Οι Εκδόσεις Ιανός παρουσιάζουν το βιβλίο του Ανδρέα Μαράτου «Ουτοπία κρυμμένη στο σώμα της πόλης/ Ο μουσικός κόσμος του Μίκη Θεοδωράκη και η εποχή του». Η παρουσίαση θα γίνει την Τετάρτη 15 Ιανουαρίου 2014 και ώρα 18:00 στην «Αίθουσα εκδηλώσεων Ιανός», Σταδίου 24, Αθήνα.
Θα μιλήσουν: Μίκης Θεοδωράκης, Αριστείδης Μπαλτάς, Ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ, Γιώργος Φουρτούνης, Επίκουρος καθηγητής Πάντειου Πανεπιστήμιου, Λιάνα Θεοδωράτου, Υπεύθυνη Προγράμματος Ελληνικών Σπουδών Πανεπιστήμιου Ν. Υόρκης και ο συγγραφέας. Αποσπάσματα θα διαβάσει η Μαρία Φαραντούρη.
…Ο Ανδρέας Μαράτος αντιμετωπίζει το έργο του Μίκη Θεοδωράκη ως ένα μοναδικό και ολοκληρωμένο μουσικό κόσμο, ως τεκμήριο της δυναμικής και των μετέωρων αιτημάτων μιας ολόκληρης εποχής. Ερευνά τις καταγωγικές του ρίζες και τον πολυπρισματικό χαρακτήρα του ως οδοδείκτες επιστροφής σε ένα μέλλον που δεν ήρθε ακόμα. Μελετά τους δεσμούς του με την ταραγμένη πολιτική ιστορία του τόπου, την τραγική περιπέτεια της Αριστεράς, την κοινωνικοπολιτική κοσμογονία του εικοστού αιώνα. Τελικά, πώς το έργο αυτό αναδύεται μέσα από τη συνάντηση και την υπέρβαση των κυρίαρχων ρευμάτων σκέψης και τέχνης της εποχής καθώς και την αλληλεπίδρασή του με τις συγκαιρινές του ραγδαίες μεταμορφώσεις του χώρου και των συλλογικών νοοτροπιών όπως αυτές αποτυπώνονται στο σώμα της πόλης.
…Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του βιβλίου του Μαράτου, οι νότες, οι συγχορδίες, οι στίχοι και οι φωνές που κατοικούν το έργο του Μίκη, νότες, συγχορδίες, στίχοι και φωνές που κάποτε συγκρότησαν, τουλάχιστον για κάποιους από μας και σχεδόν κυριολεκτικά, το ίδιο μας το σώμα και την προσωπική μας διαδρομή, αποκτούν θεωρητικό έρμα και λογικό ειρμό, έρμα και ειρμό που μας βοηθούν να καταλάβουμε τόσο τον ίδιο τον εαυτό μας όσο και την εποχή μας. Ερμηνεία δεσμευτική δεν υπονοεί, βέβαια, ερμηνεία που δεν επιδέχεται αντιρρήσεις. Απλώς -αλλά το “απλώς” εδώ είναι εξαιρετικά σύνθετο- σημαίνει ότι οι όποιες αντιρρήσεις, εύλογες η λιγότερο εύλογες, δεν θα μπορέσουν να αποκτήσουν πραγματική λαβή επί του αντικειμένου τους παρά μόνον αν συγκροτηθούν οι ίδιες σε σώμα αντίστοιχης εμβέλειας και αντίστοιχης πληρότητας. Με άλλα λόγια, η δεσμευτικότητα της ερμηνείας του Μαράτου ανοίγει ένα ολόκληρο πεδίο έρευνας υψηλών απαιτήσεων. Από ένα έργο θεωρητικής στόχευσης με αυτό το θέμα δεν δικαιούται κανείς σήμερα να περιμένει περισσότερα…
(Από τον Πρόλογο του Αριστείδη Μπαλτά)
