διαστημόπλοιο «Απόλλων 1» τυλίγεται στις φλόγες, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν οι αστροναύτες – μέλη του πληρώματός του, Βίρτζιλ Γκρίσομ, Έντουαρντ Γουάιτ και Ρότζερ Τσάφι.
14/01: Η κυβέρνηση Παρασκευόπουλου παίρνει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή.
16/03: καταδίκη 21 αξιωματικών για τον ΑΣΠΙΔΑ.
3/04: Παραίτηση της κυβέρνησης Παρασκευόπουλου. Λίγες μέρες αργότερα η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης δίνεται στον αρχηγό της ΕΡΕ Παναγιώτη Κανελλόπουλο με τη σύμφωνη γνώμη του αρχηγού της Ένωσης Κέντρου Γ. Παπανδρέου.
21/04: Δικτατορία 21ης Απριλίου 1967
Στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ελλάδα, υπό τον συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο. Οι πραξικοπηματίες ορίζουν ως πρωθυπουργό τον Αρεοπαγίτη Κωνσταντίνο Κόλλια. Επικεφαλής των πραξικοπηματιών ήταν ο Συνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο Συνταγματάρχης Νικόλαος Μακαρέζος και ο ταξίαρχος Στυλιανός Παττακός, που έλαβαν μέρος ως υπουργοί στην Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Κόλλια. Σταδιακά ο Γεώργιος Παπαδόπουλος κατέλαβε όλα τα αξιώματα: του Πρωθυπουργού, του υπουργού των Εξωτερικών, της Παιδείας, του Αντιβασιλιά και του Προέδρου της Δημοκρατίας!
21/04:Πρώτα θύματα της δικτατορίας: η Μαρία Καλαβρού κι ο 15χρονος Βασίλης Πεσλής.
23/04: Αντιδικτατορικό μήνυμα του Μ. Θεοδωράκη
25/4: Σκοτώνεται εν ψυχρώ από αστυνομικό στον Ιππόδρομο του Φαλήρου, μπροστά στα μάτια εκατοντάδων συλληφθέντων συντρόφων του, ο πολιτικός κρατούμενος Παναγιώτης Ελλής.
30/04: Mια ομάδα Λαμπράκηδων Μ. Θεοδωράκης, Α. Μανωλάκος, Χρ. Μίσσιος, Γ. Βότσης, Θ. Μπανούσης, ιδρύουν στις το Πατριωτικό Μέτωπο (ΠΜ). Επαφές τις επόμενες μέρες ανάμεσα στον αρχικό πυρήνα του ΠΜ και στελέχη της ΔΝΛ και της ΕΔΑ που έχουν περάσει στην παρανομία (Μπ. Δρακόπουλος, Κ. Φιλίνης, Α. Μπριλλάκης) για τη συγκρότηση του αντιστασιακού μηχανισμού. Μετονομασία του ΠΜ σε “Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο” (ΠΑΜ) και κυκλοφορία του πρώτου φύλλου της εφημερίδας του, “Νέα Ελλάδα”. Ρίψη αντιδικτατορικών προκηρύξεων σε συνοικίες της Αθήνας και τα Χανιά.
4/05: Το καθεστώς των συνταγματαρχών εκτοπίζει 6.000 πολίτες, αριστερών κυρίως πεποιθήσεων, στη Γυάρο. Αρχίζουν οι καταδίκες για αντιδικτατορική δράση από τα Έκτακτα Στρατοδικεία, μέσα στην απόλυτη σιγή που διασφαλίζει η προληπτική λογοκρισία.
11/05: Ο Ανδρέας Παπανδρέου φυλακίζεται στις φυλακές Αβέρωφ.
23-24/05: Στελέχη της ΕΚ και της ΕΔΗΝ συστήνουν το “Εθνικό Κίνημα Δημοκρατικής Αντιστάσεως” (ΕΚΔΑ), κεντροαριστεροί διανοούμενοι του Ομίλου Παπαναστασίου” συγκροτούν στα τέλη του μήνα τη “Δημοκρατική Άμυνα” (ΔΑ).
24/05: Σε παραλία της Ρόδου ξεβράζεται το πτώμα του καταζητούμενου από τις αρχές ασφαλείας του δικτατορικού καθεστώτος Νικηφόρου Μανδηλαρά αγνοούμενου από τις 18/5, συνηγόρου υπεράσπισης στη δίκη για την υπόθεση «Ασπίδα». Αν και οι Αρχές κάνουν λόγο για πνιγμό, θεωρείται βέβαιη η δολοφονία του από όργανα του καθεστώτος.
5/06: Αρχίζει ο περιβόητος Πόλεμος των Έξι Ημερών ανάμεσα στο Ισραήλ από τη μία πλευρά, την Αίγυπτο, τη Συρία και την Ιορδανία από την άλλη.
6/06: Το καθεστώς των συνταγματαρχών απαγορεύει την πώληση δίσκων του Μίκη Θεοδωράκη, καθώς και την αναμετάδοση της μουσικής του.
9-11/06: Σύλληψη, 9 κατοίκων των χωριών Σέλλια και Σούρη του ν. Χανίων, “ενώ επραγματοποίουν παράνομον κομμουνιστικήν συγκέντρωσιν”. Ρίψη προκηρύξεων στην Αθήνα απ’ το ΕΚΔΑ καταλήγει επίσης σε αρκετές συλλήψεις .
9/06: Τα ισραηλινά στρατεύματα φτάνουν στη διώρυγα του Σουέζ, κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών.
10/06: Τελειώνει ο Πόλεμος των Έξι Ημερών, με θρίαμβο των Ισραηλινών επί των Αράβων.
28/06: Το Ισραήλ προσαρτά την ανατολική Ιερουσαλήμ.
1/07: Τίθεται σε ισχύ η Συνθήκη Συγχώνευσης των τριών Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΕΟΚ, Εuratom και ΕΚΑΧ). Στο εξής θα έχουν κοινά όργανα και μία ονομασία «Ευρωπαϊκή Κοινότητα».
6/07: Έκρηξη βόμβας των Δημοκρατικών Επιτροπών Αντιστάσεως (ΔΕΑ) στην πλατεία Συντάγματος.
27/07: Μετάδοση μηνυμάτων του ΠΑΜ από δύο μαγνητόφωνα τοποθετημένα σε μπαλκόνι της οδού Πανεπιστημίου 65.
7/07: Σύλληψη στη Θεσ/νίκη 5 κομμουνιστών νέων που έγραφαν στους τοίχους αντιδικτατορικά συνθήματα.
26/07: Ιστορική συνάντηση των προκαθημένων της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας και της Καθολικής, πατριάρχη Αθηναγόρα και πάπα Παύλου ΣΤ΄ στο Φανάρι.
27/07: Εξάρθρωση στα Χανιά ομάδας του ΠΑΜ και καταδίκη της από το Έκτακτο Στρατοδικείο: Π. Μπριλλάκης (8,5 χρόνια), Α. Αρχοντάκης (7), Α. Γκαζής (4,5), Ι. Ζερβουδάκης, Ν. Αγγελάκης, Μ. Καλατζαντωνάκης.
1/08: Μήνας έντονης δραστηριότητας του ΠΑΜ σε Αθήνα και Θεσ/νίκη. Πανό ξεδιπλώνεται απ’ το ξενοδοχείο “Ομόνοια”, αδειάζοντας στο δρόμο χιλιάδες αντιδικτατορικά τρικ. Φλογισμένη επιγραφή της ίδιας οργάνωσης στην Α. Τούμπα κοντά σε στρατιωτική δεξίωση (4/8). Μαγνητόφωνα μεταδίδουν συνθήματα στην πλατεία Συντάγματος και το Μαρούσι, αντιδικτατορικό πάνω κρεμιέται πίσω από τα γραφεία της Ολυμπιακής (23/8). Στις 19/8, μια δωδεκάδα νέοι του ΠΑΜ πραγματοποιούν διαδήλωση-αστραπή στην Ερμού, μοιράζοντας προκηρύξεις και φωνάζοντας συνθήματα. Κυκλοφορούν οι ιδρυτικές διακηρύξεις του Αντιδικτατορικού Εργατικού Μετώπου (ΑΕΜ) και της ΔΑ.
3/08: Εκρήξεις βομβών των ΔΕΑ: σε δοχείο απορριμμάτων μπροστά στο “Χίλτον” την ώρα επίσημης δεξίωσης για τον αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ιάκωβο, σε πεζοδρόμια των οδών Πύθωνος (13/8) και Κότσικα (15/8) της Κυψέλης. Στις 5/8 ανακαλύπτεται στην οδό Αναγνωστοπούλου ωρολογιακός μηχανισμός που δεν είχε εκραγεί.
21/08: Σύλληψη του Μίκη Θεοδωράκη, σηματοδοτεί το πρώτο χτύπημα κατά του ΠΑΜ στην Αθήνα.
23-25/08: Δίκη 35 μελών του ΕΚΔΑ χωρίς την παρουσία δημοσιογράφων και καταδίκες: Σ. Πεπονής, Α. Λιβάνης & Π. Κατσικόπουλος (από 9 χρόνια), Κ. Ανδρουτσόπουλος &Π.Κρητικός (5), άλλοι 26 σε μικρότερες ποινές .
31/08: Καταδίκη 14 μελών του ΠΑΜ στη Θεσ/νίκη.
5/09: Δολοφονία από αστυνομικούς του Γιάννη Χαλκίδη, στελέχους του ΠΑΜ Νέων, στη Θεσ/νίκη -σε ανταλλαγή πυροβολισμών, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή- και σύλληψη των συντρόφων του, Γρ. Παντή και Φ. Χατζηγιάννη).
11/09: Επτά διαδηλωτές της 21ης Απριλίου στο Ηράκλειο δικάζονται και καταδικάζονται από το Στρατοδικείο Χανίων σε ποινές 0,5-3 χρόνων.
25/09: Εκρήξεις βομβών στο προαύλιο του Αρείου Πάγου, πίσω απ’ τη Στρατ. Λέσχη και στον Εθνικό Κήπο, στον ΟΤΕ της Σταδίου και στον κήπο του Μουσείου (30/9).
23/09: Η χούντα των συνταγματαρχών απελευθερώνει τον Γεώργιο Παπανδρέου.
3/10: Δηλώσεις Παττακού στους ξένους ανταποκριτές “σχετικώς με μεμονωμένας τινάς ενεργείας εις την πρωτεύουσαν και συγκεκριμένως εις τας εκρήξεις αυτοσχεδίων κροτίδων”: “Αι ενέργειαι αύται υποθάλπτονται από πράκτορας ξένων Δυνάμεων και οφείλονται εις την αναπτυσσομένην δραστηριότητα των Ελλήνων κομμουνιστών εις το εξωτερικόν. Η Ελλάς έχει φιλίαν με όλους και ουδένα ενοχλεί εις το εξωτερικόν. Εντούτοις, οι ξένοι συνεχώς επεμβαίνουν εις τα εσωτερικά μας και προσπαθούν να διατηρούν τον ελληνικόν Λαόν διηρημένον, ίνα ούτω παραμένη υπανάπτυκτος και συνεπώς εκμεταλλεύσιμος υπό τούτων. Πάντως, ουδείς πρόκειται να διαφύγη εκ των δρώντων αντεθνικώς, όλοι θα δώσουν δε λόγον των πράξεών των”.
