skip to Main Content

Τρία άρθρα της Αναστασίας Βούλγαρη

Άρθρο 1ο«Φάκα-Μίξερ-Χωνί-Γάτα»

Σχετικό: Μίκης Θεοδωράκης: «Διάλογοι στο Λυκόφως. 90 συνεντεύξεις»

«Το ΔΝΤ είναι η φάκα / που μας περίμενε υπομονετικά

μερικές δεκαετίες, από τότε / που άρχισε να μας αλέθει το μίξερ

για να γίνουμε τελικά πολτός, ώστε / ήσυχα και φρόνιμα να χυθούμε

ως ανεξάρτητος και υπερήφανος λαός / στο μεγάλο χωνί που είχε στηθεί

για να μας οδηγήσει «ανεπαισθήτως» στη φάκα!

Τώρα είμαστε ένας μεγαλοπρεπής πολτός / με δέκα εκατομμύρια ζευγάρια μάτια,

μέσα στα οποία αρχίζει να διαφαίνεται / κάποια υποψία ανησυχίας, καθώς γίνεται

κάθε μέρα και περισσότερο εύληπτος ο ψίθυρος / ότι δεν μπορεί να υπάρχει φάκα χωρίς γάτα!»

Όποιος προσπάθησε να εμποδίσει «τη διαδικασία της πολτοποιήσεως» τιμωρήθηκε σκληρά από τους «μηχανικούς ψυχών», τους ειδικευμένους «στις διαδικασίες πολτοποιήσεως», ώστε να γίνουν οι λαοί «η εκλεκτή τροφή της ελλοχεύουσας γάτας», η οποία, μιας και ξαναγυρίσαμε στην εποχή των Φαραώ, είναι ιερή θεότητα όπως τότε.

Ο Μίκης είδε από νωρίς τη φάκα και τη γάτα και κανείς δεν τον πίστεψε και τιμωρήθηκε να μείνει έξω από τη φάκα, μόνος και έρημος. «Να κάνω τί;», αναρωτιέται. Γύρω του ερημιά κι απέναντι του ο επίμονος Ιερός Βράχος να στέκει όρθιος κι αγέρωχος, ενώ πλησιάζει η έλευση της ιερής γάτας. «Η οποία είναι βέβαιο ότι αφού τελειώσει το φαγοπότι, θα σκεπάσει αυτό τον Ιερό Βράχο με τα ιερά της λύματα, γιατί είναι αλήθεια ότι πολύ μα πάρα πολύ ενοχλεί, ακόμα και με τη σκιά του, όλες τις ιερές γάτες του κόσμου». (Συνέντευξη 24, Ιούλιος 2010 σ. 174)

Μια συνεχώς επαναλαμβανόμενη προδοσία- Η ασυδοσία της ελληνικής ολιγαρχίας- Η εξάρτηση

Η ρίζα του κακού είναι η εξάρτηση, επιμένει ο Μίκης, σε ανοιχτή διαφωνία με την Αριστερά, από τότε που η τελευταία απεμπόλησε από τα προτάγματά της το βασικό και θεμελιώδες ζήτημα της εθνικής ανεξαρτησίας.

«Από το 1821 έως σήμερα ζούμε σε συνθήκες μιας συνεχώς επαναλαμβανόμενης προδοσίας, που προέρχεται είτε από ξένους είτε από τους ίδιους εμάς και έχει κουράσει τόσο πολύ την ελληνική κοινωνία, ώστε να έχει παραδοθεί στη μοίρα της, όπως τη διαγράφουν ανεξέλεγκτες από αυτή δυνάμεις, συνθήκες και γεγονότα. Γίνεται δηλαδή όλο και περισσότερο αδύναμη και άβουλη και έτσι σίγουρα κατηφορίζει». (188)

Από την άλλη, η ασύδοτη ελληνική ολιγαρχία, αφού έδεσε την Ελλάδα στο άρμα της εξάρτησης, κατάφερε να κάνει το πολιτικό μας σύστημα υποχείριό της. «Έτσι, λαός και νεολαία μοιάζουμε με ανοχύρωτη πόλη, που τη λεηλατούν οι ισχυροί ανενόχλητοι, καθώς οι φυσικοί μας προστάτες, δηλαδή οι θεσμοί, το Σύνταγμα, η Βουλή, τα κόμματα, και ο πνευματικός κόσμος έχουν στην ουσία αχρηστευθεί από τη διαπλοκή και τα ΜΜΕ, που βρίσκονται στην υπηρεσία των ισχυρών και των ξένων συμμάχων τους». (216)

Η περίοδος Σημίτη εγκαινίασε μια νέα εποχή υποτέλειας

Το «ευχαριστώ τις ΗΠΑ», του τότε πρωθυπουργού Κ. Σημίτη, μετά την κρίση στα Ίμια, εγκαινίασε την «πολιτική πλήρους συμπλεύσεως με εκείνη της Αμερικής και μάλιστα σε περίοδο κρίσεων (Γιουγκοσλαβία, Αφγανιστάν, Ιράκ), όπου μπορούμε να πούμε ότι η επιδοκιμασία των σκληρών επιλογών των ΗΠΑ υπήρξε απ’ την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης απόλυτη, χωρίς ίχνος αμφισβήτησης και δισταγμού.» (621-συνέντευξηη την 1η Φεβρουαρίου 2004)

Την ίδια περίοδο, ο Γιώργος Παπανδρέου έστειλε προσωπική επιστολή στον πατριάρχη Βαρθολομαίο με στόχο να τον πείσει να ματαιώσει το ταξίδι του στην Κούβα και η κυβέρνηση Πασοκ αρνήθηκε να δώσει βίζα στον Φιντέλ Κάστρο για να παρακολουθήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Τέλος, ήταν η κυβέρνηση Σημίτη που δέσμευσε τη Χώρα (και τις μελλοντικές κυβερνήσεις) αποφασίζοντας πολεμικές δαπάνες για δέκα χρόνια ύψους 18 τρις δραχμών, περίπου 53 δις ευρώ!

Η συντηρητική Ευρώπη τιμωρεί διαχρονικά τους Έλληνες για το αντιστασιακό τους φρόνημα

Ο Μίκης σκιαγραφεί τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα της Ελλάδας, που συγκλόνιζαν τον κόσμο την ώρα που ο ελληνικός λαός πλήρωνε βαρύ φόρο αίματος στους ξένους˙ εχθρούς και «φίλους», και αποδεικνύει ότι κάθε ιστορική νίκη του λαού μας τιμωρήθηκε σκληρά από τους ξένους «προστάτες» μας.

Επανάσταση του 1821– Απελευθέρωση από τους Τούρκους Οθωμανούς. Τιμωρία: Οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής μας επέβαλαν τη βασιλεία των Βαυαρών. (Ακολούθησε η βασιλεία των Δανών Γκλύξμπουργκ).

Επανάσταση του 1912– Ελευθέριος Βενιζέλος- Απελευθέρωση των οκτώ δεκάτων της χώρας που ήταν ακόμα υποδουλωμένα στους Οθωμανούς. Τιμωρία: Μικρασιαστική Καταστροφή και σφαγιασμός από τους Τούρκους, με την βοήθεια των Άγγλων και Γάλλων, τριών εκατομμυρίων Ελλήνων, οι οποίοι ζούσαν επί χιλιάδες χρόνια στις δυτικές ακτές της Τουρκίας.

1940– Νίκη κατά του φασιστικού στρατού του Μουσολίνι-Η Ελλάδα σημειώνει την πρώτη παγκόσμια νίκη κατά του Φασιστικού Άξονα. Τιμωρία: Εισβολή της Γερμανίας στην Ελλάδα με δεκαέξι μεραρχίες.

ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-Η εποποιία της Εθνικής Αντίστασης. Τιμωρία: Οι Γερμανοί καταστρέψανε τη χώρα, σκότωσαν ένα εκατομμύριο Έλληνες, ανάμεσά τους πενήντα χιλιάδες Εβραίους της Θεσσαλονίκης.

Απελευθέρωση– Οκτώβρης του 1944. Τιμωρία: Οι Άγγλοι ήλθαν ως κατακτητές-Δεκέμβρης του 1944. «Τους πολεμήσαμε στην Αθήνα», γράφει ο Μίκης. «Είμαι πολύ περήφανος, γιατί πολέμησα κι εγώ 33 ημέρες που κράτησε αυτός ο άνισος αγώνας» (58). Ύστερα από τις μάχες, οι Εγγλέζοι σχημάτισαν 150 ομάδες από συνεργάτες των Γερμανών που έκαιγαν ολόκληρα χωριά κι έσφαζαν τους αντάρτες, ενώ οι ελληνικές κυβερνήσεις-μαριονέτες των Άγγλων φυλάκιζαν και εκτελούσαν αντιστασιακούς. Τα θύματα ήταν δεκάδες χιλιάδες. Έτσι οι αντιστασιακοί οδηγήθηκαν στα βουνά για να σωθούν με αποτέλεσμα να μπουν στον Εμφύλιο. Τη σκληρότερη τιμωρία, που δεν λέει να τελειώσει…

1960-1967: Κίνημα 114, Κίνημα Ειρήνης, Λαμπράκηδες- Το πρώτο στην Ευρώπη επαναστατικό και ταυτόχρονα πολιτιστικό κίνημα. Τιμωρία: Η δικτατορία.

