“Μίκης Θεοδωράκης, συνθέτης – πολιτικός – στοχαστής”
Ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη στα εγκαίνια της έκθεσης του Ιδρύματος της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία
«Σας ευχαριστώ θερμότατα για την απόφασή σας να διοργανώσετε αυτή την καταπληκτική έκθεση που τόσο πολύ με συγκινεί και με τιμά.Θα ήθελα μάλιστα, ευθύς εξ αρχής να υπογραμμίσω, ότι από όλες τις πλευρές μου που παρουσιάζονται στην Έκθεση αυτή (δηλ. του Συνθέτη, του Πολιτικού και του Στοχαστή), ξεχωρίζω εκείνη του Βουλευτή, του ενεργού πολίτη, γιατί θεωρώ ότι χαρακτηρίζει περισσότερο από κάθε τι άλλο την προσήλωσή μου σε ό,τι αγάπησα περισσότερο στη ζωή μου, την Πατρίδα και τον Λαό μας.
Το γεγονός αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, όταν μάλιστα η πρωτοβουλία για την πραγματοποίηση αυτής της Έκθεσης προέρχεται από το σημερινό Πρόεδρο της Βουλής μαζί με μια πλειάδα επιφανών πολιτικών ηγετών, που εκπροσωπούν το σύνολο των Κομμάτων και των Βουλευτών της παρούσης Βουλής.
Η Εθνική Ενότητα, όπως ασφαλώς γνωρίζετε, υπήρξε ανέκαθεν η Μεγάλη Ουτοπία της ζωής μου, ώστε να θεωρώ την τυπική και ουσιαστική, αλλά δυστυχώς συγχρόνως και εφήμερη πραγματοποίησή της μέσα στα στενά όρια αυτής της Έκθεσης, ως μια μικρή προσωπική μου νίκη!
Μπορεί ως πολιτικός να απέτυχα τελικά στις τόσες και τόσες δραματικές προσπάθειές μου για την πραγμάτωση αυτού του Οράματός μου πληρώνοντας ακριβό τίμημα, όμως η Έκθεση αυτή με τις τρεις της ενότητες, για τον Συνθέτη, τον Πολιτικό και τον Στοχαστή, θεωρώ ότι αποδεικνύει στην πράξη τα μεγάλα οφέλη που εισέπραξα ως απλός Έλληνας στηριγμένος πάντοτε στη μία και μόνη Ελλάδα, την κοινή μας πατρίδα, που γίνεται τόσο περισσότερο γενναιόδωρη όσο περισσότερο την αγαπάμε και την πιστεύουμε. Γιατί εδώ μέσα δεν θα βρείτε ούτε μία νότα αλλά και ούτε ένα στοχασμό, που να μην βγαίνει από τα βάθη της ελληνικής γης, της ελληνικής θάλασσας, της ελληνικής παράδοσης και της ελληνικής σκέψης. Και πιστεύω ότι αυτό συνέβη γιατί αντιμετώπισα τη χώρα μας και το Λαό μας ως ένα Όλον. Ως μία διαχρονική ενότητα, που οι κατά καιρούς επαναλαμβανόμενες επιφανειακές αντιθέσεις και αλλαγές δεν κατάφεραν έως τώρα να επηρεάσουν και να μεταβάλουν τον σκληρό της πυρήνα, την πεμπτουσία του Είδους και το άσβεστο Φως που καίει και φωτίζει αδιατάρακτο μέσα από τους αιώνες.
Σε μια εποχή, στην οποία για πρώτη φορά στην ίδια την χώρα μας υπάρχουν έστω και λίγες και ασήμαντες, θα έλεγα, φωνές, που όμως βρίσκουν βήμα και εκτοξεύουν το δηλητήριο της αμφιβολίας για την ίδια τη χώρα και τις ιστορικές της παραδόσεις, μου δίνεται αυτή τη στιγμή μια μοναδική ευκαιρία να αντιτάξω όχι μόνο λόγια αλλά και έργα, των οποίων τα χειροπιαστά αποτελέσματα υπάρχουν στην αίθουσα αυτή. Έργα ενός εργάτη του Πνεύματος και της Τέχνης αλλά και ενός στοχαστή πολιτικού, που έχτισε το όποιο έργο του στηριγμένος, όπως είπα, αποκλειστικά στην αγάπη και στην πίστη του στην πεμπτουσία της ελληνικής κληρονομιάς, αλλά και της ζωντανής μας πραγματικότητας.
Αυτό το ΟΛΟΝ που επεδίωξα μέσα στη σκέψη και το έργο μου και προσπάθησα εκμεταλλευόμενος ορισμένες μοναδικές συγκυρίες να πραγματοποιηθεί και στη χώρα μας, το εφήρμοσα και στη ζωή μου.