9/10: Λα Ιγκέρα, Βολιβία. Μετά από μερικές ανακρίσεις στο σχολείο του χωριού, ο αιχμάλωτος Τσε Γκεβάρα δολοφονήθηκε, από τον υπαξιωματικό του βολιβιανού στρατού Μάριο Τεράν. Ο θάνατός του σημειώθηκε λίγο μετά τη 1.00 το μεσημέρι. Η ηλικία του 39 ετών.
Σχετ: Ο Άγιος Τσε
16/10: Εκρήξεις βομβών στο ΡΧ της Συγγρού, την Καραγεώργη Σερβίας (30/10), το Υπουργείο Οικονομικών. Βομβιστικές ενέργειες στην Κρήτη. Ανακάλυψη αυτοσχέδιων μηχανισμών που δεν είχαν εκραγεί στην πλατεία Κολωνακίου (20/10), πίσω από την Εθνική Βιβλιοθήκη (21/10), μέσα στο Αρσάκειο Δικαστικό Μέγαρο (23/10), μπροστά στο υποκατάστημα της Εθνικής στην Κυψέλη (25/10).
23/10: Σύλληψη των πρώτων μελών της ΔΑ: Κ. Σοφούλης, Γ. Νοταράς, Χ. Πρωτοπαππάς, Χ. Ντόλκας, Κ. Τσακαρέστος. Εξάρθρωση των ΔΕΚΑ, ύστερα από ανακάλυψη όπλων και πομπών στο σπίτι του Αγ. Κουτσόγιωργα. Μαζική δίκη 38 νέων στην Αθήνα με τον ν.509 κι εννιά καταδίκες: Π. Δημητρίου (20 χρόνια), Α. Χρυσικός (17), Γ. Γληνός (17), Α. Σωτηράκος (17), κά.
23/10: Πράγα: ξεκίνησαν διαμαρτυρίες φοιτητών που ζητούσαν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης στις φοιτητικές εστίες. Με εντολή του A’ Γραμματέα του Κ.Κ.Τσεχοσλοβακίας Αντονίν Νοβότνι διαλύθηκαν βίαια οι διαδηλώσεις, ο Νοβότνι όμως επικρίθηκε έντονα στην Κεντρική Επιτροπή γι’ αυτή του την ενέργεια. Τότε εκείνος στράφηκε προς το Κρεμλίνο, κι από εκεί όμως του έδωσαν να καταλάβει πως δεν μπορούσε να υπολογίζει σε βοήθεια της Μόσχας και πως θα ’πρεπε να λύσει μόνος του τα προβλήματά του.
2/11: Στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός πραγματοποιείται με απόλυτη επιτυχία η πρώτη στην Ελλάδα εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς.
6/11: Περίπου 200 συλλήψεις στην Κρήτη, εξαρθρώνουν την οργάνωση Δημοκρατική Αντίσταση Κρήτης (ΔΑΚ) που τοποθετούσε βόμβες. Άγριος βασανισμός του Φ.Ι ωαννίδη και παραπομπή 29 ατόμων στο Έκτακτο Στρατοδικείο.
15-26/11: Μεγάλες δίκες του ΠΑΜ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, με 31 και 41 κατηγορούμενους αντίστοιχα. Εικοσιμία καταδίκες στην πρώτη: Κ. Φιλίνης και Ι. Λελούδαςσε ισόβια, Ι. Παπαηλιόπουλος (15 χρ), Α. Παπανικόλα (12), Σ. Ακρίτα (10), Κ. Λειβαδίτης (5), Η. Μπεντζέλος (5), κά. Εικοσιτέσσερις στη δεύτερη ( 17-26/11): Χρ. Μόσχος και Κ. Βέρρος σε ισόβια, Γ. Παντής, Φ. Χατζηγιάννης και Κ. Κωσταντικάκης σε 20 χρόνια, Ε. Αλεπίδης (18), Ι. Λαζαρίδης (15), Γ. Κίσσας ( 15), Α. Σαπουντζή (14), Κ. Παπαδόπουλος (14), κά. 7/11: Πανό για τα 50 χρόνια της Οκτωβριανής Επανάστασης ξεδιπλώνεται στις απέναντι από το Δημαρχείο της Αθήνας. 30 συλλήψεις νέων στους γύρω δρόμους.
7/11: Πρώτη βόμβα της ΔΑ, στην οδό Αδμήτου.
9- 20/11: Εκρήξεις βομβών των ΔΕΑ σε δρόμους της Καλλιθέας και μέσα στο Υπουργείο Βιομηχανίας (24/11), με υλικές ζημιές. Ανακάλυψη αυτοσχέδιων μηχανισμών που δεν είχαν εκραγεί στο Κολωνάκι (16/11) και το άγαλμα του Τρούμαν (18/11). Έκρηξη βόμβας στη στέγη κτιρίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης στα Χαυτεία (30/11), έχει ως αποτέλεσμα το θάνατο της διερχόμενης Αικατερίνης Μυλωνά.
15/11: Στα πρόθυρα ελληνοτουρκικού πολέμου, μετά την επίθεση των δυνάμεων της Εθνικής Φρουράς υπό τον Γρίβα στο τουρκοκυπριακό χωριό Κοφίνου. Ξεσπούν διακοινοτικές συγκρούσεις στην Κύπρο, και η Τουρκία προετοιμάζεται για να εισβάλει στο νησί. Η Τουρκική Εθνοσυνέλευση σε μυστική ψηφοφορία αποφασίζει με δύο μόνο αρνητικές ψήφους να κηρύξει πόλεμο εναντίον της Ελλάδας. Οι ΗΠΑ στέλνουν εσπευσμένα στην περιοχή το μεσολαβητή Σ. Βανς. Η Ελλάδα σύρεται στη λεόντειο Συμφωνία Πιπινέλη – Τσαγλαγιαγκίλ (στις 29/11: του 1967), η οποία αφήνει την Κύπρο ανυπεράσπιστη.
29/11:Συμφωνία Πιπινέλη – Τσαγλαγιαγκίλ για την απόσυρση της Ελληνικής Μεραρχίας από την Κύπρο, μετά τα γεγονότα στην Κοφίνου.
3/12: Οι τελευταίες μονάδες της ελληνικής μεραρχίας, η οποία είχε σταλεί στην Κύπρο επί Γεώργιου Παπανδρέου, εγκαταλείπουν το νησί ανυπεράσπιστο σε εφαρμογή της Συμφωνίας Παπαδόπουλου-Τσαγλαγιαγκίλ.
4/12: Επικήρυξη των Θ. Νίκα, Δ. Δαρειώτη και Σωτ. Αναστασιάδη με 100.000 δρχ. ως “ληστών-δυναμιτιστών”. Αντιδικτατορικά συνθήματα σε μαζική φοιτητική συγκέντρωση στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, χωρίς η αστυνομία να επέμβει.
13/12: Βασιλικό αντιπραξικόπημα κατά του καθεστώτος των συνταγματαρχών αποτυγχάνει. Ο Κωνσταντίνος και η υπόλοιπη βασιλική οικογένεια αναχωρούν για το εξωτερικό. Η δικτατορία τον διατήρησε “τύποις” και όρισε έναν από τους πραξικοπηματίες, το στρατηγό Γ. Ζωιτάκη αντιβασιλιά. Τότε ανέλαβε Πρωθυπουργός ο Παπαδόπουλος.
14/12: Δικτατορική κυβέρνηση του Γεώργιου Παπαδόπουλου (παραίτηση στις 8/10: του 1973).
15/12: Ιδρυση της αντιδικτατορικής οργάνωσης “Ρήγας Φεραίος” (ΡΦ), που κυκλοφορεί την πρώτη της προκήρυξη στις, από φοιτητές του ΠΑΜ.
23/12: Γενική αμνηστία με την ευκαιρία της αποτυχίας του βασιλικού κινήματος της 13ης Δεκεμβρίου, εξαιρεί τα μέλη των αριστερών αντιστασιακών ομάδων.
1968
23/01: Άνοιξη της Πράγας: αντικαταστάθηκε ο συντηρητικός ΑντονίνΝοτόβνι, επί πολλά χρόνια ηγέτης του τσεχοσλοβακικού Κομμουνιστικού Κόμματος, στη θέση του Α’ Γραμματέα του από έναν μετριοπαθή, τον Αλεξάντρ Ντούμπτσεκ, ηγέτη των σλοβάκων κομμουνιστών. Ο Ντούμπτσεκ προσδοκούσε να φέρει το Κόμμα κοντύτερα στις λαϊκές ευαισθησίες, ακολουθώντας όμως μια μέση γραμμή ανάμεσα στους ριζοσπάστες φοιτητές, διανοούμενους, εργάτες που ξεσηκώθηκαν απαιτώντας αλλαγές και τους συντηρητικούς κομμουνιστές. Η εκλογή του Ντούμπτσεκ στην ηγεσία του κόμματος δεν κατάργησε την εξουσία του Νοβότνι, ο οποίος διατήρησε την προεδρία της χώρας, τον έλεγχο του στρατού και των ανθρώπων της εμπιστοσύνης του σε κρίσιμες θέσεις της κυβέρνησης. Η αλλαγή ηγεσίας σηματοδότησε, μετά από μερικές βδομάδες ασάφειας ως προς τους νέους στόχους, την αλλαγή πορείας του κυβερνητικού κόμματος της Τσεχοσλοβακίας, που, μαζί με την αφύπνιση της κοινής γνώμης, οδήγησε στο φαινόμενο της Άνοιξης της Πράγας.
Η Άνοιξη της Πράγας έμεινε στην ιστορία να συμβολίζει δύο ιστορικά φαινόμενα: το πείραμα της εγκαθίδρυσης ενός «σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο» στο μεταπολεμικό λενινιστικό ανατολικό μπλοκ, αλλά και το γεγονός ότι καταπνίγηκε αυτό το πείραμα στις 21 Αυγούστου 1968 με την εισβολή των τανκς του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Τα γεγονότα εντάσσονται σε μια περίοδο γενικότερου αναβρασμού στο κλίμα του Ψυχρού Πολέμου, την περίοδο του Μάη του ’68 στη Γαλλία, των φοιτητικών διαδηλώσεων κατά του πολέμου στο Βιετνάμ και της Χούντας των Συνταγματαρχών στην Ελλάδα τον Απρίλη του ’67.
23/01:Εξάρθρωση του κλιμακίου της ΔΑ στους υπαξιωματικούς του Ναυτικού. 15 συλλήψεις. Ανακρίσεις με άγρια βασανιστήρια στο αντιτορπιλικό “Έλλη”.