Κάπως έτσι συνεχίστηκε από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, όπου με την επιβολή του άκρατου λαϊκισμού, κατεδάφισαν τον λαό μας . (153)

Η «οργανωμένη κατεδάφιση του λαού» κορυφώθηκε στις δεκαετίες του ’80 και του ’90 και μετάλλαξε τους Έλληνες. Υποβιβασμός της παιδείας, γενίκευση της διαφθοράς, νόθευση του πολιτισμού, καταρράκωση του ήθους, βαθύς τραυματισμός του πατριωτισμού. Ήταν μοιραίο, λοιπόν, να οδηγηθούμε στη σημερινή γενικευμένη κρίση και στη νέα υποδούλωση της Ελλάδας. Στη σημερινή «ιδιότυπη Κατοχή, όπου οι κατακτητές αντί να στηρίζονται στα όπλα και στη βία, χρησιμοποιούν το χρήμα και τον εκβιασμό για να εκφοβίσουν και να εξαθλιώσουν τον λαό» (191).

Και ήταν η κυβέρνηση Πασοκ του Γεωργίου Α. Παπανδρέου που απεμπόλησε την εθνική μας ανεξαρτησία και έβαλε ενέχυρο στους πιστωτές τον εθνικό μας πλούτο. Όλα γύρω μας διαλύονται. Η οικονομία, το εμπόριο, η γεωργία, ο δημόσιος τομέας, οι άνθρωποι η κοινωνία… «Σε λίγο δεν θα υπάρχουμε! Γιατί θα μας έχουν καταντήσει εξαθλιωμένα νούμερα, αφού πρώτα θα μας έχουν κλέψει τον δημόσιο πλούτο. Ακόμα και τον ήλιο για να ζεσταίνει τον κ. Σόιμπλε», διαπιστώνει τραγικά ο Μίκης. (154)

Ένα πρόβλημα στο οποίο κανείς δεν αναφέρεται

Είναι οι ιστορικές και πολιτιστικές διαφορές μας με τα κράτη του ορθολογισμού.

Το καρτεσιανό πνεύμα, το εμπλουτισμένο με την προτεσταντική παράδοση και αγωγή , έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον ελληνικό κόσμο. «Εμείς οι Έλληνες έχουμε διαφορετική παράδοση και αγωγή, που μαζί με την ορθοδοξία, δημιουργούν την ισχυρή εθνική μας συνείδηση που οδηγεί σε αξίες και στάσεις ζωής εντελώς διαφορετικές από των άλλων λαών. Η τραγωδία μας αρχίζει από τη στιγμή που τα κράτη του ορθολογισμού –Γαλλία, Αγγλία, Γερμανία- αποβιβάζονται στη χώρα μας για διάφορους λόγους και προσπαθούν να μας «εκπολιτίσουν», γιατί λόγω της ιδιαιτερότητάς του λαού μας, δεν μπορούν να μας κατανοήσουν. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και σήμερα, που θέλουν να μας επιβάλουν τον ορθολογισμό, δηλαδή τα δικά τους πρότυπα». Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ όφειλε να μας προστατέψει από τον ορθολογισμό του κ. Σόιμπλε «που ενοχλείται τόσο πολύ από την αντίθετη προς τον ευρωπαϊκό ορθολογισμό εθνική μας συνείδηση». Όσο ο λαός μας αρνείται να μπει στα ορθολογικά καλούπια της Ευρώπης τόσο ο κ. Σόιμπλε σκληραίνει την τιμωρία μας, με τελικό στόχο να μας καταστρέψει ολοσχερώς. Γι αυτό, άλλωστε, επέβαλε το Τρίτο Μνημόνιο. (49)

Φυσικά ο Μίκης δεν ισχυρίζεται ότι η μοναδική αιτία της επιβολής της άγριας πολιτικής της τρόικας είναι οι ιστορικές και πολιτιστικές διαφορές μας με την Ευρώπη, αλλά και ο ίδιος ο καπιταλισμός. Όσο επικρατεί η ωμή και βάρβαρη εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, όσο ο καπιταλισμός επιβάλει το δίκαιο του ισχυρού και βιαιοπραγεί απέναντι στον άνθρωπο και τη φύση, τόσο η πορεία της ανθρωπότητας οδηγείται προς την ολική καταστροφή. (435)

Η νέα πέμπτη φάλαγγα και οι σύμμαχοί της

Η υπερδύναμη (ΗΠΑ), ακολουθώντας μια πάγια τακτική στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, αποβλέπει στον κατακερματισμό των κρατών και των λαών «με την έξαρση των εθνικισμών και την καλλιέργεια του μίσους, ώστε οδηγώντας τους μεν εναντίον των δε [εδώ ο Μ.Θ. αναφέρεται στον πολιτική των ΗΠΑ στα Βαλκάνια], να επιβάλει τον πλήρη οικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό έλεγχο της στην περιοχή».

Σ’ αυτή τη μεθοδολογία προστίθενται αρωγοί οι διάφορες τοπικές οργανώσεις, οι διάφοροι δήθεν επιστημονικοί σύλλογοι, που χρηματοδοτούνται από αμερικάνικους και διεθνείς καπιταλιστικούς κολοσσούς (τύπου Σόρος), με σκοπό να ελέγξουν και επηρεάσουν τους πιο ευαίσθητους τομείς της κάθε χώρας: τα ΜΜΕ, την παιδεία, τον πολιτισμό, την οικονομία και την εξωτερική πολιτική.

«Ένα είδος δηλαδή εκσυγχρονισμένης “πέμπτης φάλαγγας”, η οποία διαβρώνει από τα μέσα τους λαούς, τους απονευρώνει, αποδομώντας την πεμπτουσία του εθνικού τους χαρακτήρα, με την παραχάραξη της Ιστορίας, τον μηδενισμό των πολιτιστικών τους παραδόσεων και την υποβάθμιση των όποιων πνευματικών και καλλιτεχνικών τους κατακτήσεων. Με τον τρόπο αυτό, εξασφαλίζουν τον πλήρη εξαμερικανισμό με την εξαφάνιση της εθνικής ταυτότητας», ώστε να είναι πανεύκολη για την ηγεσία των ΗΠΑ η επιβολή της πολιτικής της σε όλους τους τομείς: γεωστρατηγικό, οικονομικό, πολιτιστικό.

«Το καινούριο στοιχείο αυτής της πολιτικής είναι ότι η στελέχωση αυτής της πέμπτης φάλαγγας βασίζεται κυρίως σε ανθρώπους που διατείνονται ότι ανήκουν στην “εκσυγχρονιστική αριστερά”, γεγονός που προκαλεί εύλογη σύγχυση, ούτως ώστε να διευκολύνεται ο ρόλος τους, λόγω του γεγονότος ότι ως σήμερα ο ενεργητικός φιλοαμερικανισμός προερχόταν από τις συντηρητικές παρατάξεις της κάθε χώρας.» (373-375)

Σπίθα: η τέταρτη ιστορική ευκαιρία -Οι προτάσεις προς τον ΣΥΡΙΖΑ

Τον Απρίλιο του 2010, ο τότε πρωθυπουργός, Γεώργιος Α. Παπανδρέου, ανακοινώνει από το Καστελόριζο, την ένταξη της Ελλάδας στον Μηχανισμό Στήριξης (Ευρωπαϊκή Ένωση-Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα-Διεθνές Νομισματικό Ταμείο- «Τρόικα»).

Την 1η Δεκεμβρίου του 2010, ο Μίκης Θεοδωράκης εκφωνεί την Ιδρυτική Διακήρυξη της Κίνησης Ανεξάρτητων Πολιτών-Σπίθα. Την τέταρτη ιστορική ευκαιρία, όπως την αποκαλεί στο βιβλίο του.

(Σύμφωνα με τον Μίκη τρεις ήταν οι μεγάλες ιστορικές ευκαιρίες για την κατάκτηση της εθνικής μας ανεξαρτησίας: Το ΕΑΜ, ο Αντιδικτατορικός Αγώνας και η Κίνηση για την Ενωμένη Αριστερά, το 1977. Χάθηκαν και οι τρεις).

Όμως, ο αλύγιστος Μίκης με τη χαλύβδινη πίστη στα μεγάλα ιδανικά του ΕΑΜ, από τον Δεκέμβρη του 2010 έως τον Φλεβάρη του 2012 θα βρίσκεται στους δρόμους, μέσα στον λαό. «Η απαγόρευσή μου από τα ΜΜΕ, με έκανε να ξαναπάρω τους δρόμους σ’ αυτή την ηλικία», θα πει.

Οργανώνει δεκάδες ομιλίες από τα Προπύλαια έως τη Θεσσαλονίκη κι από τη Νάουσα έως το Ηράκλειο και τα Χανιά. Με συγκλονιστικές ομιλίες ενημερώνει τον λαό και καλεί τους Έλληνες σε αντίσταση κι αγώνα. Ταυτόχρονα αναρτά δεκάδες κείμενα-προτάσεις για την έξοδο από την κρίση και την ανάπτυξη της Χώρας σε φιλολαϊκή κατεύθυνση.

Τον Φλεβάρη του 2012, λίγο μετά την ίδρυση της Ελληνικής Λαϊκής Δημοκρατικής Αντίστασης (ΕΛ.ΛΑ.Δ.Α) θα βγει στο Σύνταγμα μαζί με τον Γ. Κασιμάτη και τον Γλέζο. Πεντακόσιες χιλιάδες λαού περιμένουν το σύνθημα για την έναρξη της αντίστασης.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, όμως, παρά τα συμφωνημένα, παρέμεινε μέσα στη Βουλή, ενώ τα ΜΑΤ έριξαν χημικά στους τρεις άνδρες.

