Δημοσιεύομε την γραπτή ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη που απέστειλε στον Henning Zierock για την εκδήλωση των 30 χρόνων από την ίδρυση της κίνησης «Πολιτισμός της ειρήνης» στην Γερμανία. Τραγικά επίκαιρη και εύστοχη ανάλυση για ότι ζούμε και σήμερα.
«Ξεκινώντας την ομιλία μου θα ήθελα να αποτίσω φόρο τιμής, εκτίμησης και αγάπης στον ξεχωριστό μου φίλο Henning Zierock που υπήρξε και είναι η καρδιά και ο νους της Κίνησης «Kultur des Friedens», της οποίας την ίδρυση πριν 30 χρόνια γιορτάζουμε σήμερα.
Ποιο είναι το σημείο που έφερε τόσο κοντά έναν Γερμανό και έναν Έλληνα από την δεκαετία του ’70 έως σήμερα, δηλαδή για μισόν αιώνα; Θα ήταν, πιστεύω, οι κοινές μας τραγικές εμπειρίες, που άφησαν μέσα μας ανοιχτές πληγές και που επιθυμούσαμε διακαώς να κλείσουν για πάντα. Ήταν οι πληγές που βύθισαν εκατομμύρια Γερμανούς και Έλληνες σε βαθειά τραγωδία λόγω των πολέμων που προκάλεσε η ανευθυνότητα των ιδεολογιών, των κινημάτων, των κομμάτων και των ηγεσιών απέναντι στον Άνθρωπο, αυτό το αριστούργημα της Δημιουργίας και της Ζωής, που η Φύση του χάρισε όλες τις δυνατότητες για να μπορέσει να ευτυχήσει και να τιμήσει την Δωρεά της Ζωής.
Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι η βάση για να ευτυχήσουν οι Λαοί είναι η Παγκόσμια Ειρήνη. Να καταργηθούν οι πολεμικές βιομηχανίες και να γίνουν βιομηχανίες Ειρήνης. Δεδομένου ότι στην περίοδο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και με βάση τα τεράστια κέρδη των Αμερικανών από την κατασκευή πολεμικού υλικού ανακάλυψε ο Παγκόσμιος Καπιταλισμός μια νέα πηγή πλούτου. Που ονομάστηκε Πολεμικός Καπιταλισμός και σήμερα έχει γενικευθεί (Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία, Σουηδία κλπ.) και όχι μόνο μας έχει απομακρύνει από το ιδεώδες της Παγκόσμιας Ειρήνης αλλά και έχει ανατρέψει εκ βάθρων τον χαρακτήρα των διεθνών σχέσεων έχοντας χωρίσει την ανθρωπότητα σε κράτη-θηρευτές και σε κράτη-θύματα.
Μέσα σε ένα κράτος-θηρευτή οι κάτοικοι συνειδητοποιούν σιγά- σιγά ότι το βιοτικό τους επίπεδο εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από την εμπορία του Μαύρου Θανάτου και έτσι γίνονται τελικά χωρίς να το ομολογούν, συνένοχοι σε ό,τι αφορά τις ευθύνες και τα αποτελέσματα της διεξαγωγής πολέμων με όπλα δικής τους κατασκευής και με φορέα την δική τους κυβέρνηση. Αυτή η διαδικασία αποδυναμώνει τις όποιες εσωτερικές ταξικές διαφορές, δεδομένου ότι ο βιομηχανικός εργάτης που παράγει από σφαίρες έως αεροπλανοφόρα, γνωρίζει ότι ο τελικός στόχος είναι γυναικόπαιδα μιας «κατώτερης φυλής». Ίσως εθελοτυφλεί αλλά δεν παύει να έχει ευθύνη, όπως εξ άλλου και ολόκληρη η αλυσίδα επαγγελμάτων που ωφελούνται άμεσα ή έμμεσα από το εμπόριο των όπλων.