24/01: Η Αμερικανική κυβέρνηση αναγνωρίζει τη χούντα ως νόμιμη κυβέρνηση. Ακολουθούν η Μ. Βρετανία, η Αυστραλία, η Πορτογαλία, η Ν. Αφρική και η Τουρκία
5-15/02: Η διάσπαση του ΚΚΕ. Σύγκληση της 12ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ στο Βουκουρέστι, για να εξετάσει την πολιτική κατάσταση της Ελλάδας με τη δικτατορία και εσωκομματικά ζητήματα. Τρία μέλη του Πολιτικού Γραφείου, οι Μήτσος Παρτσαλίδης, Ζήσης Ζωγράφος, Πάνος Δημητρίου, και ακόμη οι Δημήτρης Βατουσιανός, Βασίλης Ζάχος, Σταύρος Καράς, Θανάσης Καρτσούνης, Λεωνίδας Τζεφρώνης, επτά αναπληρωματικά μέλη της ΚΕ και τα τρία μέλη της Κεντρικής Εξελεγκτικής Επιτροπής διαφώνησαν με την πλειοψηφία σε εσωκομματικά και κεντρικά πολιτικά ζητήματα, όπως η πολιτική των συμμαχιών και ο ρόλος της Σοβιετικής Ένωσης και αποχώρησαν. Αυτά τα στελέχη εκπροσωπούσαν μία τάση που από καιρό διαμορφωνόταν, δυσφορούσε για την απόλυτη εξάρτηση του κόμματος από τις επιλογές της σοβιετικής ηγεσίας και έβλεπε με ενδιαφέρον τις εξελίξεις στην Τσεχοσλοβακία και την «Άνοιξη της Πράγας».Με απόφαση της 12ης Ολομέλειας καθαιρέθηκαν τα τρία διαφωνούντα μέλη του Π.Γ. και περιθωριοποιήθηκαν οι υπόλοιποι. Στην ψηφοφορία που ακολούθησε ο μόνος που μειοψήφησε ήταν ο Πέτρος Ρούσος που όμως δεν συντάχτηκε με τους αποχωρήσαντες και παρέμεινε στις γραμμές του ΚΚΕ που οδηγήθηκε φυσικά στη διάσπαση. Μαζί με τους διαφωνούντες συμπαρατάχτηκαν άλλα στελέχη του “Γραφείου Εσωτερικού”, δηλαδή του τμήματος της ηγεσίας που δρούσε στο εσωτερικό της χώρας σε συνθήκες παρανομίας, όπως οι Μπάμπης Δρακόπουλος, Νίκος Καρράς, Αντώνης Μπριλλάκης, Τάκης Μπενάς κ.ά. Έτσι συγκροτήθηκε το ΚΚΕ-Εσωτερικού, τα στελέχη του οποίου απέδιδαν την ονομασία «ΚΚΕ-Εξωτερικού» στο τμήμα του κόμματος που ακολουθούσε την ηγεσία.
Η ιδεολογική ταυτότητα του ΚΚΕ εσωτ. υπήρξε η ελληνική εκδοχή του Ευρωκομμουνισμού, η ανανέωση της Αριστεράς και η επαγγελία ενός «σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο». Στη διάρκεια της δικτατορίας συμμετείχε ενεργά στον αντιδικτατορικό αγώνα μέσα από το Πανελλήνιο Αντιδικτατορικό Μέτωπο – Π.Α.Μ. και την οργάνωση νεολαίας “Ρήγας Φεραίος”. Με τη μεταπολίτευση συμμετείχε στο πολιτικό σκηνικό άλλοτε συμμαχώντας με άλλες δυνάμεις της Αριστεράς (Ενωμένη Αριστερά, Συμμαχία Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων) και άλλοτε επιλέγοντας την αυτόνομη κάθοδο στις εκλογές. Στο 4ο Συνέδριό του, το Μάιο του 1986 αποφασίστηκε η ίδρυση ενός νέου φορέα της Αριστεράς και μερικούς μήνες μετά το κόμμα διασπάστηκε. Έτσι προέκυψαν η Ελληνική Αριστερά (Ε.ΑΡ.), που συγκέντρωσε την πλειοψηφία, και το ΚΚΕ εσωτερικού – Ανανεωτική Αριστερά. Στις βουλευτικές εκλογές του 1989 η Ε.ΑΡ. συμμετείχε στον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου.
24/02:O Αρχιεπίσκοπος Μακάριος επανεκλέγεται πρόεδρος της Κύπρου.
29/02: Δίκη των 29 της ΔΑΚ κεκλεισμένων των θυρών στο Στρατοδικείο Χανίων (1/2). Εικοσιτέσσερις καταδίκες: Φ. Ιωαννίδης (17 χρ), Θ. Σκουλάς (4), κά. Σύλληψη των αγωνιστών του ΡΦ Π. Κλαυδιανού και Τ. Κρανιά στην Αθήνα.
27/02: Ίδρυση του Πανελλήνιου Αντιστασιακού Κινήματος (ΠΑΚ) από τον Α. Παπανδρέου.
5/03: Άνοιξη της Πράγας: ο Ντούμπτσεκ ανακοινώνει τη χαλάρωση της λογοκρισίας στα μέσα ενημέρωσης, απομακρύνει το σκληροπυρηνικό Γίρι Χέντριχ από το κρίσιμο πόστο του υπεύθυνου ιδεολογίας του κόμματος και τον αντικαθιστά με το φιλελεύθερο Γιόσεφ Σπάσεκ. Προχωρά σε αλλαγές στη μυστική αστυνομία και αποπέμπει ανθρώπους του Νοβότνι.
16/03: Μία από τις ντροπιαστικότερες σελίδες για τους Αμερικανούς στον πόλεμο του Βιετνάμ. Δυνάμεις τους εισβάλουν στο χωριό Μάι Λάι και σκοτώνουν 450 άοπλους χωρικούς.
ΦΩΤΟ Φωτογραφία που τραβήχθηκε από το φωτογράφο του αμερικανικού στρατού Ρόναλντ Λ. Χέμπερλι στις 16 Μαρτίου 1968 μετά τη σφαγή στο Μι Λάι και απεικονίζει, ως επί το πλείστον, γυναίκες και παιδιά νεκρά
22/03: Άνοιξη της Πράγας: ο Νοβότνι, έχοντας χάσει τον έλεγχο του στρατού, της αστυνομίας και των μυστικών υπηρεσιών, υποβάλλει την παραίτησή του από το προεδρικό αξίωμα. Για να καθησυχάσει τους Σοβιετικούς, την ίδια μέρα, ο Ντούμπτσεκ δίνει στη δημοσιότητα απόφαση του Πολιτικού Γραφείου, σύμφωνα με την οποία «η διαδικασία της ανανέωσης της κοινωνίας δεν καθορίζεται από ορισμένες ακραίες τάσεις και αποκλίσεις που επιχειρούν να δώσουν βήμα σε αντισοσιαλιστικές απόψεις. Το κόμμα δεν θα πέσει στην παγίδα να νομιμοποιήσει αυτές τις τάσεις που κρύβονται πίσω από το μανδύα της δημοκρατίας».
24/03: Πολλαπλασιασμός των ενεργειών του ΡΦ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη: μαζική ρίψη προκηρύξεων, πανό, μαγνητόφωνα με συνθήματα.
27/03: Πέθανε ο Γιούρι Γκαγκάριν, σοβιετικός κοσμοναύτης, ο πρώτος άνθρωπος που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη. (γέννηση: 9/3/1934)
27/03: Άνοιξη της Πράγας: Ο Λούντβικ Σβόμποντα εκλέγεται πρόεδρος της Δημοκρατίας, ύστερα από τον εξαναγκασμό του Νόβοτνυ σε παραίτηση.
4/04: Δολοφονήθηκε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, αμερικανός υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. (δολοφονήθηκε) (γέννηση: 15/1/1929)
08/04: Άνοιξη της Πράγας: Σχηματίζεται νέα κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον ΌλντριχΤσέρνικ. Ο Γιόζεφ Σμρκόφσκυ εκλέγεται πρόεδρος της Βουλής (Εθνοσυνέλευσης).
9/04: Άνοιξη της Πράγας: δημοσιεύεται το Πρόγραμμα Δράσης του ΚΚΤσ, «Ο Τσεχοσλοβακικός δρόμος προς το σοσιαλισμό», το 24.000 λέξεων μανιφέστο του ΚΚ της χώρας. Το σχέδιο προγράμματος βασικό κείμενο της οικονομικής μεταρρύθμισης και του εκδημοκρατισμού του πολιτικού συστήματος. περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, δραστικό περιορισμό των δυνάμεων καταστολής και της δράσης των μυστικών υπηρεσιών, κατάργηση της προληπτικής λογοκρισίας, συνταγματική κατοχύρωση της ελευθερίας συγκέντρωσης, κίνησης και συνεταιρισμού, αποκέντρωση της οικονομίας και θέσπιση νέας εκλογικής νομοθεσίας για την ενίσχυση του πολιτικού πλουραλισμού.
19/04: Διαδοχικές συλλήψεις νέων του ΡΦ και του ΠΑΜ: Γ. Πετρόπουλος, Γ. Μποτσάκης, Ν. Γιανναδάκης, Γ. Γιούργος (10/4), Ν. Σταματάκης, Α. Σαββάκης (14/4), Φρ. Λιάππα (19/4), Δ. Καρυωτάκης (20/4), Μπ. Θεοδωρίδης (22/4), Θ. Αθανασίου ( 26/4), Ν. Κιάος, Α. Μαργαρίτης (27/4), κά. Σύλληψη των ταγματαρχών Χ. Χαραλαμπόπουλου και Ι. Ζερβόπουλου, που συνεργάζονταν με τη ΔΑ σε Γιάννενα και Θεσ/νίκη.
1/05: Πρωτομαγιάτικο πανό του Ρ.Φ. και ρίψη προκηρύξεων στο κέντρο της Θεσ/νίκης.
1/05: Άνοιξη της Πράγας: παρουσιάστηκε η προγραμματική βάση των μεταρρυθμίσεων με το Πρόγραμμα Δράσης του ΚΚΤσ, που έθετε ως στόχους την αναδιάρθρωση της οικονομίας, την κατοχύρωση της ελευθερίας γνώμης και της διακίνησης πληροφοριών, την επανεξέταση του σταλινικού παρελθόντος και τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου του ΚΚ στην κοινωνία. Αυτή η επίσημη πολιτική του κόμματος είχε όμως ξεπεραστεί σε πολλά σημεία της από το δημόσιο διάλογο για την αναμόρφωση της κοινωνίας, λόγω και της άρσης της λογοκρισίας. Αντισοβιετικά αισθήματα εκφράζονταν στον τύπο, πολιτικές πρωτοβουλίες σχηματίζονταν και οι Σοσιαλδημοκράτες άρχισαν να οργανώνονται κομματικά. Η προσπάθεια του κόμματος να ηγηθεί το ίδιο των μεταρρυθμίσεων ήταν πια μάταιη.
1/05: Άνοιξη της Πράγας: μεταφορά σοβιετικών στρατευμάτων από την Πολωνία και τη Λ. Δ. της Γερμανίας προς τα τσεχοσλοβακικά σύνορα, με το πρόσχημα έκτακτων ασκήσεων στο πλαίσιο του συμφώνου της Βαρσοβίας, ενισχύει το φόβο εισβολής των ρωσικών τανκς στην Πράγα.