Ο Μίκης θα γλυτώσει από θαύμα από την οργανωμένη δολοφονία του και ο λαός θα απογοητευθεί.

Τον Μάιο του 2012, ο ΣΥΡΙΖΑ, βέβαιος ότι θα κατακτήσει την εξουσία στις επαναληπτικές εκλογές του Ιουνίου αν ο Μίκης και η Σπίθα συμμετείχαν μαζί του, προτείνει στη Σπίθα τη συγκυβέρνηση. Ο Μίκης θέτει τις εξής προϋποθέσεις:

-Μακριά από τον «ιστό της Αράχνης», δηλαδή τη σημερινή Ευρώπη, που όπως η αράχνη περιτυλίγει μέχρι ασφυξίας τα πιο αδύνατα οικονομικά κράτη (όπως την Ελλάδα) και τα ξεζουμίζει.

-Στήριξη στον τεράστιο και ανεκμετάλλευτο εθνικό πλούτο

-Εγκαθίδρυση μιας ανεξάρτητης εθνικής πολιτικής και ελεύθερων οικονομικών σχέσεων με όλα τα κράτη.

-Βασική προϋπόθεση για την κατάκτηση αυτών των στόχων είναι η δημιουργία ενός Πανεθνικού-Παλλαϊκού Μετώπου, ικανού να στηρίξει μια τέτοια επαναστατική πολιτική. (95)

Ο ΣΥΡΙΖΑ αρνήθηκε. Προτίμησε τα έδρανα της Βουλής και την εξουσία, ενώ αντίθετα ο Μίκης προτίμησε τον λαό. Αλλά ο λαός με τη σειρά του προτίμησε, αντί για την αντίσταση, την ανάθεση της δικής του ευθύνης στον ΣΥΡΙΖΑ. Ποιος είχε δίκιο; Όπως αποδείχθηκε ο Μίκης. Τί ωφελεί όμως άλλη μια τραγική δικαίωση;

Κι αλήθεια, πώς να χαρακτηρίσουμε τους αλλοτινούς μαχητές των μνημονίων που σήμερα εφαρμόζουν ανερυθρίαστα το Τρίτο Μνημόνιο της τελικής μας καταστροφής; (49)

Και τώρα τί κάνουμε Μίκη; Υπάρχει ελπίδα; Πώς θα σωθούμε; Υπάρχουν ρεαλιστικές προτάσεις;

Τα παραπάνω ερωτήματα επαναλαμβάνονται σε όλες, σχεδόν, τις συνεντεύξεις του βιβλίου και είναι τα ίδια που θέτει το σύνολο σχεδόν της κοινωνίας.

Ο Μίκης, με πλήρη βεβαιότητα, απαντά ότι υπάρχει σωτηρία και καταθέτει τις προτάσεις του.

Είναι πλέον αναμφισβήτητο ότι από το πρώτο μνημόνιο (το οποίο επιβλήθηκε με συνταγματικό πραξικόπημα) μέχρι σήμερα δεν αποφασίζουν για την τύχη της χώρας οι ελληνικές κυβερνήσεις, αλλά οι ξένοι. Όπως γινόταν και επί γερμανικής κατοχής. Η μόνη διαφορά της σημερινής κατοχής από την τοτινή είναι ότι οι προηγούμενοι κατακτητές είχαν τα όπλα ενώ οι σημερινοί έχουν το χρήμα. Αλλά ο φόβος, η πείνα κι ο θάνατος παραμένουν ίδιοι τότε και τώρα.

Ίδιο το σκοτάδι και τότε και τώρα. Με μια διαφορά: Την περίοδο της γερμανικής κατοχής υπήρχαν 100.000 ένοπλοι Έλληνες λεβέντες που έφεραν και πάλι το φως. «Ενώ σήμερα, η νύχτα νυχτώνει όλο και πιο πολύ κι αυτοί που παριστάνουν ότι τάχα διοικούν και ενημερώνουν είναι γονατιστοί μπροστά σε τρεις τέσσερεις υπαλλήλους ξένων τραπεζών και κυβερνήσεων. Και καθώς τους βλέπεις να προσκυνούν, το σκοτάδι μεγαλώνει γύρω σου και μέσα σου και σε πιάνει ναυτία. Πώς να αναπνεύσεις σ’ έναν τέτοιο τόπο, πώς να αναπνεύσεις και πώς να δεις; Και πώς να ελπίσεις;». (156)

Ο Μίκης ταυτίζεται συναισθηματικά με τον λαό αλλά, ως έμπειρος επαναστάτης που είναι, δεν μένει στη συναισθηματική φόρτιση γιατί γνωρίζει ότι υπάρχει και λύση και διέξοδος. Αρκεί να το θελήσει ο λαός και να επιλέξει μια νέα κυβέρνηση «που να απαρτίζεται από ανθρώπους που να διαθέτουν τρεις βασικές ιδιότητες: ανεξαρτησία, εντιμότητα, ικανότητα». Κι αυτοί οι άνθρωποι υπάρχουν και θα αναδειχθούν όταν ο λαός αποφασίσει να δημιουργήσει το απελευθερωτικό μαζικό κίνημα.

Οι προτάσεις του Μίκη Θεοδωράκη για την έξοδο από την κρίση και τη σωτηρία της Ελλάδας

Αυτή η Κυβέρνηση Εθνικής Σωτηρίας, όπως την ονομάζει, οφείλει να προχωρήσει αμέσως σε μια σειρά ενέργειες όπως:

1. Να δηλώνει την πίστη της στο ισχύον Σύνταγμα έως ότου ολοκληρωθεί η σύνταξη και ψήφιση από τον ελληνικό λαό του νέου Συντάγματος.

2. Να δηλώσει ότι η χώρα μας παραμένει στην Ευρώπη, στο ευρώ και στο ΝΑΤΟ.

3. Ότι παύει να ζητά δάνεια και, σε σχέση με το δημόσιο χρέος και τους τόκους, ζητά από τους πιστωτές ένα χρονικό διάστημα δύο ετών, κατά το οποίο θα εξετάσει τη νομική του εγκυρότητα σύμφωνα με το ελληνικό, το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο.

4. Θα υποβάλλει νόμο στη Βουλή, ο οποίος θα προβλέπει: α) την ακύρωση των μνημονίων και β) την παραπομπή σε ειδικό δικαστήριο όλων των ενόχων για τον διασυρμό και την καταστροφή της χώρας.

5. Θα υποβάλει νόμο στη Βουλή με τον οποίο η Ελλάδα: α) ανακηρύσσει τη δική της ΑΟΖ, β) προχωρεί σε διεθνή διαγωνισμό για την άμεση εκμετάλλευση των κοιτασμάτων, γ) θέτει ως όρο για τη σύναψη των σχετικών κοινοπραξιών την προκαταβολή του 10% από τα προβλεπόμενα κέρδη των συνεταίρων, και δ) σε ό,τι αφορά τον υπόλοιπο πλούτο της χώρας, όπως λ.χ. μεταλλεύματα, ενέργεια, υποδομές, θα προτείνει επίσης διεθνή διαγωνισμό για την άμεση εκμετάλλευση τους με την ίδρυση ειδικών κοινοπραξιών.

6. Προχωρεί στην άμεση έκδοση κρατικού ομολόγου με εγγύηση τον άμεσα εκμεταλλεύσιμο εθνικό μας πλούτο (κοιτάσματα Κρήτης).

7. Με την είσπραξη των πρώτων εσόδων θα προσπαθήσει να αποκαταστήσει τις οικονομικές αδικίες, ξεκινώντας από τα πιο αδύνατα στρώματα.

8. Η υγεία και η παιδεία θα είναι οι δυο τομείς που θα πρέπει να βοηθηθούν με όλα τα οικονομικά μέσα που θα βρεθούν και σε συνέχεια με την άμεση ριζική τους αναδιάρθρωση με κύρια ευθύνη των γιατρών και των καθηγητών. (157,158)

«Η χώρα μας είναι πλούσια και αυτάρκης», τιτλοφορείται η συνέντευξη 21, τον Δεκέμβρη του 2012, όπου αναλύονται όλα τα παραπάνω.

Ουδετερότητα-Το μεγάλο όραμα του Μίκη Θεοδωράκη

«Ανακήρυξη της Ελλάδας σε ουδέτερη χώρα , όπως είναι η Ελβετία, με βάση την ιστορική και την πολιτισμική της ιδιαιτερότητα.

Τα σύμβολα της Ολυμπίας, των Δελφών και του Παρθενώνα λειτουργούν στα πέρατα της γης ως μαγνήτης. Η ουδέτερη Ελλάδα μπορεί να καταστεί το Κέντρο της Παγκόσμιας Ειρήνης και του Παγκόσμιου Πολιτισμού.

Έχω ενημερώσει γι αυτό τον Νόαμ Τσόμσκυ, που συμφώνησε με την ιδέα αυτή. Κατά τη γνώμη μου δεν θα υπάρξει ούτε μια διεθνής προσωπικότητα, ούτε μια κυβέρνηση που να διαφωνήσει.