Έτσι, έθεσα την ιδιότητα του Πολίτη πάνω από εκείνη του Καλλιτέχνη, μιας και τα δραματικά γεγονότα (ξένη Κατοχή, Εμφύλιος Πόλεμος, Δικτατορία) δεν μου επέτρεπαν να είμαι ένας απλός παρατηρητής και ως πολίτης θεώρησα πρώτο μου καθήκον την ανάμιξή μου στα κοινά.
Γι’ αυτό από τις εποχές κατά τις οποίες η ανάμιξη στα κοινά οδηγούσε ανθρώπους σαν και μένα στο βουνό, στις φυλακές και στις εξορίες, φτάσαμε στη δεκαετία του ΄60, όταν ακολουθώντας την ίδια λογική οδηγήθηκα στα βουλευτικά έδρανα. Στα 1964. Όμως το ζήτημα δεν ήταν τόσο απλό, γιατί τώρα ένοιωθα κάθε στιγμή την ευθύνη όλων αυτών των ψηφοφόρων που περίμεναν από μένα να σταθώ άξιος της εμπιστοσύνης που μου έδειξαν.
Για μένα λοιπόν Βουλή σημαίνει χώρος, που αν και χωρά μόνο 300 βουλευτές, στην ουσία εκεί είναι παρών σύσσωμος ο ελληνικός λαός, ολόκληρη η Ελλάδα. Και το αίσθημα αυτό με γέμιζε εκτός από ευθύνη και με βαθειά ανθρώπινη ικανοποίηση και υπερηφάνεια. Που εξακολουθώ να νοιώθω ακόμα κι αυτή τη στιγμή, γι’ αυτό είπα ότι η συγκίνηση του πρώην βουλευτή του ελληνικού Κοινοβουλίου σκιάζει τις υπόλοιπες ιδιότητές μου.
Γι’ αυτόν το λόγο θα ήθελα να ευχαριστήσω από καρδιάς τον Πρόεδρο της Βουλής και Πρόεδρο του Ιδρύματος για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, και αγαπητό μου φίλο κ. Δημήτρη Σιούφα, καθώς και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του, κορυφαίους κοινοβουλευτικούς της Χώρας και διακεκριμένους ακαδημαϊκούς, που είχαν την τόλμη να λάβουν μια τόσο γενναία απόφαση να αφιερώσουν σε ένα τόσο αιρετικό και αμφιλεγόμενο – από πάσης απόψεως – Έλληνα πολίτη αυτήν τη θαυμάσια Έκθεση, που ελπίζω να είναι αντάξια των προσδοκιών τους, όσο και των προσδοκιών όλων αυτών που βοήθησαν στην πραγμάτωσή της».
Αθήνα, 12 Μαρτίου 2009
Ομιλία του Προέδρου της Βουλής στα εγκαίνια της έκθεσης του Ιδρύματος της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία
“Μίκης Θεοδωράκης, συνθέτης – πολιτικός – στοχαστής”
«Για πολύ λίγους, σπάνιους ανθρώπους, η αποτίμηση της συνεισφοράς ζωής που προσέφεραν στην ανθρωπότητα, το λαό τους, τον πολιτισμό και την πολιτική, υπερβαίνει τα συνήθη όρια της εθνικής ιστορίας και γίνεται σημείο αναφοράς για την εποχή τους. Δεν μπορεί να γίνει εντός των συνήθων ορίων της ιστορίας. Γι’ αυτούς, πέραν από την ιστορική αποτίμηση, αναλαμβάνει κυρίως ο θρύλος να διηγηθεί και να διαιωνίσει τη συμβολή τους στον ανθρώπινο πολιτισμό. Μια τέτοια μορφή είναι ο Μίκης Θεοδωράκης. Ένας μεγάλος άνθρωπος που έγινε θρύλος κατά τη διάρκεια της ζωής του. Ελληνικός θρύλος παγκόσμιων διαστάσεων και αναγνώρισης. Άνθρωπος αναφοράς για την Πατρίδα μας και την παγκόσμια τέχνη. Συνέδεσε την ελληνικότητα με την οικουμενικότητα της τέχνης. Συνέθεσε μουσική εξαίσια. Μουσική που απεικόνισε την εποχή του και συγκλόνισε τους συγχρόνους του. Άνθρωπος αναφοράς για τη δημοκρατία και τους αγώνες της σε όλο τον κόσμο. Έδωσε στην τέχνη διάσταση πολιτική και έφερε στην πολιτική μεγάλες αξίες του πολιτισμού. Τίμησε την πολιτική χωρίς ίσως η πολιτική να μπορέσει να του δώσει όλα όσα άξιζε, χωρίς ίσως η πολιτική να του δώσει τη δυνατότητα να προσφέρει