…Ο μουσικός κόσμος του Μίκη Θεοδωράκη. Ο βαθιά λυρικός αλλά και εξεγερσιακός, διονυσιακός χαρακτήρας του. Οι ισχυροί δεσμοί του με τις τραγικές και τις μεγαλειώδεις στιγμές της μεταπολεμικής ιστορίας. Κυρίως με το απελευθερωτικό και χειραφετητικό εγχείρημα που διαπέρασε σαν ρίγος και σφράγισε όλο τον εικοστό αιώνα. Η Ουτοπία δεν αφορά στον υποτιθέμενο απατηλό χαρακτήρα του εγχειρήματος ούτε θρηνεί εκ του ασφαλούς για τη ματαίωσή του. Αφορά στην κατάδειξη της έκτασης και της έντασης της δυναμικής του, στις υποθήκες του για το μέλλον. Στην προκειμένη περίπτωση αναφέρεται στην άρρηκτη, λυτρωτική και ανοιχτή στον ιστορικό χρόνο σχέση μιας τέχνης υψηλής και του διαρκούς αιτήματος απελευθέρωσης, προσωπικής και κοινωνικής. Ο θεοδωρακικός μουσικός κόσμος αποτελεί μια σύγχρονη ελεγεία ουτοπίας. Είναι η ελεγεία ενός Όχι ακόμη-τόπου…
(Από την Εισαγωγή του βιβλίου)
Επίμετρο του Μίκη Θεοδωράκη
Το βιβλίο του Ανδρέα Μαράτου υπήρξε για μένα αποκάλυψη και έκπληξη συγχρόνως. Γιατί καταστάσεις και γεγονότα που θεωρούσα πρόδηλα, δεδομένου ότι τα είχα ζήσει και μάλιστα εντατικά, έλαβαν ξαφνικά μια καινούρια μορφή και ένα διαφορετικό περιεχόμενο χάρη στην διαπεραστική και κάποτε ανατρεπτική ματιά του συγγραφέα. Ενώ από μια άλλη άποψη ενίσχυσαν τις δικές μου εκτιμήσεις, θέσεις και συμπεράσματα, κυρίως σε ό,τι αφορά την αποκάλυψη της ιστορικής αλήθειας όπως την βίωσα από την σκοπιά του στρατευμένου αριστερού, όμως με ανεξαρτησία σκέψης και στάσης, που με έφεραν συχνά σε αντίθεση ή ακόμα και σε σύγκρουση με τις επίσημες θέσεις των ηγετικών κύκλων της αριστερής παράταξης που σε μεγάλο βαθμό αλλοίωσε την πραγματικότητα, για να αποσείσει τις μεγάλες ευθύνες που την βάραιναν και εξακολουθούν να την βαραίνουν.
Με λίγα λόγια αρχίζω να αισθάνομαι για πρώτη φορά δικαιωμένος, γεγονός που αναπτερώνει τις ελπίδες μου, δεδομένου ότι το είχα πάρει απόφαση ότι η δικαίωσή μου θα ερχόταν μετά τον θάνατό μου.
Κάτοχος της ελληνικής ιστορίας και γνώστης της μεγάλης εθνικής μας ασθένειας που ονομάζεται φθόνος, γνώριζα από έφηβος ότι έπαιρνα ένα δρόμο στρωμένο με αγκάθια, παγίδες, μίσος και θάνατο. Δεν μπορούσα όμως να κάνω διαφορετικά, γιατί μια δύναμη μέσα μου μπροστά σε όποιο δίλημμα, δυσκολία ή κίνδυνο, με πρόσταζε «προχώρα!». Δεν ήμουν όμως γυμνός. Αντίθετα από μικρός άρχισα να ετοιμάζω την πανοπλία μου, που κάθε μέρα γινόταν ισχυρότερη και ανθεκτικότερη. Στο κάτω-κάτω έκανα αυτό που νόμιζα ότι πρέπει να κάνω κι αυτό μου αναπτέρωνε το ηθικό και με γέμιζε με ιδέες, έμπνευση, ευτυχία και έξαρση, που έφτανε στα όρια της μέθης.