Εάν κάποτε μπορέσουμε να κατακτήσουμε αυτή την ιδεώδη λύση, από κει και πέρα λύνονται αυτομάτως όλα τα προβλήματα που μας βασανίζουν από την απελευθέρωση μας από τον οθωμανικό ζυγό έως σήμερα». (122)


Κείμενα για τους «Διαλόγους στο Λυκόφως» του Μίκη Θεοδωράκη

Άρθρο 2οΜίκης Θεοδωράκης: «Η δική μου Αριστερά»

της Αναστασίας Βούλγαρη

 

«Πατριώτης, λάτρης του ελληνικού έθνους, διεθνιστής, ουτοπικός κομμουνιστής», δηλώνει ο Μίκης Θεοδωράκης στην επίμονη ερώτηση «πού τοποθετείτε τον εαυτό σας πολιτικά;»

Στην ερώτηση «παραμένετε αριστερός;», απαντά:

«Το αν είμαι ή όχι αριστερός δεν το δηλώνει η αστυνομική μου ταυτότητα ή κάποια άλλη ταυτότητα, αλλά οι ιδέες μου, οι πράξεις μου, η στάση ζωής και το έργο μου. Πέραν του ότι παραμένω πιστός στο παρελθόν μου, για το οποίο είμαι περήφανος και ευγνώμων, μια και με κάνει να ψηλώνω τόσο πολύ μέσα μου, ώστε να μην μπορεί να με αγγίξει αυτή η συντριπτική, η οπισθοδρομική, η αντιδραστική και σκοταδιστική πραγματικότητα που μας απειλεί, τόσο σαν άτομα όσο και σαν κοινωνία, πατρίδα και έθνος συνολικά.» (σ.433)

Τί θλιβερό για την ελληνική κοινωνία να ζητά από τον Μίκη να της ξανασυστηθεί μετά από 73 χρόνια αγώνων, καλλιτεχνικής και πνευματικής δημιουργίας! Δείγμα πολιτισμικής πτώσης; Πνευματική ένδεια; Ενοχή;

Αφού λοιπόν συστήθηκε εκ νέου ο Μίκης Θεοδωράκης, μέσα από το τελευταίο του βιβλίο «Διάλογοι στο Λυκόφως», ας περάσουμε στο θέμα του παρόντος άρθρου.

«Ελληνική Αριστερά σημαίνει ιδέες, αγώνες, θυσίες, αίμα. Και έργα!»

«Η Αριστερά δεν είναι απλώς ένα ακόμα κόμμα αλλά ο ίδιος ο εργαζόμενος, ο υφιστάμενος την εκμετάλλευση των ολίγων, ο εξουσιαζόμενος λαός στο σύνολό του, τη στιγμή που θα αποκτήσει συνείδηση της δύναμής του και σύσσωμος θα σχηματίσει μια λαοθάλασσα που σαν τσουνάμι θα ξεχυθεί στις βρωμισμένες παραλίες και θα γκρεμίσει τα χτίσματα της τυραννίας που τον κρατούν αλυσοδεμένο πάνω στον βράχο της ανάγκης. Αυτό όμως η εγερτήρια -καθαρτήρια συνείδηση δεν γεννιέται από μόνη της αλλά είναι έργο φιλοσόφων-οραματιστών και πρωτοπόρων αγωνιστών με τη βούλα της προσφοράς και της θυσίας στα μέτωπά τους. Αυτοί είναι που σπέρνουν τους σπόρους μέσα στις ψυχές και στα πνεύματα των καταπιεσμένων και τους βοηθούν να μάθουν, να πιστέψουν, να οργανωθούν και να ξεσηκωθούν. Δυστυχώς τέτοιο είδος ανθρώπων δεν υπάρχει σήμερα… Και πώς να υπάρχει, αφού από την εποχή της μεγάλης ανθοφορίας της εθνικής μας αντίστασης κι ακόμα έως χτες, τα δρεπανηφόρα άρματα της εξουσίας κόβουν ασταμάτητα κάθε κεφάλι που ανυψώνεται πάνω από τον βάλτο της αδιαφορίας χωρίς να ακουστεί κιχ.» (322)

Υπάρχει όμως, κι ένα ακόμα στοιχείο που διατρέχει ολόκληρο το βιβλίο. Η πίστη ότι η Αριστερά είναι μια ολοκληρωμένη φιλοσοφία, που στοχεύει και στην υπαρξιακή ολοκλήρωση του ανθρώπου, στην πλήρη απελευθέρωσή του πολίτη, ώστε να δημιουργηθεί η κοινωνία με τις ολοκληρωμένες προσωπικότητες, που θα είναι ο καθένας και όλοι.

«Η Αριστερά η δική μου», συνεχίζει ο Μίκης, «δηλαδή η πατριωτική οργάνωση για την πρόοδο και την κοινωνική δικαιοσύνη, είναι εκείνη της εθνικής αντίστασης, των κοινωνικών αγώνων της πολιτιστικής ανάπτυξης, του αντιδικτατορικού αγώνα, και της πάλης για την εθνική ανεξαρτησία και την πατριωτική αναγέννηση, ήταν που σήκωσε στους ώμους της την Ελλάδα και τιμωρήθηκε σκληρά».(105) Η Ιστορία εξακολουθεί να συμπληρώνει έως σήμερα το μαρτυρολόγιο των φυλακισμένων, των βασανισμένων και των εκτελεσμένων…

Η γενιά της Εθνικής Αντίστασης, «υπήρξε η τελευταία γενιά των ελεύθερων, ανεξάρτητων, οραματιστών και καλλιεργημένων με την ομορφιά και την αλήθεια Ελλήνων». (165)

Ήταν η γενιά που χάρισε στην Ελλάδα πρωτόγνωρες ημέρες ελευθερίας, ανεξαρτησίας και υπερηφάνειας. Τα μέλη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και η νεολαία της ΕΠΟΝ, δηλαδή το Απελευθερωτικό Μέτωπο, ο Λαϊκός Επαναστατικός Στρατός και η αντιστασιακή νεολαία, που «τραγουδούσε και πολεμούσε», πάλεψαν με τον γερμανικό ναζισμό, τον ελληνικό φασισμό και τον αγγλοαμερικάνικο ιμπεριαλισμό και δεν γονάτισαν!

Ήταν η τραυματισμένη από τον Εμφύλιο Αριστερά, που σήκωσε το βάρος του αντιδικτατορικού αγώνα, έδιωξε τον θρόνο, έφερε τη δημοκρατία και τον πολιτισμό. «Που οι άλλοι, οι εχθροί της, με ψεύτικα προσωπεία και ψεύτικες αλήθειες γελάσανε τον λαό για να τον οδηγήσουν στη σημερινή ξενοκρατία.»

Η Αριστερά κυριάρχησε με τις ιδέες της, το ήθος της, τον πολιτισμό της και τα τραγούδια της και γέννησε μια νέα Ελλάδα. Κι αν σήμερα έχει απομείνει κάτι στην ελληνική κοινωνία από τον ελληνικό πολιτισμό και τον ελληνικό τρόπο σκέψης και ύπαρξης, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η μνήμη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ παραμένει ζωντανή.

«Ακόμα και σήμερα είναι οι ίδιες οι ιδέες του ΕΑΜ που ποτίζουν τις βαθιές ρίζες του λαού μας και τον οδηγούν σε όποια καλή και ελεύθερη σκέψη και πράξη βλέπουμε σήμερα.» (347)

Αυτή τη διαπίστωση, οι μετέπειτα «νικητές» του Εμφυλίου την γνωρίζουν καλά και κάνουν τα πάντα, από τότε μέχρι σήμερα, για να ξεριζωθεί η μνήμη από τον λαό. Εξακολουθούν να φοβούνται τις ιδέες του ΕΑΜ γι αυτό τις αποκρύπτουν και τις διαστρεβλώνουν. Με μια διαφορά: στις μέρες μας στο πλευρό των «νικητών» βρίσκονται και ορισμένοι δήθεν διανοούμενοι και ιστορικοί ενός τμήματος της «ανανεωτικής αριστεράς» κι έχουν αναλάβει τον ρόλο του παραχαράκτη της ιστορίας…

Όσο όμως οι αξίες που γέννησε το ΕΑΜ, (εκείνη η νέα εθνική μας αναγέννηση), «μένουν στο περιθώριο της εθνικής μας ζωής, τόσο η Ελλάδα θα πηγαίνει απ’ το κακό στο χειρότερο». (207)

Για την ευρωπαϊκή Αριστερά

Για τον Μίκη ευρωπαϊκή Αριστερά είναι μόνον η κομμουνιστική, δεδομένου ότι η σοσιαλιστική (σοσιαλδημοκρατική) έχει αφομοιωθεί πλήρως από το καπιταλιστικό σύστημα.

Αναλύοντας, καταλήγει ότι το βασικό πρόβλημα είναι ότι η ευρωπαϊκή Αριστερά δεν μπόρεσε να απεγκλωβιστεί από την εξάρτησή της από την Σοβιετική Ένωση, που είχε πάψει να αποτελεί το ιδεολογικό κέντρο από τότε που ο κομμουνισμός έγινε «κρατικός», δηλαδή αντεπανάσταση. Έτσι τα κομμουνιστικά κόμματα είχαν ιδεολογικό καθοδηγητή ένα κράτος, που με τον μανδύα της κομμουνιστικής ιδεολογίας, έκρυβε την αληθινή φύση της νέας κρατικής εξουσίας (που στην πραγματικότητα είχε υιοθετήσει, σε πολλές περιπτώσεις, την μεθοδολογία των ΗΠΑ) και χρησιμοποιούσε τα Κ.Κ. για τα δικά του καθαρά συμφέροντα.

Η Σοβιετική Ένωση ακινητοποίησε τα Κ.Κ. που δεν μπόρεσαν να παρακολουθήσουν την εξέλιξη του καπιταλισμού που άλλαζε ριζικά τις δεδομένες κοινωνικές σχέσεις, αλλάζοντας την κοινωνία. Το αποτέλεσμα ήταν οι κομμουνιστές να βρεθούν εκτός εποχής, αδυνατώντας να προσαρμόσουν στις νέες συνθήκες της μεταβιομηχανικής εποχής την τακτική και την στρατηγική τους. Ώστε τελικά είτε να γίνουν γραφικοί είτε να σβήσουν από τον πολιτικό χάρτη.