2/05: Γαλλικός Μάης ’68: Μετά από μήνες συγκρούσεων μεταξύ των σπουδαστών και των Αρχών στο Πανεπιστήμιο της Ναντέρ στα περίχωρα του Παρισιού, το Πανεπιστήμιο έκλεισε στις 2 Μαΐου 1968 με λοκ άουτ από τη διεύθυνσή του. Οι σπουδαστές στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης συναντήθηκαν στις 3 Μαΐου για να διαμαρτυρηθούν για το κλείσιμο και την ενδεχόμενη αποβολή φοιτητών της Ναντέρ.
Μάης του ’68, Από τη Βικιπαίδεια
Ο όρος Μάης του ’68 (γνωστός και ως Γαλλικός Μάης) περιγράφει την πολιτική και κοινωνική αναταραχή που ξέσπασε στη Γαλλία κατά τη διάρκεια των μηνών Μαΐου-Ιουνίου του 1968. Τα γεγονότα ξεκίνησαν από κινητοποιήσεις των Γάλλων μαθητών και φοιτητών, επεκτάθηκαν με γενική απεργία των Γάλλων εργατών και τελικά οδήγησαν σε πολιτική και κοινωνική κρίση, που άρχισε να παίρνει διαστάσεις επανάστασης και οδήγησε στη διάλυση της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης και την προκήρυξη εκλογών από τον τότε πρόεδρο Σαρλ Ντε Γκωλ.
Άρχισε ως σειρά απεργιών και καταλήψεων, που ξέσπασαν σε διάφορα πανεπιστήμια και γυμνάσια στο Παρίσι, μετά από τη διαμάχη με τους διοικητές των πανεπιστημίων και την αστυνομία. Οι προσπάθειες της κυβέρνησης του Σαρλ Ντε Γκωλ να λύσει τις απεργίες με τη δράση της αστυνομίας κατάφεραν μόνο να οξύνουν την κατάσταση περαιτέρω, οδηγώντας σε οδομαχίες με την αστυνομία στο QuartierLatin. Ακολούθησε γενική απεργία από τους σπουδαστές και απεργίες σε όλη τη Γαλλία από δέκα εκατομμύρια Γάλλους εργαζομένους, κατά προσέγγιση δύο τρίτα του γαλλικού εργατικού δυναμικού. Ο Σαρλ Ντε Γκωλ διέλυσε την Εθνοσυνέλευση και προκήρυξε νέες κοινοβουλευτικές εκλογές για τις 23 Ιουνίου 1968.
Τα γεγονότα μπορεί να κατέληξαν σε πολιτική αποτυχία, αλλά είχαν τεράστιες κοινωνικές συνέπειες: μπορεί να μη διήρκεσαν ένα μήνα, αλλά ο όρος Μάης του ’68 έγινε συνώνυμο με την αλλαγή των κοινωνικών αξιών. Στη Γαλλία, θεωρείται ως σημείο-σταθμός για τη μετάβαση από το συντηρητισμό (θρησκεία, πατριωτισμός, σεβασμός στην εξουσία) στις φιλελεύθερες ιδέες (ισότητα, ανθρώπινα δικαιώματα, σεξουαλική απελευθέρωση). Στην Ευρώπη, αποτέλεσαν έμπνευση για παρόμοιους κοινωνικούς αγώνες αλλά και αφορμή για ρήξη ορισμένων κομματιών του σοσιαλιστικού κινήματος με τα παραδοσιακά κομμουνιστικά κόμματα.
2/05: Γαλλικός Μάης ’68: η Εθνική Ένωση Σπουδαστών και η Ένωση των Πανεπιστημιακών Καθηγητών κάλεσε σε πορεία όσους ήθελαν να διαμαρτυρηθούν για την εισβολή της αστυνομίας στη Σορβόνη. Στην πορεία κατέβηκαν περισσότεροι από 20.000 φοιτητές, καθηγητές και διάφοροι υποστηρικτές με κατεύθυνση τη Σορβόνη, που παρέμενε κλειστή από την αστυνομία. Ακολούθησαν οδομαχίες, κατά τις οποίες οι διαδηλωτές έστηναν πρόχειρα οδοφράγματα και η αστυνομία απαντούσε με δακρυγόνα. Εκατοντάδες φοιτητές συνελήφθησαν. Στην απεργία μπήκαν και οι μαθητές των λυκείων, οι οποίοι την επόμενη ημέρα ενώθηκαν με φοιτητές, καθηγητές και νέους εργάτες και συγκεντρώθηκαν στην Αψίδα του Θριάμβου απαιτώντας: την απόσυρση όλων των ποινικών κατηγοριών εναντίον των συλληφθέντων φοιτητών, την απόσυρση της αστυνομίας από το Πανεπιστήμιο και το άνοιγμα των Πανεπιστημίων της Ναντέρ και της Σορβόνης από τις Αρχές. Οι διαπραγματεύσεις κατέρρευσαν, αφού οι σπουδαστές γύρισαν στις πανεπιστημιουπόλεις, έπειτα από ψεύτικη αναφορά πως η κυβέρνηση δέχτηκε τα αιτήματα, ανακάλυψαν όμως ότι οι σχολές ήταν ακόμη κλειστές. Οι φοιτητές βρίσκονταν σε επαναστατικό πυρετό.
10/05: Γαλλικός Μάης ’68:ένα τεράστιο πλήθος μαζεύτηκε στην Αριστερή Όχθη του Σηκουάνα. Όταν η αστυνομία τους εμπόδισε να διασχίσουν το ποτάμι, το πλήθος κατέφυγε σε οδοφράγματα κι η αστυνομία επιτέθηκε στις δυο τα ξημερώματα έπειτα από αποτυχημένες διαπραγματεύσεις. Οι οδομαχίες κράτησαν μέχρι το πρωί της επόμενης ημέρας, και προκάλεσαν εκατοντάδες τραυματισμούς και συλλήψεις. Η σκληρή αντίδραση της κυβέρνησης προκάλεσε κύμα αλληλεγγύης για τους απεργούς, ενώ πολλοί γνωστοί Γάλλοι τραγουδιστές και ποιητές ενστερνίστηκαν τις επαναστατικές ιδέες μετά την αποκάλυψη των αστυνομικών βιαιοτήτων. Το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα υποστήριξε απρόθυμα τους σπουδαστές, τους οποίους θεωρούσε τυχοδιώκτες και αναρχικούς, και οι σημαντικότερες Αριστερές Ομοσπονδίες, η Γενική Εργατική Συνομοσπονδία κάλεσε σε μια ημέρα γενικής απεργίας και πορείας τη Δευτέρα 13 Μαΐου.
10/05: Γαλλικός Μάης ’68: ημέρα γενικής απεργίας, πάνω από ένα εκατομμύριο πολιτών βγήκε στην πορεία στους δρόμους του Παρισιού. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Ζωρζ Πομπιντού ανήγγειλε την απελευθέρωση των κρατουμένων και την επαναλειτουργία της Σορβόνης. Το κύμα των απεργιών εντούτοις δεν υποχώρησε, παρά το πλήθος εξοργίστηκε περισσότερο. Όταν ξανάνοιξε η Σορβόνη, οι σπουδαστές την κατέλαβαν και την ανακήρυξαν αυτόνομο «λαϊκό πανεπιστήμιο». Περίπου 401 λαϊκές «επιτροπές δράσης» συστάθηκαν στο Παρίσι και αλλού στις εβδομάδες που ακολούθησαν για να εκφράσουν τις διαμαρτυρίες ενάντια στην κυβέρνηση και τη γαλλική κοινωνία.
10/05:Δεκάδες συλλήψεις μελών του ΠΑΜ και του ΚΚΕ εσ στον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη (9-11/5).
10/05: Γιώργης Τσαρουχάς, πρώην βουλευτής της ΕΔΑ, πεθαίνει σε φυλακή της Θεσσαλονίκης από τα βασανιστήρια ανθρώπων της χούντας.
10/05: Γαλλικός Μάης ’68: Μέχρι τις 16 Μαΐου οι εργαζόμενοι είχαν καταλάβει περίπου πενήντα εργοστάσια και μέχρι τις 17 Μαΐου 200.000 εργαζόμενοι απεργούσαν. Ο αριθμός αυτός διογκώθηκε σε δύο εκατομμύρια εργαζομένους την επόμενη ημέρα και έπειτα δέκα εκατομμύρια. Κατά προσέγγιση δηλαδή τα δύο τρίτα του γαλλικού εργατικού δυναμικού βρίσκονταν σε απεργία την εβδομάδα που ακολούθησε. Αυτές οι απεργίες δεν καθοδηγήθηκαν από την Εργατική Ένωση, αντιθέτως έγινε προσπάθεια να κατευθυνθούν οι διαμαρτυρίες σε ζητήματα όπως υψηλότερες αμοιβές και άλλες οικονομικές απαιτήσεις. Οι εργαζόμενοι υπέβαλαν ένα ευρύτερο, πιο πολιτικό και ριζοσπαστικότερο αίτημα, απαιτώντας την παραίτηση της κυβέρνησης και του Προέδρου Σαρλ Ντε Γκωλ και, σε μερικές περιπτώσεις, προσπάθησαν να αναλάβουν την αυτοδιοίκηση των εργοστασίων όπου δούλευαν. Όταν η ηγεσία των εργατικών συνδικάτων διαπραγματεύτηκε με τις Ενώσεις των μεγαλύτερων εργοδοτών μια αύξηση 35% στο βασικό μισθό, μια αύξηση μισθών 7% και το μισό των κανονικών μισθών για τις ημέρες της απεργίας, οι εργαζόμενοι που είχαν καταλάβει τα εργοστάσια αρνήθηκαν να επιστρέψουν στις θέσεις τους, αν και αυτή η συμφωνία ήταν καλύτερη από ό,τι θα μπορούσαν να έχουν λάβει έναν μόνο μήνα νωρίτερα.
30/05: Γαλλικός Μάης ’68: εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές, καθοδηγούμενοι από την Εργατική Ομοσοπονδία, βαδίζουν στους δρόμους του Παρισιού, φωνάζοντας “Αντίο, Ντε Γκωλ!” Ενώ η κυβέρνηση έμοιαζε να είναι υπό κατάρρευση, ο Σαρλ Ντε Γκωλ ανήγγειλε τη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και εκλογές που θα γίνονταν στις 23 Ιουνίου. Διέταξε τους εργαζομένους να επιστρέψουν στην εργασία τους, απειλώντας να κηρύξει κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Από εκείνη τη χρονική στιγμή και έπειτα το επαναστατικό αίσθημα των σπουδαστών και των εργαζομένων εξασθένισε. Οι εργαζόμενοι επέστρεψαν βαθμιαία στις εργασίες τους, ενώ άλλα εργοστάσια εκκενώθηκαν βίαια από την αστυνομία. Η Εθνική Ένωση Σπουδαστών ματαίωσε τις δημόσιες διαμαρτυρίες. Η κυβέρνηση κατάργησε διάφορες αριστερές οργανώσεις. Η αστυνομία επανέκτησε υπό τον έλεγχό της τη Σορβόννη στις 16 Ιουνίου.