Όταν είδα στο περιεχόμενο του βιβλίου τη λέξη «Διόνυσος», ανατρίχιασα. Αυτός ο άνθρωπος, σκέφτηκα, δεν είναι όπως οι άλλοι, ακόμα κι αυτοί που με γνωρίζουν και μ’ αγαπούν. Γιατί όμως; Μήπως το νέφος που με διαθλά και με παραμορφώνει, το νέφος που οι εχθροί μου φρόντισαν νε με τυλίγει και να με κρύβει από τους αγνούς Έλληνες, μήπως αυτό το δηλητηριώδες νέφος άρχισε να κουράζεται με το χρόνο και να διαλύεται; Γιατί τέτοια και τόση τόλμη σαν αυτή του Ανδρέα Μαράτου σε σχέση με μένα, το έργο και την επιρροή μου, μόνο ένας «τρελός» μπορεί να την έχει όσο υπάρχει αυτή η φτιαχτή ομίχλη που με συνοδεύει. Δεν υπολογίζει τάχα τους κροκόδειλους και τα άλλα ερπετά που είναι έτοιμα να τον κατασπαράξουν, όπως γίνεται έως τώρα και όπως συνέβη σ’ όποιον τόλμησε να πει μια καλή και σοβαρή κουβέντα για μένα; Εκτός κι αν διαισθάνεται ότι τα δόντια των κροκόδειλων έχουν σαπίσει και έτσι επιτρέπεται να ριχτεί μια αχτίδα φωτός επάνω στον πραγματικό εαυτό μου, έστω κι αν αυτό γίνεται σε μια τέτοια στιγμή της ζωής μου.
Ομολογώ ότι αισθάνομαι για πρώτη φορά μια τόσο ζεστή ικανοποίηση. Φυσικά το τοπίο για μένα δεν πρόκειται να το αλλάξει ένα βιβλίο, όσο δυνατό κι αν είναι. Ούτως ή άλλως έχω συνείδηση της κληρονομιάς που αφήνω και μπορώ να πω ότι τελικά με ευχαριστεί το γεγονός ότι έχω παραμείνει ουσιαστικά «παρθένος», πράγμα που με γεμίζει με θεϊκή θα έλεγα γαλήνη, καθώς αντικρίζω όλο και πιο ευδιάκριτα την απέναντι όχθη.
Αθήνα, 2-3-2013
Η αρχαιολογική σκαπάνη του Ανδρέα Μαράτου με έβγαλε από τον ευδαιμονικό μου λήθαργο και ομολογώ ότι δεν ξέρω ακόμα αν αυτό υπήρξε καλό ή κακό για μένα, δεδομένου ότι είχα καταβάλει μεγάλη προσπάθεια να πείσω τον εαυτό μου ότι οι σχέσεις μου με τη ζωή και τους ανθρώπους είχαν τακτοποιηθεί αφήνοντάς μου ένα περιθώριο γαλήνης χωρίς μάταιες ελπίδες και ουτοπικές προσμονές.
Ήδη από την εποχή της συστηματικής επιχωμάτωσης του κυρίως έργου έχουν περάσει δεκαετίες. Υπολογίζω ότι βρίσκομαι περί το τέλος των νεολιθικών και στην αρχή των παλαιολιθικών στρωμάτων. Και πάει καιρός που έπαψα να ακούω κρότον σκαπάνης ή ήχον ανθρώπων. Και τώρα τι θα γίνει;
Μη νομίζετε ότι είναι ευχάριστο το φως του ήλιου ύστερα από τόσα έτη βαθύτατου σκότους. Του σκότους της απόλυτης γαλήνης, από την οποία βιαίως με ανασύρει αυτή η αναπάντεχη σκαπάνη.
Αθήνα, 11-8-2013
Μίκης Θεοδωράκης
Σύντομο βιογραφικό σημείωμα του συγγραφέα
Ο Ανδρέας Μαράτος γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Είναι ζωγράφος και υποψήφιος διδάκτορας στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας του Πάντειου Πανεπιστήμιου.
Σπούδασε στο Μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Σχεδιασμός-Χώρος-Πολιτισμός» της Αρχιτεκτονικής Ε.Μ.Π., στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας (Ζωγραφική και Τέχνη του βιβλίου) και στο Τμήμα Φυσικής Α.Π.Θ.
Έχει εργαστεί ως καθηγητής Καλλιτεχνικών στη δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ως καθηγητής Φυσικής στην ιδιωτική εκπαίδευση. Στο ενεργητικό του έχει τρεις ατομικές εκθέσεις, συμμετοχές σε ομαδικές, εικονογραφήσεις κι εξώφυλλα βιβλίων. Έχει εκδόσει τρία καλλιτεχνικά βιβλία με τίτλους: Οι επτά λιποτάχτες, Το δάσος με τα πετρωμένα αηδόνια, Ο βροχοποιός, που διατίθενται στα βιβλιοπωλεία «Ιανός».
Website: http://www.andreasmaratos.gr