όλα όσα μπορούσε. Αλλά αυτή είναι η μοίρα πολλών μεγάλων ανθρώπων. Τον ευχαριστούμε για τα δώρα της μουσικής, του πολιτισμού που έδωσε σε όλους μας. Τον ευχαριστούμε για τον αγώνα της δημοκρατίας που έκανε για όλους μας. Του ευχόμαστε να συνεχίσει για πολλά χρόνια το δρόμο της προσφοράς από το περίσσευμα της δωρεάς της προσωπικότητάς του. Το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία τιμά ένα μεγάλο Έλληνα, έναν εξαίρετο άνθρωπο, καλλιτέχνη, αγωνιστή και πολιτικό. Τον τιμά με την πεποίθηση ότι αποτελεί κορυφαίο παράδειγμα για τους συγχρόνους του και τις επόμενες γενιές. Τον τιμά με τη βεβαιότητα ότι η τιμή που προσέφερε εκείνος στην Πατρίδα και στους Έλληνες ανά τον Κόσμο είναι πέρα από κάθε δυνατότητα ανταπόδοσης. Τον τιμά γιατί Άξιος της Ελλάδος εστί !Στην έκθεση που εγκαινιάζουμε σήμερα παρουσιάζονται: ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τη ζωή, την πολιτική και την καλλιτεχνική δραστηριότητα του Μίκη Θεοδωράκη, ενθυμήματα, βραβεία, τιμητικές διακρίσεις και αναγορεύσεις, μετάλλια, χειρόγραφα, παρτιτούρες, βιβλία που συνέγραψε ο ίδιος, βιβλία που συνέγραψαν άλλοι για τον Μίκη Θεοδωράκη σε πολλές γλώσσες, η μεγάλη εργογραφία του και τέλος επιλογή από τη μεγάλη δισκογραφία του και τη μουσική του που θα ακούγεται μέσα στο χώρο και μέσα από διαδραστικές μονάδες. Υπάρχει μια προβολή 20΄ μέσα στο χώρο της Έκθεσης στην οποία παρακολουθούμε μια συγκλονιστική μαρτυρία. Ο δολοφονημένος Σουηδός Πρωθυπουργός Ούλαφ Πάλμε είχε ζητήσει στη διαθήκη του να τραγουδήσουν μπροστά στο φέρετρό του τον «Καϋμό» του Μίκη Θεοδωράκη, που θεωρούσε ως ύμνο στον αγώνα για την Ελευθερία.
Την Έκθεση συνοδεύει ένας καλαίσθητος Κατάλογος-Οδηγός με αντιπροσωπευτικό υλικό και εμπεριστατωμένες εργασίες για την προσωπικότητα και τη συμβολή του Μίκη Θεοδωράκη ως μουσικού, πολιτικού και στοχαστή.
Ακόμη, η Τηλεόραση της Βουλής στη διάρκεια της Έκθεσης θα προβάλλει έργα του Μίκη Θεοδωράκη και το μουσικό σήμα του καναλιού από σήμερα αλλάζει: το νέο σήμα είναι μια υπέροχη ελληνική μελωδία από το Άξιον Εστί.
Εκφράζω τις θερμές ευχαριστίες μας στον Μίκη Θεοδωράκη και στην οικογένειά του για τη γενναιόδωρη παραχώρηση πολύτιμου υλικού στην έκθεση, όπως και στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη, στο Μέγαρο Μουσικής –όπου φυλάσσεται το πλουσιότατο αρχείο του- για τη διάθεση του μεγαλύτερου μέρους των εκθεμάτων. Πολλοί άλλοι φορείς, όπως η Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση, μας δάνεισαν πολύτιμο υλικό. Τους ευχαριστούμε όλους, για τη συμμετοχή τους σε αυτή την πολιτιστική και πολιτική πράξη, φόρου τιμής της Ελλάδος στον Μίκη Θεοδωράκη.
Ευχαριστώ θερμά τους συγγραφείς των κειμένων που περιλήφθηκαν στον τόμο του Οδηγού. Ιδιαίτερα ευχαριστώ τον κ. Γιώργο Παναγιώτου, βαθύτατο γνώστη του έργου του Μίκη Θεοδωράκη, για την πολύπλευρη συμμετοχή του στην προετοιμασία της Έκθεσης.
Εκφράζω τα συγχαρητήρια του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία στα στελέχη και τους συνεργάτες του και στην Τηλεόραση της Βουλής για την αποτελεσματική συμβολή τους σε όλες τις φάσεις της προετοιμασίας».