Ο γαλλικός ΜΑΗΣ του ’68 – MAI ’68 a Paris [GR/FR] Μια Γαλλική ταινία με ελληνικούς υπότιτλους για την εξέγερση των φοιτητών και εργατών στο Παρίσι το Μάη του 1968
2/06: Έναρξη, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, συνομιλιών ανάμεσα στην ελληνοκυπριακή και την τουρκοκυπριακή κοινότητα.
2/06: Ανάρτηση αντιδικτατορικών πανό στην εθνική οδό Αθηνών-Θεσ/νίκης. Φωτεινό σήμα (1-1-4) στην οδό Αρδητού, στην Αθήνα. Διανομή προκηρύξεων σε τουρίστες στην Ακρόπολη, κατά της επίσκεψης στην Ελλάδα.
5/06: Ο Σιρχάν Σιρχάν πυροβολεί τον Ρόμπερτ Κένεντι, που θα πεθάνει μία μέρα αργότερα.
20/06: Άνοιξη της Πράγας: Αρχίζουν στο έδαφος της Τσεχοσλοβακίας τα γυμνάσια του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Θα τελειώσουν στις 2 Ιουλίου, αλλά τα σοβιετικά στρατεύματα δεν θα αποσυρθούν.
23/06: Γαλλικός Μάης ’68: ο Σαρλ Ντε Γκωλ θριάμβευσε στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν και η κρίση έλαβε τέλος.
27/06: Άνοιξη της Πράγας: Η έκδοση Ένωσης Συγγραφέων “ΛιτεράρνυΛίστυ”, μαζί με άλλες εφημερίδες, δημοσιεύει το Μανιφέστο των 2.000 λέξεων, γραμμένο από το συγγραφέα Λεό Βάτσαλικ, με τις υπογραφές άλλων 70 για την επιτάχυνση του εκδημοκρατισμού που μέσα σε λίγες μέρες μαζεύει δεκάδες χιλιάδες υπογραφές. Την επόμενη μέρα το Προεδρείο του ΚΚΤσ θα το απορρίψει “γιατί θα μπορούσε να δημιουργήσει κίνδυνους για το Πρόγραμμα Δράσης”. Η Πράβντα θα το χαρακτηρίσει “πρόσκληση για αντεπανάσταση”.
1/07: Τα έξι κράτη – μέλη καταργούν τους μεταξύ τους τελωνειακούς δασμούς και επιτρέπουν για πρώτη φορά ελεύθερες διασυνοριακές συναλλαγές.
0/07:Δίκη του πρώτου κλιμακίου της ΔΑ (3-8/7), με 12 κατηγορούμενους και ισάριθμες καταδίκες: Α. Πολίτης (10 χρ), Γ. Νοταράς (8), Κ. Σοφούλης (5), κά.
14-15/07: Άνοιξη της Πράγας: Οι ηγέτες της Βουλγαρίας, Πολωνίας Λαοκρατικής Γερμανίας, Ουγγαρίας και ΕΣΣΔ, συζητούνε στη Βαρσοβία για την Τσεχοσλοβακία. Το ΚΚΤσ αρνείται να συμμετάσχει. Στη Διεύθυνση του ΚΚΤσ στέλνεται ένα απειλητικό γράμμα, όπου εκφράζονται ανησυχίες για τις εξελίξεις.
1/08: Συμφωνία Παπανδρέου-Μπριλλάκη στη Ρώμη για συνεργασία ΠΑΜ-ΠΑΚ.
1/08: Άνοιξη της Πράγας: στην Μπρατισλάβα γίνεται η τελευταία επίσημη συνάντηση της Τσεχοσλοβακίας με τους «Πέντε της Βαρσοβίας». Ήδη από το Μάρτιο του 1968 συναντήθηκαν στη Δρέσδη εκπρόσωποι των κυβερνήσεων της Τσεχοσλοβακίας με εκπροσώπους της Σοβιετικής Ένωσης, της Βουλγαρίας, της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Ανατολικής Γερμανίας (οι πέντε χώρες που θα πραγματοποιούσαν τελικά την εισβολή μένοντας στην ιστορία ως «οι Πέντε της Βαρσοβίας») και συζήτησαν για την κατάσταση στην Τσεχοσλοβακία. Άλλες συναντήσεις των Πέντε έγιναν χωρίς τη συμμετοχή της Τσεχοσλοβακίας, το Μάιο και τον Ιούνιο. Η σοβιετική πίεση προς την κυβέρνηση της Πράγας να παγώσει χωρίς υπεκφυγές τις μεταρρυθμίσεις εντεινόταν. Σύντομα προστέθηκε και η απειλή στρατιωτικής επέμβασης στο οπλοστάσιο των εκβιασμών που εκτόξευε το Σύμφωνο της Βαρσοβίας στο προσανατολισμένο προς μεταρρυθμίσεις μέλος του.
3/08: Άνοιξη της Πράγας: Οι ηγέτες που υπόγραψαν το γράμμα της Βαρσοβίας συναντούν στη Μπρατισλάβα την τσέχικη ηγεσία. Το καταληκτικό έγγραφο είναι συμβιβαστικό. Αναγνωρίζεται η ισοτιμία όσον αφορά την εθνική κυριαρχία κι ανεξαρτησία, αλλά αναφέρεται και το “διεθνιστικό δικαίωμα όλων των σοσιαλιστικών χωρών να υπερασπίζονται τις κατακτήσεις του σοσιαλισμού σε κάθε χώρα”.
3/08:Εκρήξεις βομβών στην πλατεία Κοτζιά, το Ζάππειο (13/8) και σε γιαπί δίπλα στο Σύνταγμα (16/8). Σκόρπισμα προκηρύξεων σε συνοικίες της Αθήνας κι αναγραφή συνθημάτων κατά του “δημοψηφίσματος” της 28ης Σεπτεμβρίου για το πρώτο χουντικό Σύνταγμα. Συνθήματα από μαγνητόφωνα στο Φάληρο, εναντίον της χούντας και της παρουσίας εκεί πλοίων του 6ου Στόλου.
13/08: Απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου από τον Αλέξανδρο Παναγούλη αποτυγχάνει. Ο Παναγούλης συλλαμβάνεται και βασανίζεται. Εξάρθρωση της οργάνωσής του, “Ελληνική Αντίσταση”.
20/08:Άνοιξη της Πράγας: Το βράδυ η Κεντρική Επιτροπή του Κ.Κ. Σοβιετικής Ένωσης συνέρχεται σε έκτακτη συνεδρίαση, λαμβάνοντας την απόφαση εισβολής στην Πράγα. Στις 23:00 τη νύχτα προς την 21η Αυγούστου 1968, αρχίζει η προέλαση στρατευμάτων της Σοβιετικής Ένωσης, της Πολωνίας, της Ουγγαρίας και της Βουλγαρίας στην Τσεχοσλοβακία με το κωδικό όνομα «Επιχείρηση Δούναβης».
21/08: Άνοιξη της Πράγας: Από τις 02:00 άρχισαν να προσγειώνονται σοβιετικά στρατιωτικά αεροπλάνα στο αεροδρόμιο της Πράγας ανά ένα λεπτό. 200.000 άνδρες συμμετείχαν στην εισβολή και έφτασαν συνολικά τους 800.000 τις επόμενες μέρες. Μέσα σε λίγες ώρες είχαν καταληφθεί τα στρατηγικά σημεία της χώρας. Οι δρόμοι της πόλης φλέγονται. Χιλιάδες πολίτες διαδηλώνουν, πετώντας πέτρες κατά των εισβολέων. Αρχίζουν οι πυροβολισμοί κατά του πλήθους και αρκετοί άνθρωποι σκοτώνονται. Μετά το ξημέρωμα, οι συγκεντρώσεις, οι πορείες και οι διαμαρτυρίες μεταφέρονται στην ιστορική πλέον πλατεία Βενσεσλάς. Στις μάχες που σημειώθηκαν έχασαν τη ζωή τους 98 Τσέχοι και Σλοβάκοι, καθώς και 50 στρατιώτες του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
21/08: Άνοιξη της Πράγας: ώρα 6.00. Οι Ντούμπτσεκ, Τσέρνικ, Σμρκόφσκυ και Κρίγκελ συλλαμβάνονται από τα στρατεύματα κατοχής και μεταφέρονται έξω από τα σύνορα της Τσεχοσλοβακίας.
22/08: Άνοιξη της Πράγας: Σε εργοστάσιο της Πράγας με την προστασία της πολιτοφυλακής, συγκεντρώνονται οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι των επαρχιακών και περιφερειακών προσυνεδρίων, για το 14ο συνέδριο του Κόμματος που είχε οριστεί για τις 22 Σεπτεμβρίου. Εκλέγεται η νέα ηγεσία και ο Ντούμπτσεκ ανακηρύσσεται και πάλι πρώτος γραμματέας. Ύστερα, όμως, από την “ομαλοποίηση” αυτό το Συνέδριο θα θεωρηθεί ότι “ποτέ δεν έγινε”.
23/08: Άνοιξη της Πράγας: Ο Σβόμποντα, ο Ίντρα, ο Χούζακ κι άλλα στελέχη πηγαίνουν στη Μόσχα, όπου στις 26 θα συνυπογράψουν μια συμφωνία με τους σοβιετικούς.
26/08: Άνοιξη της Πράγας: Συναντώνται στη Μόσχα οι αντιπροσωπείες Ντούμπτσεκ, Χούζακ, Τσέρνικ και Μπρέζνιεφ και καταλήγουν σε «συμβιβασμό», που προβλέπει τη σταδιακή απομάκρυνση των δυνάμεων κατοχής, σε συνδυασμό με την «ομαλοποίηση» της κατάστασης, με την υπόσχεση της μη ανάμειξης στην εσωτερική πολιτική ζωή της Τσεχοσλοβακίας. Υπογράφηκε τελικά το Πρωτόκολλο της Μόσχας. H τσεχοσλοβακική πλευρά δεσμευόταν να κηρύξει άκυρο το 14ο Συνέδριο του ΚΚΤ, να επαναφέρει τη λογοκρισία, να απομακρύνει πολλούς μεταρρυθμιστές από κομματικά και κρατικά αξιώματα και να μην επιβάλει κυρώσεις στους φιλοσοβιετικούς υποστηρικτές της εισβολής. Με την defacto συνθηκολόγηση στις αποσκευές του επέστρεψε ο Ντούμπτσεκ στην Πράγα, όπου του επιφυλάχθηκε μια ακόμα ενθουσιώδης υποδοχή, και διατήρησε για λίγο καιρό το αξίωμά του. Σχεδόν όλα τα μεταρρυθμιστικά μέτρα πάγωσαν.
1/09: Τέλος της Άνοιξη της Πράγας: ο Ντούμπτσεκ θα δηλώσει ότι «το κόμμα δεν έπαιρνε πάντα σε ικανοποιητικό βαθμό υπόψη τα στρατηγικά και γενικά συμφέροντα της ΕΣΣΔ και των άλλων μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας σε ό, τι αφορά το ρυθμό και τη μορφή της πολιτικής μας εξέλιξης», σηματοδοτώντας το τέλος της «Άνοιξης της Πράγας».