Τί σήμαινε όμως αυτό για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες; «Τί σημαίνει όταν δεν υπάρχει πια η μόνη πραγματική Αριστερά; Πιστεύω», επισημαίνει ο Μίκης, «ότι χωρίς αυτήν την πραγματική Αριστερά το τρένο της κοινωνίας έμεινε χωρίς ατμομηχανή. Και γι αυτό οδηγηθήκαμε σήμερα στην αδυναμία των λαών ν’ αντιμετωπίσουν από θέση ισχύος την κρίση του καπιταλισμού που τους μαστίζει». (194)

Άλλωστε, τον δρόμο προς την παγκοσμιοποίηση τον άνοιξε και η Αριστερά, τόσο του υπαρκτού σοσιαλισμού με τα εγκληματικά της λάθη, όσο και η ευρωπαϊκή Αριστερά που προτίμησε την αποχή και τη γκρίνια.

Γι αυτό οι καπιταλιστές, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και την αποτυχία της Αριστεράς, κάνουν ό,τι θέλουν ανεξέλεγκτα εις βάρος των λαών και του πλανήτη.

Το ελληνικό επαναστατικό κίνημα

«Το ελληνικό επαναστατικό κίνημα είχε τις ρίζες του μέσα στην ίδια την Ελλάδα και τις παραδόσεις της», τονίζει ο Μίκης. Στη Μακρόνησο, εξηγεί, «ήμασταν χίλιες φορές πιο κοντά στον Μακρυγιάννη παρά στον Λένιν. Και για τον λόγο αυτό παρατηρήθηκε η πρωτοφανής αυτή έξαρση και μοναδική υπέρβαση του εαυτού μας γιατί το ιδανικό μας δεν είχε πρόσωπο αόριστο και μακρινό αλλά συγκεκριμένο και κοντινό: τον λαό μας και την πατρίδα μας. Εμείς ήμασταν οι ρίζες του ελληνικού κινήματος.» (646)

Δυστυχώς, το ελληνικό επαναστατικό κίνημα «φορτώθηκε αμαρτίες τρίτων», δηλαδή τον εφαρμοσμένο κομμουνισμό των γειτονικών κρατών, που όμως δεν είχε καμία σχέση με τις ιδέες των Ελλήνων κομμουνιστών. Και είναι ανιστόρητη και άδικη την άποψη που συνδέει το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα «με κρατικά μοντέλα αριστερής προέλευσης που έγιναν κάτω από άλλες συνθήκες και άλλους λαούς» (653).

Αλλά υπάρχουν και πολλές

«Κρυμμένες αλήθειες»

Η περίοδος 1960-1975 σημαδοτήθηκε από το δημοκρατικό κίνημα με επικεφαλής τους Λαμπράκηδες και την αντιχουντική πάλη, με επικεφαλής το Πατριωτικό Μέτωπο[1].

Η μοναδικότητα των Λαμπράκηδων έγκειται στο γεγονός ότι «συνυπήρξαν δύο παράλληλα κινήματα: ένα πολιτιστικό με βάση το τραγούδι και ένα πολιτικό με βάση τη νεολαία της Αριστεράς». (456)

Όποιος διαβάσει τον Δεκάλογο των Λαμπράκηδων θα διαπιστώσει ότι: α) Οι Λαμπράκηδες «εξέφραζαν μια νέα ρεαλιστική και δυναμική Αριστερά χωρίς τα βαρίδια του παρελθόντος» και β) «άνοιγαν μια τόσο πλατιά και καθαρά ανεξάρτητη ελληνική προοπτική στο μέλλον, που ακόμα και σήμερα βρίσκεται μπροστά από την εποχή μας». (458)

Δυστυχώς, «το κίνημα αυτό που άνοιγε έναν καθαρά ελληνικό, ανεξάρτητο, σύγχρονο και ρεαλιστικό δρόμο στον δημοκρατικό σοσιαλισμό, χτυπήθηκε από τρεις πλευρές συγχρόνως και για μεγάλο διάστημα, ώστε να μην υπάρχει σήμερα ούτε η ανάμνησή του»:  α) Από την αμερικανόφιλη Δεξιά, β) από την, επίσης αμερικανόφιλη όπως αποδείχθηκε, παπανδρεϊκή Κεντροαριστερά και γ) «από τα εξαρτημένα από ξένα κέντρα (Μόσχα και Βουκουρέστι) κομμουνιστικά κόμματα, που τότε υπακούανε στη λογική της παγκόσμιας σύγκρουσης ανάμεσα στα δυο στρατόπεδα, σύμφωνα με τα οποία δεν έπρεπε να αναπτυχθεί σε μια χώρα που “άνηκε” στο δυτικό στρατόπεδο ένα ανεξάρτητο κίνημα της Αριστεράς, με το πρόσχημα ότι κάτι τέτοιο θα έφερνε σε κίνδυνο τα στρατηγικά τους συμφέροντα που βασίζονταν στην ισορροπία του τρόμου.» (458)

Γι αυτό μετά τη Χούντα, η διάσπαση του κομμουνιστικού κινήματος διατηρήθηκε, ώστε να μην γίνει ποτέ η Αριστερά υπολογίσιμη πολιτική δύναμη.

Τα δύο Κ.Κ. «προτίμησαν (ασφαλώς με ξένες εντολές) να βοηθήσουν τον Ανδρέα, προσφέροντάς του τις ίδιες του τις σάρκες». Έτσι το Πασοκ από το 12,50% του 1974 έφτασε στο 48% του 1981.

Η ηγεσία του ΚΚΕ καθαιρεί τον Μίκη Θεοδωράκη– Η ΕΔΑ διαλύει τους Λαμπράκηδες

Ο Μίκης ήταν ένας λαϊκός ηγέτης της Αριστεράς που δεν είχε διοριστεί αλλά επιλεγεί από τη νεολαία (Λαμπράκηδες) και ο μοναδικός ηγέτης κινήματος που δεν ήταν μέλος του κόμματος[2].

Προσπάθησε να πείσει τους συντρόφους του της ηγεσίας της ΕΔΑ και του ΚΚΕ[3], ότι το ελληνικό επαναστατικό κίνημα μπορούσε να ακολουθήσει μια ανεξάρτητη πολιτική και να κόψει τον ομφάλιο λώρο από τα ξένα κέντρα, αλλά και να παίξει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική σκηνή αντί να είναι «ουρά του Κέντρου».

Όχι μόνον δεν τους έπεισε, αλλά το 1966 τον καθαίρεσαν από πρόεδρο της νεολαίας Λαμπράκη με εντολή του ΚΚΕ.

Το κίνημα της νεολαίας Λαμπράκη ξεκίνησε αυθόρμητα από τη βάση της νεολαίας της Αριστεράς, λίγες μέρες μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Η νεολαία επέμενε να αναλάβει πρόεδρος του Κινήματος ο Μίκης.

Από την άλλη πλευρά, η ηγεσία της ΕΔΑ δεν ήξερε τί να κάνει με τον Μίκη. Δημοφιλής συνθέτης, Μακρονησιώτης και κομμουνιστής, ο κόσμος τον λάτρευε. Εκείνος, προσηλωμένος στα οράματα του ΕΑΜ, τάραζε κάθε φορά τα λιμνάζοντα ύδατα της υποχωρητικής τακτικής της ΕΔΑ και προκαλούσε τριγμούς, ενώ η νεολαία τον ακολουθούσε πιστά.

Η μεγάλη του ακτινοβολία όμως, τους εμπόδιζε να τον χτυπήσουν μετωπικά. Σκέφτηκαν, λοιπόν, να τον αφήσουν να ηγηθεί της νεολαίας Λαμπράκη (την οποία προόριζαν να λειτουργήσει σαν μια πολιτιστική κίνηση νέων) με την ελπίδα ότι θα τον αποδυνάμωναν. Νόμιζαν ότι με αυτόν τον τρόπο ο Μίκης, θα ικανοποιούσε κάποια «καλλιτεχνική ματαιοδοξία» και θα σώπαινε, μιας θα είχαν κατορθώσει να τον κάνουν υποχείριό τους.

Οι εξελίξεις όμως τους διέψευσαν. Με την καθοριστική συμβολή του Μίκη οι Λαμπράκηδες εξελίχθηκαν σ’ ένα μεγάλο επαναστατικό νεολαιίστικο κίνημα. Δημιούργησαν πάνω από 500 λέσχες πολιτισμού, έγραψαν 300.000 μέλη και οι διαδηλώσεις τους ξεπέρασαν κάθε προσδοκία.

Οι διανοούμενοι της Ευρώπης μιλούσαν με θαυμασμό γι αυτό το πρωτόγνωρο πολιτικό και πολιτιστικό κίνημα κι η μοναρχοφασιστική Δεξιά δεν ήξερε τί να κάνει.

Τόση ήταν η επιτυχία του κινήματος, ώστε ο Γεώργιος Παπανδρέου (ακραιφνής αντικομμουνιστής καθώς ήταν) θέσπισε νόμο που απαγόρευε στη μαθητιώσα νεολαία να συμμετέχει στους Λαμπράκηδες.

