«Στείλε ουρανέ μου ένα πουλί να πάει στη μάνα υπομονή», τραγουδούσαν την Τετάρτη 12 Ιουνίου οι μαθητές και οι μαθήτριες του 21ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών «Λέλα Καραγιάννη», στη θεατρική παράσταση που έκλεισε τη σχολική χρονιά, μια μουσική διαδρομή στη νεότερη Ιστορία της Ελλάδος μέσα από το τραγούδι. Παιδιά μεταναστών και τα ίδια, από κάθε γωνιά του πλανήτη, τραγούδησαν με πάθος Μίκη Θεοδωράκη, κάνοντας το θέατρο να λυγίζει από συγκίνηση. Γράφει η Λίνα Γιάνναρου στην «Κ» (16.06.2024) και μεταφέροντας την συγκίνηση της βραδιάς σημειώνει:
Πόσο πιθανό είναι κάποιος να δακρύσει σε σχολική γιορτή στην οποία δεν πρωταγωνιστεί το παιδί του; Όχι πολύ. Κι όμως, η συγκίνηση κατέκλυσε τους λιγοστούς δημοσιογράφους που καθίσαμε ανάμεσα στους γονείς να παρακολουθήσουμε τη φετινή παράσταση, ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, αφού τα παιδιά είχαν ετοιμάσει μια διαδρομή από τη μεταπολεμική Ελλάδα έως τη δεκαετία του ’80, μέσα από το ελληνικό τραγούδι.
Πώς μεταφέρεται αυτή η εμπειρία; Ίσως με αυτή τη σκηνή: η χορωδία του σχολείου –αγκυροβολημένη σε όλη τη διάρκεια της βραδιάς στο βάθος της σκηνής, σαν τον χορό σε αρχαίο δράμα– πιάνει να τραγουδάει «φεγγάρι μάγια μου ‘κανες και περπατώ στα ξένα», υποστηριζόμενη από τους έμπειρους μουσικούς της ομάδας «Εκτός εαυτών». Στο κέντρο της σκηνής οι μαθητές και οι μαθήτριες της Στ΄ τάξης αναπαριστούν τους Έλληνες μετανάστες στον σταθμό του Μονάχου. Ακίνητοι, σαν αγάλματα, βουβοί. Ο συμβολισμός είναι τόσο ισχυρός, που σχεδόν δεν αντέχεται. Το 80% των μαθητών του συγκεκριμένου σχολείου είναι παιδιά μεταναστών από 24 συνολικά χώρες. Οι μαθητές που τραγουδούν με τόσο πάθος Μίκη Θεοδωράκη και που υποδύονται τους μετανάστες, είναι παιδιά από την Αλγερία, τη Σρι Λάνκα, την Αλβανία, τη Λευκορωσία, την Γκάνα.
Όσοι τυχεροί απόλαυσαν δια ζώσης την παράσταση του 21ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών “Λέλα Καραγιάννη” συνειδητοποίησαν ότι η τέχνη παραμένει το καλύτερο αντίδοτο κατά του ρατσισμού, ειδικά όταν αυτό δίνεται από παιδιά. Γράφει ο Νίκος Γιαννόπουλος στο News24/7 (15 Ιουνίου 2024) και συνεχίζει:
Για τη θεατρική παράσταση αξίζει να γραφτούν βιβλία, όχι ταπεινά σημειώματα όπως αυτό που θα διαβάσετε στις παρακάτω γραμμές.
Όσοι παρακολούθησαν δια ζώσης την παράσταση και όσοι την παρακολουθήσουν μέσω video σε κάποια ανύποπτη στιγμή στο μέλλον, θα καταλάβουν πολύ καλά τι εννοούμε και ότι κυρίως αποδίδουμε την πραγματικότητα ως έχει. Όπου πραγματικότητα, βάλτε βαθύτατη συγκίνηση και δάκρυα-ναι δάκρυα- για την έξοχη απόδοση των παιδιών (είτε στο τραγούδι είτε στην υποκριτική) και-κυρίως-για τον υψηλότατο συμβολισμό της τέχνης τους.
Στο σχολείο αυτό, όπως στα περισσότερα που βρίσκονται στο κέντρο της Αθήνας, φοιτούν πολλά προσφυγόπουλα και μεταναστόπουλα. Στο πλαίσιο λοιπόν της παράστασης, που ήταν ένα όμορφο ταξίδι στο μαγικό κόσμο του ελληνικού τραγουδιού από τη δεκαετία του 50 έως και αυτή του 80, παιδιά από την Ασία, την Αφρική και άλλες χώρες της Ευρώπης υποδύθηκαν Έλληνες μετανάστες (σε σταθμούς τρένων και σε άλλα μέρη που τα τοποθέτησε η φαντασία των σεναριογράφων του έργου).