22/09: Ιδρύεται η Κομουνιστική Νεολαίας Ελλάδας (ΚΝΕ).
26/09: Έκρηξη βόμβας της κεντροαριστερής οργάνωσης “Δημοκρατική Ένωση” (ΔΕ) έξω από διεύθυνση του Υπουργείου Εξωτερικών (Βαλαωρίτου 17), την ώρα που ο υπουργός Προεδρίας Παπαδόπουλος μιλούσε στους ξένους ανταποκριτές για το χουντικό “Σύνταγμα”.
26/09: Σύλληψη 270 ατόμων στην Κρήτη, στα πλαίσια ανακρίσεων για εξάρθρωση του ΕΑΚΚ. Καταδίκη των μελών του ΠΑΜ Χ. Παπαγιαννάκη (10 χρ), Λ. Κανέλη& Α. Παλάσκα.
29/09: Νόθο δημοψήφισμα «επικυρώνει» το Σύνταγμα που συντάχθηκε από τη δικτατορία και τους συνεργάτες της (91,87% υπέρ).
20/10: Ο έλληνας «κροίσος» Αριστοτέλης Ωνάσης παντρεύεται στο Σκορπιό την Τζάκι Κένεντι.
23/10: Ο Γεώργιος Παπανδρέου εισάγεται εκτάκτως στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός με γαστρορραγία. Η κατάστασή του επιδεινώνεται ραγδαία. Αφήνει την τελευταία του πνοή την 1η Νοεμβρίου.
24/10: Ταυτόχρονες εκρήξεις βομβών της ΔΕ στην είσοδο της Νομικής, στη Βαλαωρίτου και στην είσοδο του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. Αφίσες του ΚΚΕ τοιχοκολλούνται στην Αθήνα για την 28η Οκτωβρίου και τα 50χρονα του κόμματος.
25/10: Καταδίκη των φοιτητών Α. Αλεξανδρή (5 χρ), Π. & Σ. Σαββινίδου (4) και της εργάτριας Τ. Σωτηριάδου (2) για συμμετοχή στο ΠΑΜ.
1/11: Πέθανε ο Γεώργιος Παπανδρέου (γέννηση: 18/2/1988).
3/11: Η κηδεία του Γεώργιου Παπανδρέου, θα αποτελέσει την πρώτη πάνδημη διαμαρτυρία του ελληνικού λαού εναντίον της Δικτατορίας.
1-18/11: Δίκη της “Ελληνικής Αντίστασης” . Καταδίκη του Αλ. Παναγούλη δις σε θάνατο κι άλλων 10 μελών της οργάνωσης: Λ. Βερυβάκης (ισόβια), Ι. Κλωνιζάκης (24 χρ), Ν. Λεκανίδης (23), Ν. Ζαμπέλης (18), Ν. Ελευθεριάδης (18), Γ. Αβράμης (16), Στ. Γιώτας (10), κά. 6-12/11: Δίκη του 2ου κλιμακίου της ΔΑ στο Στρατοδικείο Θεσ/νίκης. Καταδίκη των Σ. Νέστορα (16,5 χρ), Π. Ζάνα (10,5), Γ. Σιπιτάνου (7,5), Κ. Πύρζα, Σ. Δέδε& Α. Μαλτσίδη (από 5,5).
20-23/11: Πρώτη μεγάλη δίκη του “Ρήγα Φεραίου” στην ΑΘήνα , με 13 καταδίκες: Θ. Αθανασίου, Ν. Κιάος και Π. Κλαυδιανός (από 21 χρόνια), Κ. Καρυωτάκης, Γ. Γιούργος (16), Α. Μαργαρίτης, Α. Σαββάκης (14), Γ.Μποτζάκης, Α. Θεοδωρίδης (10), κά.
29/11: Σύλληψη στελεχών του ΚΚΕ (Γρ. Φαράκος, Γ. Μωραίτης, Ν. Πολίτης, Λ. Κυρίτσης) στην Αθήνα στα τέλη του μήνα.
12/12: Το Συμβούλιο της Ευρώπης αποπέμπει την Ελλάδα.
14/12: Έκρηξη βόμβας της ΔΕ μέσα στον κινηματογράφο “Παλλάς” την ώρα προβολής των χουντικών επικαίρων, με αποτέλεσμα τον ελαφρό τραυματισμό ενός θεατή. Ταυτόχρονες εκρήξεις βομβών της ίδιας οργάνωσης στα γραφεία του ΣΕΒ, στο Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη και σε αυτοκίνητο επισήμου έξω απ’ το κτίριο Μποδοσάκη στην Αμαλίας (22/12).
20/12: Δίκη της αριστερής οργάνωσης “29 Μάη” στη Θεσ/νίκη. Καταδικάζονται οι Ε. Οχούνος, Α. Γουλάς και Α. Φραντζής σε ποινές 4-16 χρόνων.
1969
16/01: Άνοιξη της Πράγας: Ο Γιαν Πάλατς αυτοπυρπολείται στην πλατεία του Αγίου Βεντεσλάου της Πράγας, διαμαρτυρόμενος για την εισβολή της ΕΣΣΔ στην Τσεχοσλοβακία. (γέννηση: 11/8/1948)
20/01: Αναλαμβάνει ο Ρίτσαρντ Νίξον 37ος Πρόεδρος των ΗΠΑ, 20 Ιανουαρίου, 1969 – 9 Αυγούστου, 1974, μ’ Αντιπρόεδρους τον Σπύρο Άγνιου 20 Ιανουαρίου, 1969 – 10 Οκτώβρη 1973 και τον Τζέραλντ Φορντ 6 Δεκέμβρη 1973 – 9 Αυγούστου 1974. Μέλος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος , ήταν ο μόνος πρόεδρος που παραιτήθηκε από το αξίωμά του καθώς και το μόνο πρόσωπο που θα εκλεγεί δύο φορές τόσο στη Προεδρία όσο και ως Αντιπρόεδρος της Προεδρίας. Εν όψει της μομφής για το ρόλο του στο σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ , ο Νίξον παραιτήθηκε στις 9 Αυγούστου του 1974. Αργότερα του δόθηκε χάρη από τον διάδοχό του, Τζέραλντ Φορντ , για κάθε ομοσπονδιακό έγκλημα που είχε διαπράξει. Ο Αντιπρόεδρος Σπύρο Άγνιου κατά τη διάρκεια πέμπτου της θητείας του, στα τέλη του καλοκαιριού του 1973, έγινε αντικείμενο έρευνας από τις Αρχές των ΗΠΑ με την κατηγορία της εκβίασης , φορολογικής απάτης , της δωροδοκίας και της συνωμοσίας ως κυβερνήτης της πολιτείας Μέρυλαντ. Τον Οκτώβριο κατηγορήθηκε ότι δέχθηκε δωροδοκίες συνολικού ύψους άνω των $ 100.000, ενώ κατείχε το αξίωμα του κυβερνήτη. Στις 10 Οκτωβρίου, 1973, παραιτήθηκε από το αξίωμα του Αντιπροέδρου.
22-23/01: Δεύτερη δίκη του ΡΦ και του ΠΑΜ. Οι κατηγορούμενοι Χρ. Ρεκλείτης, Δ. Δαρειώτης, Σ. Αναστασιάδης και Μ. Καλλέργη αθωώνονται για τη θανατηφόρα έκρηξη της 30/11/67, καταδικάζονται όμως σε ποινές 16 χρόνων για την αντιδικτατορική τους δράση.
5/02: Δίκη 39 αγωνιστών του ΠΑΜ (ομάδα Τσαρουχά) στο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης. Επιβολή των ισοβίων σε 4 κατηγορούμενους. Καταδίκη 4 οπλιτών (Σ. Γιαννιτσόπουλος, Π. Ξηρογιάννης, Κ. Παπανικολάου, Θ.Παπουτσής) σε ποινές 4-22 χρόνων για “σύσταση ανατρεπτικής ομάδας”.
7/02: Ο ηγέτης της παλαιστινιακής οργάνωσης Αλ Φατάχ, Γιάσερ Αραφάτ, αναλαμβάνει πρόεδρος της PLO.
9/03: Διαδοχικές εκρήξεις βομβών, κυρίως της ΔΑ: σε υπηρεσιακό αυτοκίνητο έξω απ’ την Ασφάλεια, στην οδό Αναγνωστοπούλου (19/3), στην πλατεία Κολωνακίου (23/3), σε γραμματοκιβώτιο στην οδό Νίκης (27/3). Στο ΕΜΠ, πανό του ΡΦ με αντιχουντικά συνθήματα υψώνεται απ’ το αλεξικέραυνο με αερόστατο.
28/03: Ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης καταγγέλει με μαγνητοφωνημένο μήνυμά του στο BBC τη δικτατορία. Ήταν η μοναδική δημόσια πολιτική του πράξη, δυο χρόνια πριν από το θάνατό του. Η αρχική δημόσια τοποθέτηση του Σεφέρη απέναντι στο χουντικό καθεστώς ήταν η σιωπή, και η άρνησή του να δημοσιεύσει δουλειά του στην Ελλάδα. Έτσι όταν έγινε το πραξικόπημα, σταμάτησε τις «Δοκιμές» του, που βρίσκονταν καθ’ οδόν προς το τυπογραφείο.
Δήλωση Σεφέρη εναντίον της Χούντας
17/04: Άνοιξη της Πράγας: Ο Ντούμπτσεκ αντικαθίσταται από τον Χούζακ στην ηγεσία του Κόμματος. Η “ομαλοποίηση” έχει αρχίσει…
30/04: Εξάρθρωση ομάδας του ΠΑΚ που συνεργαζόταν παράλληλα με τους ΕΕ. Ο επικεφαλής της, Δ.Παπανίκος, θα καταδικαστεί σε κάθειρξη 6 χρόνων.
21/04: Γιορτή για τα δίχρονα του καθεστώτος στο Στάδιο, με ομιλία του Παπαδόπουλου προς τους νέους, καταλήγει σε αυθόρμητο και παρατεταμένο γιουχάισμα του δικτάτορα από χιλιάδες συγκεντρωμένους μαθητές.
19-22/05: Δίκη κλιμακίου της ΔΑ στην Αθήνα. Καταδικάζονται οι Β. Φίλιας (18 χρ), Σ. Αγγελίδης (12), Σπ. Πλασκοβίτης (5), Λ. Δουκίδου& Τ. Ανδρέου.
12-15/05: Δίκη και καταδίκες 16 μελών και στελεχών του ΚΚΕ στο Στρατοδικείο Αθηνών. Ισόβια στο Γρ. Φαράκο, βαριές ποινές σε άλλους 8: Γ. Μωραίτης, Ν. Πολίτης, Γ. Νικολόπουλος (από 20), Μ. Τσιμέτης (18), Λ. Κυρίτσης (16), Δ. Κωστόπουλος, Ευ. Παυλόπουλος (15), Π. Κυρίτσης (12).