Τότε τα στελέχη της ΕΔΑ έκριναν «ότι είναι προτιμότερο να διαλύσουν αυτό το μοναδικό κίνημα παρά να με βλέπουν μέσω αυτού του κινήματος να παίζω μέσα στην εθνική πολιτική σκηνή τον ρόλο που έπαιξα», διηγείται ο Μίκης. (511)

Το ΠΑΜ και η ηγεσία του ΚΚΕ

Κάτι ανάλογο συνέβη και με το ΠΑΜ. Το Πατριωτικό Μέτωπο ιδρύθηκε μια βδομάδα μετά τη δικτατορία, με πρωτοβουλία του Μίκη και ιδρυτικά μέλη κάποιους Λαμπράκηδες.

Αντίθετα, τα λίγα στελέχη της ΕΔΑ και μέλη του ΚΚΕ που δεν πιάστηκαν τη μέρα του πραξικοπήματος, δεν τόλμησαν να βγουν δημόσια να καταγγείλουν τη Χούντα, όπως έκανε ο Μίκης.

Τί συνέβη τότε;

«Ύστερα από εβδομάδες έβγαινε ο ένας μετά τον άλλον για να με συναντήσουν», διηγείται ο Μίκης. «Έτσι όταν με είδε ο Μπάμπης Δρακόπουλος, που ήταν και ο γραμματέας του κλιμακίου των κομμουνιστών της ΕΔΑ, μου είπε: “Έσωσες την τιμή του ΚΚΕ”.

Εν τούτοις, τόσο αυτός όσο και οι υπόλοιποι δεν δίστασαν και πάλι να πάρουν μέσα από τα χέρια μου τις οργανώσεις που με τόσο μεγάλο κίνδυνο είχαμε κατορθώσει να στήσουμε εμείς οι δημιουργοί του Πατριωτικού Μετώπου, που συμπτωματικά ήμαστε όλοι Λαμπράκηδες. (…) Πριν τον Δρακόπουλο είχα συναντήσει τον Κώστα Φιλίνη, ο οποίος μου είπε: “Έστειλαν άνθρωπο απ’ έξω (από το Βουκουρέστι δηλαδή, του Π.Γ. του ΚΚΕ) με την εντολή να πας εκεί για να…απολογηθείς”. Προφανώς γιατί πήρα την πρωτοβουλία για την ίδρυση της πρώτης αντιστασιακής οργάνωσης μια βδομάδα μετά την κήρυξη της Δικτατορίας χωρίς να τους ρωτήσω» (512)

Το αποτέλεσμα ήταν, μετά την καθαίρεσή του ο Μίκης να βρεθεί απομονωμένος και αβοήθητος από τον παράνομο μηχανισμό, να συλληφθεί τον Αύγουστο του 1967 , να φυλακιστεί στην περίφημη «Μπουμπουλίνας»[4] και στη συνέχεια να υποστεί τα γνωστά δεινά έως τον Απρίλιο 1970.

Τα ίδια δεινά υπέστησαν και οι Λαμπράκηδες τού ΠΑΜ, αλλά και τα νέα μέλη του Μετώπου που ακολούθησαν τον Μίκη στην καθαίρεσή του και δεν υπάκουσαν στην κομματική εντολή. (Σ.τ.σ: Ο κύκλος τραγουδιών «Ο Ήλιος και ο Χρόνος» που έγραψε ο Μίκης φυλακισμένος στην απομόνωση της Γενικής Ασφάλειας τα λέει όλα…)

«Από κει και πέρα», καταλήγει ο Μίκης, «κάθε προσπάθειά μου στον χώρο της Αριστεράς χτυπήθηκε αλύπητα, κυρίως από τις ηγεσίες της Αριστεράς και φυσικά από τα άλλα δύο κέντρα, ΠΑΣΟΚ και Δεξιά. Η εικόνα μου διαστρεβλώθηκε και η συμβολή μου μηδενίστηκε». (459)

(Σ.τ.σ: Αναλυτικά για όλα τα παραπάνω βλπ. στη συνέντευξη 68 «Για τη νεολαία Λαμπράκη»)

«Τί με χωρίζει από τα σύγχρονα κόμματα της Αριστεράς»

Ο Μίκης σήμερα τοποθετείται έξω και ενάντια στο σύστημα εξουσίας κι αυτή είναι η μεγάλη απόσταση που τον χωρίζει από τα κόμματα της Αριστεράς (105). Διότι η Αριστερά σήμερα αντιδρά με αντιλήψεις ταξικού-πολιτικού αγώνα μέσα από το σύστημα, τη στιγμή που οι κυβερνήσεις συνθηκολογούν –όπως κατά την περίοδο της Κατοχής- «με τα στρατεύματα του άυλου χρήματος που εκπροσωπούν οι κυβερνήσεις-όργανα των τραπεζών». (123)

«Ο λαός όμως», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μίκης, «περισσότερο ξύπνιος, με το μόνο μέσο που διαθέτει, τη διαδήλωση φωνάζει Προδοσία! Προδότες! γιατί θεωρεί την οικονομική καταστροφή που του κάνουν ως πράξη εχθρική. Για τον λαό, οι τράπεζες, τα Μνημόνια και οι Τρόικες είναι “εχθροί του έθνους”, δηλαδή του 90% του λαού, και οι συνεργάτες των εχθρών του είναι προδότες. Αυτό δυστυχώς δεν το καταλάβανε ακόμα οι αλλοτινοί αριστεροί του μπροστάρηδες στους αγώνες κατά των εκμεταλλευτών του. Γιατί δεν κατάλαβαν δυο λέξεις: Εχθρός του Έθνους». (124)

Εθνική Ανεξαρτησία, Παλλαϊκή Εξουσία, Πατριωτική Αναγέννηση

Παρ’ όλ’ αυτά, ο Μίκης εξακολουθεί να πιστεύει στην Αριστερά. Σ’ εκείνη την Αριστερά που βρίσκεται βαθιά ριζωμένη μέσα στη λαϊκή συνείδηση.

Γιατί «η Αριστερά που όλοι φοβούνται, παραμένει παρούσα, όρθια και δυνατή. Γιατί ελληνική Αριστερά σημαίνει ιδέες, αγώνες, θυσίες, αίμα. Και έργα!» (154)

«Και πάλι, αν είναι να σωθούμε, θα είναι και πάλι η Αριστερά που θα μας σώσει. Κι όταν λέω Αριστερά, εννοώ τις ιδέες. Όπως εκείνες του ΕΑΜ. Της εθνικής ανεξαρτησίας, της παλλαϊκής εξουσίας και της πατριωτικής αναγέννησης.» (155)


Κείμενα για τους «Διαλόγους στο Λυκόφως» του Μίκη Θεοδωράκη

Άρθρο 3οΜίκης Θεοδωράκης: «Πόλεμος ή Ειρήνη;»

της Αναστασίας Βούλγαρη

 

Ο ζητούμενος άνθρωπος

Αν ο πυρήνας της σκέψης του Μίκη Θεοδωράκη βρίσκεται στη θεωρία του για τον «νόμο της συμπαντικής αρμονίας », το τρίπτυχο «Ομιλία στους Δελφούς/Η αγριότητα του πολιτισμού[5]»- «Αντιμανιφέστο»[6]– «Συμπαντική Αρμονία»[7], συνθέτει το μανιφέστο του νέου αγώνα.

Ο Μίκης Θεοδωράκης ξεκινά από το πρόβλημα του πολέμου και της ειρήνης (Ομιλία στους Δελφούς) , συνεχίζει με το ζητούμενο του ελεύθερου χρόνου και του πολιτισμού (Αντιμανιφέστο) και καταλήγει στην πλήρη ολοκλήρωση του ανθρώπου με την ταύτισή του με τη συμπαντική αρμονία.

Ο ζητούμενος άνθρωπος είναι εκείνος ο οποίος θα δράσει μέσα σ’ ένα περιβάλλον ειρήνης, αδούλωτης εργασίας, πολιτισμού και επικοινωνίας με τις τέχνες και θα δημιουργήσει και αναπτύξει το πραγματικά δημοκρατικό κοινωνικοπολιτικό σύστημα, του οποίου η ομαλή λειτουργία και η, συνεχώς εξελισσόμενη, διατήρηση θα εξασφαλιστεί όταν ο   άνθρωπος ανακαλύψει την πεμπτουσία της ύπαρξής του και ταυτιστεί με την συμπαντική αρμονία.

Υπάρχει μία σαφής διαφοροποίηση του Μίκη Θεοδωράκη από τη μαρξιστική θεωρία στο πεδίο που αντιμετωπίζει -η μαρξιστική θεωρία- τον άνθρωπο σαν ένα απόλυτα λογικό ον, τις τέχνες σαν εποικοδόμημα και την κατάκτηση, από τον λαό, της ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής σαν πανάκεια για την οικοδόμηση μιας δίκαιης και δημοκρατικής κοινωνίας.

«Πιστεύω», γράφει ο Μίκης, «ότι είναι η αχίλλειος πτέρνα της μαρξιστικής θεωρίας το γεγονός ότι θεωρεί τον άνθρωπο ένα απόλυτα λογικό ον. Ενώ στην πράξη έχει αποδειχθεί ότι η λογική πλευρά του ανθρώπου αποτελεί το μισό ή και ακόμη λιγότερο της ύπαρξής του. Το υπόλοιπο θα το ονόμαζα υπερλογικό-μεταφυσικό-ζωώδες-κτηνώδες κ.λπ. Στην καλύτερή του εκδοχή είναι αυτό που θέτει στον εαυτό του ερωτήματα, όπου μόνο η θρησκεία, η τέχνη και η μεταφυσική μπορούν να δώσουν απαντήσεις. Εξ’ ου και η αποτυχία των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού να αντιμετωπίσουν τη θρησκεία, την τέχνη και ό,τι άλλο ξέφευγε από την ξερή λογική και εν πολλοίς οικονομίστικη αντιμετώπιση των προβλημάτων». (312)

Γιατί, δεν αρκεί να πάρει στα χέρια της η κοινωνία τα μέσα παραγωγής, αλλά πρέπει συνάμα να στοχεύσει στην υπαρξιακή ολοκλήρωση του ανθρώπου, που θα τον οδηγήσει στην πλήρη απελευθέρωσή του.