Αναπόφευκτα όταν άρχισαν να παίζουν οι πρώτες νότες από το “Φεγγάρι μάγια μου ‘κανες” και να ακούγονται τα πρώτα λόγια από την (έξοχη) παιδική χορωδία, μεγάλες ποσότητες συγκινησιακής φόρτισης διαπέρασαν τους πάντες μέσα στο θέατρο. “Φεγγάρι μάγια μου ‘κανες/και περπατώ στα ξένα/είναι το σπίτι ορφανό/αβάσταχτο το δειλινό/και τα βουνά κλαμένα”.
Ούτε που ξέρουμε τις ιστορίες αυτών των παιδιών. Πώς έφτασαν στην Αθήνα, κάτω από ποιες συνθήκες, τι είδους υποδοχή συνάντησαν, πως κατάφεραν να μάθουν τη γλώσσα. Αυτή η έμπνευση όμως των δημιουργών και η άρτια εκτέλεσή της από τους μαθητές και τις μαθήτριες κατέδειξε ένα και μόνο πράγμα. Ότι ο ρατσισμός, ειδικά σ’ αυτή τη γωνιά του πλανήτη, δεν συνιστά μόνο αντικοινωνική συμπεριφορά αλλά και ύβρη προς την ιστορία.
Γιατί από τη μαζική μετανάστευση συμπατριωτών μας τις δεκαετίες του 50 και του 60 δεν έχουν περάσει παρά 60 ή 70 χρόνια, χρόνος πολύ λίγος, ασήμαντος, για να ξεχάσει κανείς.
Το ένα τραγούδι έφερε το άλλο και η συγκίνηση παρέμενε ακλόνητη στη ψυχή και στα μάτια μας. Ακόμα και όταν ακούστηκε το “ο πιο καλός μαθητής” του Ζαμπέτα, ένα κεφάτο, γεμάτο φρεσκάδα, κομμάτι ξέραμε ότι τα παιδιά δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους παίζοντας και τραγουδώντας.
Πολλά από αυτά, όπως σημείωσε στο τέλος της παράστασης μία από τις ψυχές της, ο πάτερ Γεώργιος Γανωτής (το βιολί κελαηδούσε στα χέρια του) δυσκολεύονταν να εκφραστούν στη γλώσσα μας. Μέσα από τις πρόβες όμως, όχι μόνο βελτίωσαν τις επιδόσεις τους στο κομμάτι των ελληνικών αλλά κατάφεραν να κοινωνικοποιηθούν βγαίνοντας από μία ιδιότυπη απομόνωση.
Η παγκόσμια γλώσσα της μουσικής έκανε, κοντολογίς, το θαύμα της. “Γέννησε” νέους, ευφάνταστους και άκρως αποδοτικούς κώδικες επικοινωνίες έτσι ώστε τα παιδιά να φτάσουν να είναι μία γροθιά, μία τεράστια παρέα τον Ιούνιο, λίγο πριν αφήσουν το δημοτικό σχολείο για την επόμενη εκπαιδευτική τους πρόκληση, το γυμνάσιο.
Η βραδιά έβριθε συγκλονιστικών στιγμών. Η πρόζα για τα γεγονότα της Νομικής και του Πολυτεχνείου το 1973, που συνδυάστηκα ιδανικά με το “Τόσα Φύλλα” (αντάμωμα σταθμός της ποίησης του Ρίτσου με τη μουσική του Θεοδωράκη) έκανε το μέσα μας να σκιρτίσει. Η εξαιρετική ερμηνεία της μικρής Μαρίας Εργα στην “Ομορφη Πόλη” και ακόμη μία των Χρήστου Ελασκάρ και Εριάνας Κορρέση στα “Λιανοτράγουδα” απέδειξαν ότι από την παράσταση κάθε άλλο παρά έλειψε το ταλέντο.
Ο κόσμος, κατά κύριο λόγο συγγενείς και φίλοι των παιδιών, χειροκροτούσε με την ψυχή του, όχι όμως γιατί έβλεπε τους δικούς του ανθρώπους στη σκηνή ούτε φυσικά από υποχρέωση. Χειροκρουτούσε γιατί ένιωσε ότι τα παιδιά βγήκαν από τις δικές τους ταυτότητες και με τις ερμηνείες τους εξέφρασαν χιλιάδες, εκατομμύρια άλλα παιδιά που ζητούν, όπως έλεγε και το σύνθημα των φοιτητών του 73, και ψωμί και παιδεία και ελευθερία σ’ αυτές τις ανάσταστες εποχές που ζούμε.
Χειροκροτούσε, επίσης, γιατί τα παιδιά συνέθλιψαν κάθε μη ανθρώπινο επιχείρημα για τη συνύπαρξή τους. Όπως είπε, προς το τέλος της παράστασης, ένας από τους επίτιμους προσκεκλημένους, ο Οδυσσέας Ιωάννου, “τα παιδιά απέδειξαν ότι αυτός ο πλανήτης μάς χωρά όλους”. Σωστό, ΟΛΟΥΣ. Δεν εξαιρείται κανείς. Η τέχνη μας βοήθησε να δούμε αυτή τη μεγάλη αλήθεια μπροστά στα μάτια μας, ολοζώντανη σαν ένα θαύμα που μόνο αυτή μπορεί να δώσει.