Δηλαδή βρισκόμαστε σε ένα φαινόμενο υπονόμευσης και αλλαγής της συλλογικής συνείδησης λαών και εθνών που δεν εξηγείται μόνο από οικονομικής πλευράς αλλά και από πλευράς προσωπικού συμφέροντος, αφού αφορά την ψυχική ηδονή που προσφέρει η αίσθηση του κατόχου των μέσων δύναμης και βίας. Επομένως, η προσπάθεια για την απαλλαγή του ανθρώπου από τα θεμελιώδη ένστικτα της ανασφάλειας και του φόβου τον οδηγεί από το ένα άκρο στο άλλο. Δηλαδή από θύμα να γίνει ο ίδιος θηρευτής με θύματα τους αδύναμους συνανθρώπους του. Με άλλα λόγια, το πανάρχαιο μοντέλο της ζούγκλας που χώριζε τα θηρία από τον άνθρωπο, το ξαναζούμε δηλαδή ξαναζούμε μια νέα ζούγκλα όπου ο άνθρωπος γίνεται θηρίο και θύμα.
Υπάρχει εδώ μια διαφορά. Είναι η ύπαρξη της συνείδησης, της λογικής και ψυχικής πλευράς του ανθρώπου, που στην περίπτωση του ανθρώπου-θηρευτή διαφέρει ως προς το ζώο-θηρευτή που ενεργεί αποκλειστικά με τα ένστικτά του, ενώ ο άνθρωπος-θηρευτής ενεργεί συνειδητά, λογικά και ψυχικά στην προσπάθειά του να πνίξει μέσα του κάθε εμπόδιο (συνείδηση, λογική, συναίσθημα) που θα έθετε σε κίνδυνο το μοντέλο διεθνών σχέσεων που έχει ήδη εγκαινιασθεί και που διαχωρίζει τους Λαούς και τα Κράτη σε κείνα που διαθέτουν βία και σε κείνα που είναι αναγκασμένα να υφίστανται τις συνέπειες από την εφαρμογή της βίας.
Η εικόνα που προβάλλει απ’ αυτή τη Νέα Τάξη πραγμάτων είναι φρικιαστική. Γιατί δεν μπορεί πλέον να υπάρξει ομαλή διέξοδος, όταν ο δυνατός θα γίνεται όλο και πιο δυνατός και ο αδύνατος όλο και πιο αδύνατος. Στην ηλεκτρονική εποχή μας τα μέσα των ισχυρών είναι πολλαπλάσια από εκείνα που ζήσαμε έως τώρα. Από εδώ και στο εξής όλα αλλάζουν.
Με βάση αυτή την ανάλυση, πιστεύω ότι σήμερα το κλειδί της Ευρώπης το κρατούν εκείνα τα έθνη που έχουν μεταβάλει τον πόλεμο σε πρώτη ύλη για τη δική τους ευτυχία.
Όπως γνωρίζετε, κάθε χρόνο τα κράτη αυτά προκαλούν πολέμους για να κρατηθεί ψηλά η παραγωγή όπλων που γίνεται όλο και περισσότερο απαραίτητη για να κρατηθεί ψηλά και να αυξηθεί η δική τους ευημερία.
Σήμερα εξαφανίζονται ολόκληροι λαοί στην Μέση Ανατολή με γελοία προσχήματα χωρίς να υπάρχει ίχνος αλληλεγγύης από τα πανίσχυρα εργατικά σωματεία και τους λαούς της Δύσης γενικότερα.
Όσον αφορά την Ελλάδα, δεν ήταν και δεν είναι παρά ένας σπουδαιότατος στρατηγικός χώρος απαραίτητος για τα συμφέροντα των Δυτικών που πρέπει να τον έχουν υπό τον απόλυτο έλεγχό τους, γιατί επί πλέον φοβούνται ότι μπορεί να συμμαχήσει με την Ρωσία. Ο άλλος λόγος είναι ότι γνωρίζουν λεπτομερώς τον τεράστιο πλούτο της χώρας μας σε υδρογονάνθρακες και γενικότερα τον ορυκτό της πλούτο, που μας απαγορεύουν να τα εκμεταλλευτούμε εμείς οι ίδιοι, γιατί θέλουν να έχουν την απόλυτη κυριαρχία, ώστε να τα εκμεταλλευτούν οι ίδιοι με την ησυχία τους. Όμως γι’ αυτό θα πρέπει να καταργήσουν τον ελληνικό λαό και να τον υποδουλώσουν, σε βαθμό που να μην μπορεί να αντιδράσει. Κι αυτό είναι η ουσία της μεγάλης κρίσης που τόσο άδικα μας έχει οδηγήσει σε έναν αυξανόμενο μαρασμό.