15-30/05: Μαζικές δίκες αγωνιστών του ΠΑΜ και του ΡΦ σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Λάρισα. Καταδικάζονται σε ισόβια οι Σ. Παπαδόπουλος, Θ. Τωμαδάκης, Π. Δούμας, Α. Μπάρας, σε 28 χρόνια η Ε. Δούμα, σε 20 οι Π. Τζαβέλας & Ν. Πανταζίδης, κλπ
5/06: Απόδραση του Αλ. Παναγούλη από το Μπογιάτι με τη βοήθεια του δεκανέα Γ. Μωράκη. Την επομένη επικηρύσσεται με 500.000 δρχ. και στις 9/6 συλλαμβάνεται, ύστερα από κατάδοση των Π. Περδικάρη και Δ. Πατίτσα. Καταδίκη του Γ. Μωράκη σε 16 χρόνια απ’ το Διαρκές Στρατοδικείο (28/6).
6/06: Εκρήξεις βομβών της ΔΑ στην Ακαδημίας και του ΚΕΑ στο Π. Φάληρο. Βόμβα της ΔΑ στο θέατρο “Ορβο”, στη Βουκουρεστίου, έχει ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό των Αθ. Κουρτέλη, Ευ. Πανταλιού, Θ. Βελιαρούτη και Β. Τσάκωνα ( 11/6). Έκρηξη βόμβας του ΠΑΜ στο κέντρο της Θεσσαλονίκης (26/6) και ανεύρεση εκρηκτικού μηχανισμού της ΔΑ στην οδό Πανεπιστημίου (3/6).
26/06: Δίκη του 17μελούς “4ου κλιμακίου” της ΚΟΘ και του ΠΑΜ στη Θεσσαλονίκη. Δεκατέσσερις καταδίκες: Αλ. Ιωσηφίδης (ισόβια), Μ. Γλερίδης (18,5 χρ), Α. Καγκάρας (12), Α. Καρά (11,5), Θ. Κουρμανδά (7), Θ. Κουτσούρας, Σ. Νάσκος, Α. Δράγας (5), κά.
11/07: Εκρήξεις βομβών της ΔΑ σε γραμματοκιβώτιο της οδού Νίκης () και σε γλάστρα έξω από το κέντρο “Διόνυσος” στο Σύνταγμα (26/7), η τελευταία με αποτέλεσμα τον ελαφρό τραυματισμό έξι περαστικών (Ξ. Βεργίνης, Γ. Πουλής, Ε. Καλαμποκλής, Κ. Μπακογιάννης, Ν. Λόμπαρτ, Κ. Εμπολας). Ανεύρεση αυτοσχέδιων μηχανισμών της ίδιας οργάνωσης δίπλα στο μηχανοστάσιο του “Ηχος και Φώς” (19/7), στην Αμερικάνικη Βιβλιοθήκη (23/7) και στο προαύλιο της Μονής Πετράκη (27/7). Έκρηξη βόμβας του ΚΕΑ στο Καλαμάκι (19/7). Βομβιστική ενέργεια κοντά στο Υπουργείο Β. Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη.
14/07: Έκρηξη βόμβας στα χέρια του καθηγητή Σάκη Καράγιωργα, τραυματίζει τον ίδιο κι οδηγεί στην εξάρθρωση της ΔΑ. Συλλαμβάνονται οι Ι. Σταράκης, Σπ. Πλασκοβίτης, Γ. Α. Μαγκάκης, Γ. Κομποτιάτης, Χ. Ροκόφυλος, Σπ. Λουκάς, Α. Μιχαλακέας, Γ. Ιορδανίδης, Β. Παπαζήσης, Χ. Πρωτόπαππας, Ν. Κωσταντόπουλος, κά. Διαφεύγουν οι Γ. Κουβελάκης, Ν. Οικονομίδης, Ε. Οικονομίδου, Ε. Δεβλέτογλου, Ν. Βερνίκος και ο Κ. Σημίτης, που προσχωρεί στη συνέχεια στο ΠΑΚ. Τις επόμενες εβδομάδες, οι εφημερίδες δημοσιεύουν έναν ορυμαγδό διατεταγμένων ψηφισμάτων μαζικών φορέων που εκφράζουν τη “βδελυγμία” και τον “αποτροπιασμό” τους για τις ενέργειες του Καράγιωργα.
16/07: Εκτοξεύεται το διαστημόπλοιο «Απόλλων 11», με τους αστροναύτες Νιλ Άρμστρονγκ, Μπαζ Όλντριν και Μάικλ Κόλινς, με προορισμό τη Σελήνη.
20/07: Ο αμερικανός αστροναύτης Νιλ Άρμστρονγκ γίνεται ο πρώτος άνθρωπος που πατά το πόδι του στη Σελήνη.
2/08: Κύμα βομβιστικών επιθέσεων του ΚΕΑ: στο 2ο όροφο του Υπουργείου Προεδρίας και στα γραφεία της ΑΔΕΔΥ, έξω απ’ το κέντρο “Νεράιδα” στο Καλαμάκι και στον περίβολο της Αρχιεπισκοπής Αθηνών (10/8), έξω απ’ το κέντρο “Παγκόσμιο” στο Καλαμάκι (16/8), στα γραφεία της ΕΣΣΟ- Πάππας στο Σύνταγμα και στο μέγαρο της Εμπορικής Τράπεζας στη Σοφοκλέους (28/8). Μεσημεριάτικη έκρηξη βόμβας της ΔΑ στα γραφεία της Ολυμπιακής στο Σύνταγμα με στόχο τον τουρισμό και 10 τραυματίες, 6 απ’ τους οποίους Έλληνες και 4 αλλοδαποί (9/8). Σύλληψη στη Θεσσαλονίκη του Ρ. Βρανά, ύστερα από τη ρίψη μολότοφ στα εκεί γραφεία του ΝΑΤΟ (20/8).
30/08: Ο γενικός διευθυντής Τύπου Δ. Ζαφειρόπουλος ανακοινώνει ότι από τα τέλη Μαΐου έχουν συλληφθεί περίπου 50 μέλη της αντιδικτατορικής οργάνωσης “Ελεύθεροι Έλληνες”, 35 από τα οποία απόστρατοι αξιωματικοί. Οι περισσότεροι έχουν εκτοπιστεί σε νησιά ή ορεινά χωριά.
1/09: Ο συνταγματάρχης Καντάφι ανατρέπει με πραξικόπημα τον βασιλιά Ιντρίς και αναλαμβάνει την εξουσία στη Λιβύη.
16/09: Εκρήξεις βομβών του ΚΕΑ στα γραφεία της χουντικής εφημερίδας “Νέα Πολιτεία” (13/9), στο 2ο όροφο του Δημαρχείου και μέσα στο κεντρικό Ταχυδρομείο της Αθήνας (22/9). Ανατίναξη από το “Ελληνικό Δημοκρατικό Κίνημα” (ΕΔΚ), μετεξέλιξη της ΔΕ, δυο πυλώνων της ΔΕΗ στη βιομηχανική ζώνη Ελευσίνας, με σκοπό τη διακοπή του ρεύματος την ώρα της έναρξης των Πανευρωπαϊκών Αγώνων. Ανατίναξη από την ίδια οργάνωση πύργου της ΔΕΗ στη γραμμή Χαλκηδόνας – Αλιβερίου, με αποτέλεσμα διήμερη διακοπή της λειτουργίας της (21/9). Ανακάλυψη αυτοσχέδιων μηχανισμών στην αίθουσα “Γαλαξίας” του Χίλτον (9/9) κι έξω απ’ το ΡΧ της Συγγρού (17/9).
29/09: Εγκαινιάζεται η σήραγγα που θα τροφοδοτεί το Λεκανοπέδιο με τα νερά του ποταμού Μόρνου.
5/10: Πραγματοποιείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα εμφύτευση συσκευής βηματοδότη στην καρδιά ασθενούς.
7/10: Ταυτόχρονες εκρήξεις βομβών του ΚΕΑ στο Δημαρχείο Καλλιθέας και σε ΙΧ στην ίδια περιοχή. Δυο εκρήξεις στη Λ. Αλεξάνδρας (9/10). Έκρηξη δυο ισχυρών βομβών του ΕΔΚ στο ξενοδοχείο “Γαλαξίας” της οδού Ακαδημίας, συνηθισμένο κατάλυμα αμερικανών αξιωματικών (12/10). Βόμβα του ΚΕΑ στα γραφεία της Πανελλήνιας Οργάνωσης Σιδηροδρομικών στη Χαλκοκονδύλη (13/10). Επτά ταυτόχρονες εκρήξεις βομβών του ΕΔΚ σε κεντρικά σημεία της Αθήνας, σε μετασχηματιστές των τρόλεϊ και σε φανάρια της Τροχαίας (18/10), προκαλούν κομφούζιο και τον ελαφρό τραυματισμό 6 περαστικών (Κ. Κήλης, Β. Τσούτσουρας, Α. Κορτέσης, Χ. Παππάς, Γ. Αναστασίου, Ι. Χρυσικός).
8/10: Αεροπλάνο DC-3 της Ολυμπιακής, προερχόμενο από τα Χανιά, συντρίβεται στην Κερατέα κατά τη διαδικασία προσγείωσης, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους και οι 90 επιβαίνοντες.
3/11: δίκη ομάδας του ΡΦ στην Αθήνα. Καταδικάζονται η Π. Τσεμπελίκου (17 χρ), η Μ. Γιαραλή (15) κι ο Ν. Βουλέλης (8).
3-5/11: δίκη κλιμακίου του ΠΑΜ, με καταδίκες του Τ. Μπενά και του Λ. Κολοβού σε ισόβια και των Λ. Γιαννακόπουλου, Στ. Πανταζόπουλου& Π. Κοσοβίτσα σε μικρότερες ποινές.
6/11: δίκη κλιμακίου του ΑΕΜ -Α. Αρκάς (20), Τρ. Καραγεωργίου (17), Σ. Κυπριώτου& Γ. Αλεβιζάκης- και του τροτσκιστικού Κομμουνιστικού Διεθνιστικού Κόμματος, με κύριο κατηγορούμενο το Γ.Φελέκη (8).
5-6/11: δίκη με συνοπτικές διαδικασίες μεμονωμένων περιπτώσεων αγωνιστών του ΠΑΜ: Ν. Αναγνωστόπουλος (20 χρόνια), Χ. Καλαντζής (15), Μ. Καραπιπέρης (7), Χ. Κοντογεώργος (20), Θ. Σιδέρης (16), κά. Στη Θεσσαλονίκη, καταδίκη του Ρ. Βρανά (18,5 χρ) για τη μολότοφ στα γραφεία του ΝΑΤΟ (4/11).
17-18/11: Κατηγορούμενοι για σύσταση της φιλοβασιλικής οργάνωσης “Αόρατοι Αγωνισταί του Έθνους” και τη διανομή προκήρυξης που καλεί στο σαμποτάρισμα της παρέλασης με τη ρίψη πανιών μπροστά στα τανκς (!), οι Ν. Δούλγερ και Σ. Σαραντάκος αποκαλύπτουν ότι επί δεκαετίες έχουν πολεμήσει τον κομμουνισμό σαν στελέχη παρακρατικών οργανώσεων – ούτε οι ίδιοι ούτε οι 5 οπαδοί τους όμως γλιτώνουν τις ποινές (1-8,5 χρ). Ανάλογου περιεχομένου και η δίκη του λοχαγού Π. Μπούγα, αρχηγού (1964-68) της παρακρατικής “Αντικομμουνιστικής Οργανώσεως Ελλάδος”, που καταδικάζεται σε 4 χρόνια για σύσταση μιας μη κατονομαζόμενης “παρανόμου οργανώσεως” (18/11).
