–
Το μουσικό οικοδόμημα του Μίκη Θεοδωράκη θεμελιώνεται πάνω στην έννοια της «ελληνικότητας»[1]. Αυτό είναι και το βασικό χαρακτηριστικό του έργου του, γεγονός το οποίο έχει αναγνωριστεί διεθνώς και έχει καταγραφεί στην συνείδηση του Ελληνικού λαού.
Ως τέτοιο θα ‘πρεπε να αποτελεί το κεντρικό σημείο αναφοράς στην Ελληνική μουσική εκπαίδευση. Δεν συμβαίνει όμως. Ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης εντόπιζε ως πρόβλημα στην ελληνική μουσική παιδεία (Ωδειακή και Πανεπιστημιακή), τον μονόπλευρο προσανατολισμό του προγράμματός της στον κανόνα της δυτικής λόγιας μουσικής και την απουσία της έντεχνης λαϊκής μουσικής όπως και της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής στην εκπαίδευση[2].
Δημοσιεύουμε παρακάτω σε μορφή ebook το δοκίμιο της Δρ. Τατιάνας Παπαγεωργίου με θέμα: Η «Ελληνικότητα» στο μουσικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη[3].
Απευθύνεται στους δασκάλους της Μουσικής σ’ όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης και αποσκοπεί στην κατανόηση του προβλήματος προσανατολισμού της Μουσικής Εκπαίδευσης και στην έμφαση που πρέπει να δοθεί στην «ελληνικότητα» στον μουσικό μας πολιτισμό όπως και στην σύνδεση με την μουσική μας παράδοση.
Η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη αποτελεί το δυνατό παράδειγμα της «ελληνικότητας». Αντλεί τα στοιχεία της από τον ελληνικό μουσικό πολιτισμό και την ελληνική ποίηση, είναι πιο σύγχρονη, πλησιέστερη στις μουσικές εμπειρίες των νέων Ελλήνων και είναι η πιο κατάλληλη ως μουσικοπαιδαγωγικό υλικό για τη διδασκαλία και μάθηση στα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, τα Σχολεία και τα Ωδεία.
[1] Ο Θεοδωράκης ορίζει την έννοια της ελληνικότητας ως μια κοινή, συλλογική πολιτισμική «συνείδηση», ως ένα ισχυρό εσωτερικό αίσθημα βαθιά ριζωμένο στην ιστορική μνήμη και την εθνική εμπειρία κάθε ατόμου. Κατά τον Θεοδωράκη, η ελληνικότητα αποτελείται από ένα σύνολο πολιτιστικών αξιών που στο κέντρο τους εμπεριέχουν την ελληνική γλώσσα και σκέψη, το ελληνικό ήθος, την τέχνη και τις ανθρωποκεντρικές αξίες του ελληνικού πνεύματος.
[2] «Εκ βαθέων ΙΙ» ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη κατά την αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Κρήτης (1-8-2005), Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων, Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου «Μίκης Θεοδωράκης» Χανιά, 2005, σελ.275
[3] Ανάτυπο από το βιβλίο: Αγοραστάκης Γιώργος, Καψωμένος Ερατοσθένης, Παπαγεωργίου Τατιάνα, Ο Μίκης Θεοδωράκης και η Κρήτη, Εκδ. Πυξίδα, 2021
–
–
H Δρ. Τατιάνα Παπαγεωργίου μέσα από μια εικοσαετή στενή συνεργασία με τον συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, με την διπλή ιδιότητα της πιανίστας και της μουσικολόγου, ερεύνησε επιστημονικά, ανάλυσε και ερμήνευσε ένα σημαντικό μέρος του έργου του.
Το βασικό πόρισμα αυτής της επιστημονικής μελέτης -γράφει- αποδεικνύει ότι «είναι η βαθιά και αδιάσπαστη σχέση του μουσικού έργου του Θεοδωράκη με την ελληνική μουσική παράδοση, η οποία υπήρξε αποτέλεσμα συνεχούς ιδεολογικής και αισθητικής αναζήτησης του συνθέτη, αλλά και σοβαρής μουσικής κατάρτισης και συστηματικής εργασίας του. …ότι τα έργα του αποτελούν ένα ευφυές και πρωτοποριακό είδος πνευματικής δημιουργίας με γερά θεμέλια σε συγκεκριμένες αισθητικές και μουσικές θεωρίες, με επίκεντρο την ελληνική πολιτισμική κληρονομιά».
«Το πόρισμα αυτό -συνεχίζει- αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία αν λάβουμε υπόψη μας ότι αφορά στο σύνολο του πολυδιάστατου έργου του Θεοδωράκη, το οποίο και συνδέει με θαυμαστό τρόπο. Πολλαπλασιάζεται δε η αξία του επιτεύγματος του συνθέτη να μετουσιώσει και να αναδείξει το πνεύμα της ελληνικής μουσικής κληρονομιάς στο σύνολο του έργου του, δεδομένου ότι αυτό συμπεριλαμβάνει όλων των ειδών τις μουσικές φόρμες (συμφωνίες, κοντσέρτα, όπερες, μουσική δωματίου, κινηματογραφική και θεατρική μουσική, ορατόρια, χορωδιακά και τραγούδια)».