Η παράσταση έκλεισε με το εκπληκτικό ρεφρέν από το “Γέλα πουλί μου” των αδερφών Κατσιμίχα που στα αυτιά μας έμοιαζε σαν μία υπόσχεση ότ θα τα ξαναπούμε. Ότι κάπου, κάπως, κάποτε, θα ξαναβρεθούμε μαζί με αυτά τα παιδιά και τους εμπνευσμένους δασκάλους τους, σε άλλα μετερίζια, κανείς δεν ξέρεις πού. Αλλά υπήρχε αυτή η βεβαιότητα.
Από εμάς, μόνο συγχαρητήρια. Για την αφοσίωση, τη δουλειά, το αποτελέσματα μα κυρίως για το όνειρο που μάς πρόσφεραν ολοζώντανο μέσα σε δύο κάτι ώρες… Άξιζε ο κόπος και οι εκατοντάδες ώρες των προβών που κάποιες φορές πήραν χρόνο και από τα μαθήματα. Άλλωστε υπήρχε καλύτερο μάθημα απ’ αυτό.
Πήραν μέρος οι ηθοποιοί
Μαθητές
Στ1: Οσαϊβμπιε Ακότα, Σαμπίνα-Φλορεντίνα Ανκιντίν, Χρήστος Ελασκάρ, Μαριά Εργά, Εριάννα Κορρέση, Κωνσταντίνος-Γεώργιος Κοτσαμπάς, Αλεξ Κούλλι, Ανδρέας Μαλίι, Βερόνικα Μιλάντ Αμπού Σεφ, Μάξιμους Ντιακονέσκου, Αλκιβιάδης Παναγιωτουνάκος, Στυλιανή Παπαχρήστου, Λυδία Παπούλια, Αλεξάνδρα Σκούριαλη, Αλτζέσιο Σουλμίνα, Γκαμπριέλα-Λουίζα Τιρόν, Παντελής Τόλιας, Ολγα Τούπα.
Στ2: Μαρτίν Βασίλ, Οδυσσέας Γεωργακόπουλος, Σούπτι Καμρουζαμάν, Εσάτ Κάρατας, Κωνσταντίνος Κέτσι, Ιλια Κιζινιάκ, Βεμπρόνια Μιλάντ Αμπου Σεφ, Αϊσα Ουντίν, Λίζι Παϊτσάτζε, Ριντουάν Σάμουελ Αγκνέσσα Σετελλάρι, Νικολάσα Στζεχ, Ζάρα Συέντα Τζελάνι, Βαλερί Τσίνιερ Τσουγκουτζέμπι.
Εκπαιδευτικοί:
Ιωάννα Χαλκιά (διευθύντρια), Μιχάλης Τσιντομηνάς (μυστήριος ταξιδιώτης, υποδιευθυντής) Ολγα Δημητρακοπούλου, Ευθύμιος Παπαγεωργίου Χρήστος Νικολόπουλος, π.Γεώργιος Γανωτής, Ιωάννα-Μαρία Γραβιά (δάσκαλοι), Χριστίνα Βεργάρδου (μουσικός σχολείου), Χρήστος Κουμούσης (Μουσικός “Εκτός Εαυτών”.
Συγγραφή και εκμάθηση σεναρίου-επιμέλεια: π. Γεώργιος Γανωτής-Αντώνης Παναγιωτουνάκος
Επιμέλεια σεναρίου, σκηνοθεσία και διδασκαλία χορού: Βαλεντίνη Μόσχου
Εκμάθηση σεναρίου: Σταυρούλα Κοντοπούλου (δασκάλα Στ2) και Ιωάννα-Μαρία Γραβιά (δασκάλα)
Πήραν μέρος:
Η χορωδία του σχολείου υπό τη διεύθυνση της μουσικού Χριστίνας Βεργάνδου
Το μουσικό σχήμα “Εκτός Εαυτών” με τους:
Χρήστο Κουμούση: Πλήκτρα/ενορχηστρώσεις/επιμέλεια προγράμματος
Πάνο Κολοβό: Ηλεκτρική Κιθάρα
Περικλή Παπαδόπουλο: Ακουστική κιθάρα: μπουζούκι
Αλέξανδρο Ζουγανέλη: Πνευστά
Γιάννη Γρυπαίο: Ηλεκτρικό Μπάσο
Σπύρο Λιγκιώνη: Τύμπανα
Αντώνη Παναγιωτουνάκο: Τραγούδι
π. Γεώργιο Γανωτή (έκτακτη συμμετοχή) βιολί