Οι σκέψεις μου αυτές είναι διατυπωμένες στα δύο τελευταία βιβλία μου (Διάλογοι και Μονόλογοι). Εάν κυκλοφορήσουν εδώ στην Γερμανία, έχω την ελπίδα ότι ο αναλυτικός τρόπος παρουσίασης των ιδεών μου θα είναι μια εγγύηση για μένα ότι θα γίνω κατανοητός. Γνωρίζω και θαυμάζω την σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζετε κάθε άποψη με την προϋπόθεση να είναι διατυπωμένη υπεύθυνα και καθαρά. Νομίζω ότι υπάρχει ελπίδα να συμβεί και με μένα αυτό, γιατί είμαι βέβαιος ότι στην ουσία όπως συμβαίνει με τη μουσική μου, το ίδιο και με τις απόψεις μου, σας είμαι ένας άγνωστος.
Τέλος θα ήθελα να πω δυο λόγια για την Κίνηση “Kultur des Friedens”. Στα 30 χρόνια ύπαρξής της η Κίνηση αυτή με επί κεφαλής της τον Henning Zierock ήταν πάντα στο πλευρό των αδικημένων και κατατρεγμένων, κυριολεκτικά όλου του κόσμου. Όπου υπάρχει πόλεμος, προσφυγιά, πείνα, αρρώστια, πόνος, δυστυχία, τα μέλη της ταξίδευαν από τη μια άκρη της γης στην άλλη για να στηρίξουν με την παρουσία και το έργο τους αυτούς που τους είχαν ανάγκη.
Εδώ στην Ελλάδα το ζήσαμε αυτό τα τελευταία χρόνια, με τους αναρίθμητους πρόσφυγες που φτάνουν ακόμα και σήμερα με τις βάρκες από τις ακτές της Τουρκίας στα νησιά μας προσπαθώντας να σώσουν τη ζωή τους και τις οικογένειες τους από την κόλαση που αφήνουν πίσω τους στις πατρίδες τους. Τα μέλη της Κίνησης “Kultur des Friedens” ήταν από την αρχή εκεί και ακόμα στηρίζουν την προσπάθεια να βοηθηθούν οι άνθρωποι αυτοί στον Γολγοθά τους όσο γίνεται περισσότερο.
Είναι πραγματικά τιμή μου που υπήρξα συνιδρυτής της Κίνησης αυτής, που συμμετείχα και συμμετέχω όσο μπορώ στον αγώνα της και που η μουσική μου όλα αυτά τα χρόνια στήριζε και στηρίζει κι αυτή τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των μελών της.
Εύχομαι στα μέλη της να συνεχίσουν τον αγώνα τους με το ίδιο πάθος και την ίδια αυταπάρνηση και να επιτύχουν τους υψηλούς τους στόχους.
Όσο για την υποψηφιότητα της Κίνησης για το Νόμπελ Ειρήνης, πιστεύω ότι πραγματικά της αξίζει και εύχομαι κάθε επιτυχία.
Αθήνα, 8.5.2018
Μίκης Θεοδωράκης
Στις φωτο – Δεκ.2021:
Πάνω, μπροστά στον τάφο του Μίκη Θεοδωράκη με το πανώ της κίνησης «Πολιτισμός της ειρήνης» «Kultur des Friedens».
Εδώ, μαζί με τον Henning στο Γολγοθά της Αγιάς Χανίων, μπροστά στο χώρο εκτελέσεων των Κρητικών από τους Γερμανούς Ναζιστές.
Σχετικές σελίδες:
Έφυγε από τη ζωή ένας μεγάλος φίλος μας, ο Γερμανός Henning Zierock
Έφυγε από τη ζωή ένας μεγάλος φίλος μας, ο Γερμανός Henning Zierock
Μια συναυλία στην μνήμη του Μίκη Θεοδωράκη και του Henning Zierock
Μια συναυλία στην μνήμη του Μίκη Θεοδωράκη και του Henning Zierock