Η αγριότητα του πολιτισμού

Από τον 5ο π.Χ. αιώνα που οι Αθηναίοι έσφαξαν τον ανδρικό πληθυσμό της Μήλου έως τις ομαδικές σφαγές των αποικιοκρατών, και από τα αποτρόπαια εγκλήματα των χιτλερικών ναζί έως τους βομβαρδισμούς της Γιουγκοσλαβίας και των χωρών της Μέσης Ανατολής από το ΝΑΤΟ, η ιστορία αποδεικνύει ότι, παρά την ανάπτυξη του πολιτισμού, το βασικό και κυρίαρχο στοιχείο που επικρατεί είναι η κτηνώδης πλευρά του ανθρώπου. Κι ότι «οι πολιτισμένοι λαοί μεταμορφώνονται σε ανθρώπινα κτήνη λόγω της τεράστιας δύναμης βίας και θανάτου που διαθέτουν». (311)

Επομένως, το όλο πρόβλημα του πολέμου, πρέπει να το εξετάσουμε και αναλύσουμε πέραν των δεδομένων οικονομικών συμφερόντων. Γιατί οι κτηνώδεις πράξεις δεν μπορούν να εξηγηθούν με μοναδικό κριτήριο το όποιο οικονομικό συμφέρον.

Ποιο να ήταν, άραγε, το οικονομικό συμφέρον των ναζί όταν απολάμβαναν να παρακολουθούν μαζί με τις συζύγους τους -πίνοντας σαμπάνια κάτω από τους ήχους της κλασικής μουσικής που έπαιζαν μουσικοί κρατούμενοι- τους δυστυχείς κρατούμενους των στρατοπέδων συγκεντρώσεως καθώς πέθαιναν από ασφυξία μέσα στους θαλάμους αερίων; Τι κέρδιζαν από μια τέτοια απόλαυση;

Άλλωστε οι Αθηναίοι το είπαν καθαρά στους κατοίκους της Μήλου: δεν τους έσφαζαν επειδή καθυστέρησαν τους φόρους (ήταν βέβαιοι ότι θα τους εισέπρατταν) αλλά για λόγους κύρους! Κι ήταν οι ίδιοι Αθηναίοι, οι οποίοι όταν επέστρεψαν στην Αθήνα, αγκάλιασαν την οικογένειά τους, φίλησαν τα παιδιά τους κι ύστερα πήγαν στο θέατρο για να απολαύσουν μια τραγωδία του Σοφοκλή ή του Αισχύλου, συνεχίζοντας τη ζωή τους κανονικά. Και ήταν η αθηναϊκή κοινωνία η οποία απολάμβανε τα οφέλη από την είσπραξη των φόρων και τη βίαιη καταπίεση των αδύνατων πόλεων-κρατών, μιας και το ταμείο της πλούσιας πόλης γέμιζε προς όφελος της πλειονότητας των πολιτών της.

Τη νέα περίοδο της μεταπολεμικής βαρβαρότητας «εγκαινίασε» η χρήση της ατομικής βόμβας και στις μέρες μας οι βομβαρδισμοί της Γιουγκοσλαβίας το 1999 από το ΝΑΤΟ. Όταν το πείραμα πέτυχε με τη συναίνεση των λαών της Ευρώπης (πλην των Ελλήνων), το «πρόγραμμα» του εξανδραποδισμού των λαών συνεχίστηκε στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ και στη Συρία. Όσοι δε, συμμετείχαν στην παραγωγή των όπλων μαζικής καταστροφής (βιομήχανοι όπλων, έμποροι, κυβερνήτες, εργαζόμενοι) που σκότωσαν χιλιάδες αμάχους, γυναίκες και παιδιά, ζουν την καθημερινότητά τους όπως ακριβώς και οι Αθηναίοι του πέμπτου αιώνα, απολαμβάνοντας, επίσης, τα αγαθά που προσφέρει ο πόλεμος στις πατρίδες τους .

Οι «πολιτισμένοι» λαοί ευεργετούνται από τον πόλεμο

Είναι γεγονός, ότι οι πολεμικές βιομηχανίες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη των μεγάλων κρατών. Των ΗΠΑ, της Ρωσίας, της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Κίνας, της Σουηδίας κ.λπ. Τα κέρδη από τις πολεμικές βιομηχανίες βεβαίως προορίζονται, στο μεγαλύτερο μέρος τους, για τους καπιταλιστές, αλλά από την υψηλή φορολόγηση της πώλησης των όπλων τα πλούσια κράτη γεμίζουν τα ταμεία τους, ώστε οι κυβερνήσεις να κρατούν υψηλά το οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο αυτών των προνομιούχων λαών.

«Αυτό σημαίνει ότι τα επίπεδα ζωής αυτών των κοινωνιών εξαρτώνται όλο και περισσότερο από τις εξαγωγές πολεμικών προϊόντων. Και για να το πω με πιο ωμό τρόπο, την εξαγωγή θανάτου! Για να γίνει όμως αυτό –οι εξαγωγές- πρέπει να υπάρχουν πόλεμοι. Και όταν δεν υπάρχουν να τους δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι, εάν θέλουμε το βιοτικό επίπεδο του λαού μας να παραμένει υψηλό. Το γεγονός αυτό, δηλαδή ότι τόσο σπουδαία κράτη είναι συνένοχα ως προς την ανάγκη εξαγωγής θανάτου, νομίζω ότι θα πρέπει να μας οδηγήσει στην αναθεώρηση πολλών αντιλήψεων» (356)

Εδώ ο Μίκης θέτει ένα σημαντικό ερώτημα: «Είναι όμως υπεύθυνες μόνον οι κυβερνήσεις; Μόνο οι εργοστασιάρχες και οι υπόλοιποι έμποροι όπλων; Ή μήπως στην ουσία είναι παράλληλα υπεύθυνοι και οι λαοί;»

Οι εργάτες που κατασκευάζουν τανκς, αεροπλάνα, βόμβες, χημικά όπλα δεν γνωρίζουν ότι κατασκευάζουν θάνατο;

«Και σε τί διαφέρουν από τους φτωχούς Κολομβιανούς που φτιάχνουν ηρωίνη και όλος ο κόσμος τους έχει στο στόχαστρο; Στο κάτω κάτω, η ηρωίνη είναι μία, εντός χιλιάδων εισαγωγικών «επιλογή», ενώ οι σφαίρες και οι βόμβες «επιλέγουν» αυτές τα θύματα, που συνήθως είναι αθώα γυναικόπαιδα… Ποιος, λοιπόν, είναι περισσότερο εγκληματίας; Ο χωρικός της Κολομβίας και του Αφγανιστάν ή ο εργάτης των ΗΠΑ, της Αγγλίας, της Ρωσίας κ.λπ.; Χιλιάδες λοιπόν τα εργοστάσια θανάτου- δεκάδες χιλιάδες οικογένειες που ζουν κατασκευάζοντας θάνατο» (356)

Άρα τα εκατομμύρια των ανθρώπων, που αποτελούν τις κοινωνίες του λεγόμενου «πολιτισμένου κόσμου», γίνονται συνεργοί στα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας από το τέλος του Β’ Παγκόσμιου πολέμου έως σήμερα.

Και θα έπρεπε σήμερα «να αποκαλυφθεί εκείνο που κρύβεται πίσω από τις λέξεις “βιομηχανία πολέμου” και να αντικατασταθεί με την αληθινή του σημασία: “ βιομηχανία θανάτου”.» (314)

Αυτή δε η βιομηχανία του θανάτου ενισχύεται και από μια ρατσιστική και στρατοκρατική αντίληψη, που δεν ενστερνίζονται μόνον οι κυρίαρχες τάξεις, όπως συνέβαινε έως τώρα, αλλά γίνεται αποδεκτή και από τα πλατιά λαϊκά στρώμματα, όπως π.χ. των ΗΠΑ. Μιλάμε δηλαδή για έναν «λαϊκό ιμπεριαλισμό» (556)

Και είναι ακριβώς αυτή η «βιομηχανία του θανάτου», που μαζί με την επιβολή του νόμου του ελεύθερου ανταγωνισμού της οικονομίας «διέπλασε εκατομμύρια ανθρώπους, που θεωρούν τον αδύνατο και όλους τους αδύνατους υποδεέστερους, σε βαθμό που να τους επιτρέπει να τους σκοτώνουν και να τους βασανίζουν χωρίς ντροπή. Θα έλεγα με υπερηφάνεια!» (556)

Οι βιομηχανίες πολέμου να γίνουν βιομηχανίες ειρήνης

Αυτή είναι πρόταση του Μίκη στους «Διαλόγους στο λυκόφως», αυτή ήταν και στην «Ομιλία στους Δελφούς», το 2006.