1970
29/01: Εντυπωσιακή δίκη της αριστερής οργάνωσης “Λαϊκή Πάλη” στη Θεσσαλονίκη, τόσο για τις απολογίες όσο και βαριές καταδίκες των μελών της: 4 (Σ. Κατσαρός, Αντ. Λιάκος, Τ. Δαρβέρης, Τ. Μηταφίδης) σε ισόβια, 3 (Η. Οικονόμου, Π. Καϊσίδης, Μ. Αραμπατζόγλου) σε κάθειρξη 10-18,5 χρόνων και 2 (Π. Ελκας, Λ. Καπώνης) σε φυλάκιση. Άλλες οκτώ καταδίκες στο Στρατοδικείο της Αθήνας (19/1).
3/02:Η ΕΟΚ διακόπτει τις διαπραγματεύσεις ένταξης της Ελλάδας, μέχρις ότου αποκατασταθεί η Δημοκρατία στη χώρα.
13/02: Περισσότεροι από 300 αμερικανοί διανοούμενοι και καλλιτέχνες ζητούν την απελευθέρωση του Μίκη Θεοδωράκη, που είναι κρατούμενος της χούντας στο στρατόπεδο του Ωρωπού.
8/03: Δολοφονική απόπειρα κατά του αρχιεπισκόπου Μακάριου από την ακροδεξιά εθνικιστική οργάνωση «Εθνικό Μέτωπο», ο οποίος βρισκόταν σε ελικόπτερο που μόλις είχε απογειωθεί, αποτυγχάνει.
15/03: Δολοφονείται στην Κύπρο από αγνώστους ο στενός συνεργάτης του Μακάριου Πολύκαρπος Γεωργακάτζης.
27/03: Αρχίζει η δίκη των μελών της Δημοκρατικής Άμυνας, οι περισσότεροι από τους οποίους κατηγορούνται για δυναμιτιστικές ενέργειες, Ανάμεσά τους ο Σάκης Καράγιωργας, ο Νίκος Κωνσταντόπουλος, ο στρατηγός Ιορδανίδης κ.ά.
27/03-12/04: Μεγάλη δίκη της “Δημοκρατικής Άμυνας” . Οι απολογίες των κατηγορουμένων δημοσιεύονται στον Τύπο και προκαλούν αίσθηση. 26 καταδίκες: Σ. Καράγιωργας (ισόβια), Γ. Α. Μαγκάκης (18 χρ), Σπ. Λουκάς (18), Ι. Σταράκης (18), Γ. Κομποτιάτης (15), Α. Μιχαλακέας (10), Κωτσάκης (10), Γ. Ιορδανίδης (8), Αθ. Φίλιας (8), Ν. Κωσταντόπουλος (8), Χ. Πρωτόπαπππας (8), Ι. Βασιλείου (8), κά.
30/03: Είκοσι συλλήψεις νέων για συμμετοχή στο ΡΦ (Μπ. Θεοδωρίδης, Μπ. Κοβάνης, Γ. Γιαννακάκης, Γ. Ζωγιόπουλος, κά). Έκρηξη βόμβας του “Κινήματος 20ης Οκτώβρη” καταστρέφει στρατιωτικό όχημα έξω από τη Σχολή Ευελπίδων. Άλλοι δυο μηχανισμοί, που δεν εξερράγησαν, ανακαλύπτονται στο ίδιο μέρος και σε αστυνομικό όχημα στην Καλλιδρομίου.
13/04: Απόλυση του Μ. Θεοδωράκη από τον Ωρωπό και αναχώρησή του στη Γαλλία.
8/05: Κυκλοφορεί στη Μεγάλη Βρετανία το τελευταίο άλμπουμ των Beatles υπό τον τίτλο «Let it Be».
8-9/05: Σύλληψη στην Αθήνα των ηγετικών στελεχών του ΚΚΕ Ν. Καλούδη, Ζ. Ζορζοβίλη και Γ. Γιάνναρη.
11/05: Έκρηξη βόμβας του “Κινήματος 20ης Οκτώβρη” στα γραφεία της ΓΣΕΕ (2/5). Μαζική αποδοκιμασία του Παττακού στο Στάδιο από μαθητές, σε συγκέντρωση για τα 3 χρόνια της χούντας.
7/06: Έκρηξη βόμβας στο Γαλάτσι, αποτυχία κοινής συνάντησης ΠΑΜ-ΠΑΚ-ΔΑ στο εξωτερικό, συλλήψεις μελών του ΠΑΜ στην Αθήνα.
6-15/07: Σειρά δικών στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών: * 35 μελών και στελεχών του ΚΚΕ. Δώδεκα καταδίκες: Ν. Καλούδης, Ζ. Ζορζοβίλης και Γ. Γιάνναρης σε ισόβια, Η. Μαχαιρόπουλοις και Π. Αϊβαλιώτης σε 20 χρόνια, Α. Μίχου και Π. Παπαντολέων σε 16, Κ. Κωνσταντινίδου σε 15, κά (6/7). * του προσκείμενου στο ΠΑΜ “Αντιδικτατορικού Αγροτικού Μετώπου της Υπαίθρου” (ΑΑΜΥ). Καταδίκες των Κ. Νικολόπουλου (14 χρ), Ι. Ζωιόπουλου (10), Α. Αυγερίου (4), Ι. Γεωργάκη& Δ. Γιωτάκη (9/7). * του τέταρτου κλιμακίου του ΡΦ Αθήνας. Καταδίκες: Ι. Καούνης (12 χρ), Μπ. Κοβάνης (5), Μπ. Γεωργούλας (4), Μ. Αγγελάκη (4). * κλιμακίου του ΠΑΜ στην Αθήνα: Μπ. Θεοδωρίδης (20 χρ), Φ. Λαζάρου (18), Στ. Χατζηανδρέου (16), Γ. Τσέλιος (6), Ν. Γεωργακόπουλος (5). * μεμονωμένων αγωνιστών των ΔΕΑ και του ΠΑΜ: Θ. Ψαραδέλης (13), Δ. Μαστροδήμος (8), Μ. Πανταχός (6) για κομμουνιστική προπαγάνδα κι εκρηκτικά.
2/09: Απόπειρα ανατίναξης της αμερικανικής πρεσβείας με αυτοκίνητο-βόμβα της “Οργάνωσης Άρης” του ΠΑΜ καταλήγει στο θάνατο των βομβιστών – του κύπριου Γιώργου Τσικουρή και της ιταλίδας Μαρία-Έλενα Αντζελόνι. Επικήρυξη του φοιτητή Κ. Κωτσάκη ως συναυτουργού με 100.000 δρχ (5/9). Μετά από πολλές περιπέτειες, καταφέρνει να διαφύγει στο εξωτερικό. Κηδεία της Αντζελόνι στην Ιταλία με επίσημη συμμετοχή αντιπροσωπειών του ΚΚΙ, του Σοσιαλιστικού Κόμματος, του ΠΑΜ, του ΠΑΚ και της ΔΑ. Ο επικήδειος εκφωνείται απ’τηΜ.Μερκούρη.
19/09: Ιδρύεται από τη δικτατορία ως υποκατάστατο της Βουλής η Συμβουλευτική Επιτροπή Νομοθετικής Εργασίας.
19/09: Κραυγάζοντας «Ζήτω η ελεύθερη Ελλάδα», ο φοιτητής Κώστας Γεωργάκης αυτοπυρπολείται στη Γένοβα της Ιταλίας, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το στρατιωτικό καθεστώς στην Ελλάδα.
3/10: Ισχυρή έκρηξη βόμβας του ΠΑΚ στον Εθνικό Κήπο, την ώρα των συνομιλιών της κυβέρνησης με τον αμερικανό υπουργό Άμυνας ΜέλβινΛέρντ. Σύλληψη επιτόπου του δικηγόρου Ι. Κορωναίου που την είχε τοποθετήσει. Ακολουθούν συλλήψεις των Γρ. Κασσιμάτη κι Α. Φραγκιά.
28/10: Έκρηξη βόμβας της οργάνωσης “Ελληνική Μαχητική Αντίσταση” (ΕΜΑ) σε φρεάτιο της Εταιρείας Υδάτων στην πλατεία Μητροπόλεως, ενώ αρχίζει η δοξολογία παρουσία του αντιβασιλέα Ζωιτάκη κι άλλων επισήμων. Έκρηξη βόμβας στη βίλα του εφοπλιστή Τσακίρογλου στο Ψυχικό.
26/11: Έκρηξη βόμβας του “Κινήματος 20ης Οκτώβρη” στο άγαλμα του Τρούμαν, προκαλεί σοβαρές ζημιές με αποτέλεσμα τη μεταφορά του για επισκευή. Εντοπισμός δυο ακόμα εκρηκτικών μηχανισμών της οργάνωσης, κάτω από αυτοκίνητα του ΕΙΡΤ στο Ζάππειο.
29/11: Επεισόδια έξω απ’ τον κινηματογράφο “Παλλάς”, όταν η αστυνομία επιχειρεί να διαλύσει 1500 νέους που θέλουν να δουν την ταινία “Γούντστοκ”. Σύλληψη 13 νέων, που αργότερα αφήνονται ελεύθεροι.
28/11:Κύμα συλλήψεων προσωπικοτήτων του κεντρώου χώρου από την ΕΣΑ, με στόχο την εξάρθρωση του ΠΑΚ στο εσωτερικό της χώρας, διαρκεί από τις μέχρι το Μάρτιο του ’71. Μεταξύ άλλων συλλαμβάνονται οι δικηγόροι Ευ. Γιαννόπουλος και Φ. Κούτσικας, ο Χ. Σαρτζετάκης, ο Δ. Μαρωνίτης, οι Αγ. Κουτσόγιωργας, Ν. Ιντζές, Δ. Ραυτόπουλος κλπ – 73 άτομα συνολικά. Σύλληψη του κεντρικού κλιμακίου του ΡΦ (Κ. Κωσταράκος, Φ. Προβατάς, Λ. Φλέσσας, κά). Ανακρίσεις με κτηνώδη βασανιστήρια.
8/12: Εκρήξεις βομβών της ΕΜΑ στα γραφεία του ΟΠΑΠ, στην αμερικανική Λέσχη της οδού Πανεπιστημίου και το ξενοδοχείο “Κογκό” της Γλυφάδας (31/12). Έκρηξη βόμβας σε κεντρικό σημείο της λεωφόρου Β. Γεωργίου στη Θεσ/νίκη ( 10/12), ανακάλυψη εκρηκτικών μηχανισμών μέσα στο χώρο της Σχολής Ευελπίδων, στον περίβολο του “Χίλτον” και στα γραφεία της Ολυμπιακής στη Συγγρού (14/12). Συλλήψεις μελών και στελεχών του Πατριωτικού Μετώπου (Λ. Δάνος, Κ. Παπαϊωάννου, κά).
Σύνταξη: Γιώργος Αγοραστάκης