Δεν πρόκειται να υπάρξει ειρήνη στη γη, επισημαίνει ο Μίκης, όσο θα υπάρχουν και θα γιγαντώνονται οι βιομηχανίες θανάτου. Επομένως, «όλοι εμείς οι “φτωχοί” λαοί θα πρέπει να φροντίσουμε να αποκαλυφθεί η αλήθεια και να καλέσουμε τους “πλούσιους” λαούς να αναλάβουν τις ευθύνες τους». (357)

Οι διανοούμενοι, οι συνδικαλιστές, τα κόμματα και οι ενώσεις, οι ίδιοι οι λαοί των ΗΠΑ, της Ρωσίας, της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Κίνας, θα πρέπει να αποτινάξουν πάνω από τις χώρες τους αυτή τη βαριά κατηγορία της συνεργίας στα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. «Πώς; Διαλύοντας τις βιομηχανίες πολέμου και μετατρέποντας τες σε βιομηχανίες ειρήνης» (314)

Βεβαίως εδώ εγείρεται το ερώτημα: Τί θα απογίνουν οι χιλιάδες εργαζόμενοι; Θα μπορέσουν να απορροφηθούν από τις νέες βιομηχανίες της ειρήνης; Υπάρχει το ανάλογο καταναλωτικό κοινό που θα στραφεί στα «προϊόντα της ειρήνης»;

Ο Μίκης απαντά: «Ας προσπαθήσουμε να το δημιουργήσουμε, βοηθώντας τις χώρες του τρίτου κόσμου να ανεβάσουν το βιοτικό τους επίπεδο, για να γίνουν καταναλωτές ειρηνικών προϊόντων αντί να είναι, όπως σήμερα, αντικείμενα μιας απάνθρωπης εκμετάλλευσης και ζωντανά πεδία βολής…

Η προοπτική αυτή, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να είναι ιστορικά ένα από τα κύρια περιεχόμενα της πολιτικής μιας σύγχρονης διεθνούς Αριστεράς». (357)

Για τον Μίκη «ο βασικός ρόλος της Αριστεράς σήμερα πρέπει να είναι η υπεράσπιση της ειρήνης. Σε τοπικό-κοινωνικό επίπεδο, η αναζήτηση εκείνων των βαθύτερων στοιχείων που συνθέτουν την ανθρώπινη προσωπικότητα και η προπαγάνδισή τους μέσα στον λαό, ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη λαϊκή ενότητα γύρω από αυτήν». Σ’ αυτό το σημείο, όμως, ο Μίκης επισημαίνει κάτι πολύ σημαντικό: «δύο νέα στοιχεία που λείπουν από το ιδεολογικό οπλοστάσιο της Αριστεράς: ελεύθερος χρόνος και πολιτισμός» (358).

Ελεύθερος χρόνος και πολιτισμός

«Η πόλη, γράφει ο Μίκης, « για να λειτουργήσει σωστά και δίκαια, ανακάλυψε την πολιτική, με σκοπό να εναρμονίσει τις ανομοιότητες συνθέτοντας τις αντιθέσεις, με σκοπό το γενικό καλό, την πρόοδο και την ευημερία. Για να επιτευχθούν όμως όλα αυτά χρειάζεται να βγει στην επιφάνεια η πεμπτουσία της ανθρώπινης ύπαρξης, που αρχίζει από εκεί που σταματούν οι υλικές ανάγκες τού ανθρώπου- δηλαδή πέρα από τα όρια του φυτικού και ζωικού κόσμου. Όπου ο άνθρωπος γίνεται πραγματικά άνθρωπος. Δηλαδή πολιτισμένος.» (363)

Όμως, απαραίτητη προϋπόθεση «για να βγει στην επιφάνεια η πεμπτουσία της ανθρώπινης ύπαρξης» είναι η εξασφάλιση του απαραίτητου ελεύθερου χρόνου που θα επιτρέπει στον άνθρωπο να επικοινωνήσει και συλλειτουργήσει με τα έργα τέχνης.

Σήμερα ζούμε ένα τραγικό φαινόμενο: την παγκόσμια κρίση του πολιτισμού, που οδηγεί την «πόλη» στην πλήρη αποσύνθεση της. Διότι «η κυρίαρχη διεθνής ιδεολογία περιφρονεί τον ρόλο του πολιτισμού στη συγκρότηση της ανθρώπινης κοινωνίας. Καταργεί στην πράξη τα σύνορα ανάμεσα στο ζωώδες και το ανθρώπινο, καθώς αντιμετωπίζει τον άνθρωπο σαν μια μηχανή που δημιουργεί και καταναλώνει αποκλειστικά υλικά αγαθά. Και μάλιστα με τη γενίκευση-παγκοσμιοποίηση του νόμου της ζούγκλας, δηλαδή του νόμου του ισχυρότερου σε οικονομική και στρατιωτική ισχύ. Έτσι, αντί της αρμονίας (εναρμόνιση), επικρατεί το χάος, δηλαδή η ψυχική, πνευματική και ηθική αποσύνθεση, που κάθε μέρα επεκτείνεται κατακτώντας ολοένα και περισσότερα κοινωνικά σύνολα έως ολόκληρους λαούς». (363)

Την ώρα που η Τέχνη βρίσκεται μπροστά τα μάτια των ανθρώπων σαν μια αστείρευτη πηγή που αναβλύζει κρυστάλλινο νερό, οι άνθρωποι υποφέρουν από δίψα γιατί δεν την βλέπουν! Έτσι οι άνθρωποι «αποξηραίνονται και, τέλος, ό,τι καλύτερο έχουν μέσα τους πεθαίνει από την ξηρασία, γίνεται ένα ξερό κούτσουρο στη διάθεση των ισχυρών, μια και η λογική της απόλυτης εκμετάλλευσης κάνει αναγκαίο για τα σχέδια των ισχυρών, τον μετασχηματισμό του ανθρώπου-ανθρώπου σε άνθρωπο-κούτσουρο». (365)

Το σύστημα, στη νέα ιμπεριαλιστική του φάση με την επικυριαρχία της εξουσίας του χρήματος επί της πολιτικής εξουσίας και τον πόλεμο, δημιουργεί τον νέο τύπο ανθρώπου. Τον άνθρωπο-μηχανή για την υπερπαραγωγή και υπερκατανάλωση υλικών αγαθών.

Ταυτόχρονα, το σύστημα έχει εγκαταστήσει στην κοινωνία εκείνον τον αξιακό κώδικα που αξιολογεί την ανθρώπινη προσωπικότητα ανάλογα με την καταναλωτική του δυνατότητα και έχει επιβάλλει το δόγμα «καταναλώνω άρα υπάρχω», ενώ προηγουμένως είχε εξυψώσει τα υλικά αγαθά ως πρωταρχικά και μέγιστα στοιχεία της ανθρώπινης προσωπικότητας και ύπαρξης.

Ο Μίκης διείδε, από την περίοδο της ραγδαίας ανάπτυξης της τεχνολογίας όταν οι κοινωνίες νόμιζαν ότι η τεχνολογική ανάπτυξη θα τους εξασφάλιζε τον απαραίτητο χρόνο για την ανάπτυξη της παιδείας, του πολιτισμού και της δημοκρατίας, ότι ο καπιταλισμός θα υφάρπαζε αυτήν την τεράστια κατάκτηση, θα την εκμεταλλευόταν προς όφελός της κερδοσκοπικής του βουλιμίας και της ενίσχυσης της εξουσίας του και θα την έστρεφε ενάντια στον ίδιο άνθρωπο.

Δυστυχώς, ο Μίκης δεν διαψεύστηκε και η μεγάλη τεχνολογική ανάπτυξη μαζί με την αύξηση της παραγωγής και της κατανάλωσης έφεραν μια νέας μορφής δουλεία: Τη σημερινή «δουλειά», που η σοφή ελληνική γλώσσα αρνείται να ονομάσει «εργασία».

Τα εκατομμύρια των εργαζομένων του πλανήτη, οι οποίοι ξυπνούν κάθε πρωί για να κάνουν τις εξοντωτικές (σωματικά ή ψυχικά) δουλειές που απεχθάνονται, είναι οι σύγχρονοι δούλοι.

Κι αυτοί οι σύγχρονοι δούλοι, όταν ολοκληρώσουν τη δουλειά της ημέρας, επιστρέφουν στα σπίτια τους εξαντλημένοι, άδειοι από σωματικές, ψυχικές δυνάμεις και συναισθήματα. Άδειοι από «ανθρωπομονάδες»[8].

Άραγε πόση επικοινωνία με τα έργα τέχνης και τον πολιτισμό είναι δυνατόν να έχουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι;

Γιατί για ν’ ανθίσει ο πολιτισμός και μαζί του κι ο άνθρωπος, προϋποθέτει συνθήκες αδούλωτης εργασίας, δηλαδή ένα πεδίο δράσης όπου θα αναπτύσσονται οι δημιουργικές δυνατότητες του ανθρώπου.

«Πόλεμος ή ειρήνη;»

Ποια είναι η θέση του πολιτισμού σήμερα σε μια παγκόσμια κοινωνία που εκβαρβαρίζεται;

Ο πολιτισμός δεν είναι μόνον οι γνώσεις και η πνευματική καλλιέργεια, αλλά «είναι κάτι πολύ πιο βαθύ, όπως η φυσική ευγένεια, ο αλτρουισμός, η αγάπη και ο γενικευμένος λαϊκός πολιτισμός, δηλαδή χαρίσματα που προσφέρει μόνο η ειρήνη, ο πλούσιος ελεύθερος χρόνος και η διαγραφή της βίας από τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και των λαών. Είναι τέλος, η ανάγκη του ανθρώπου να ανακαλύψει και να ταυτιστεί με το φαινόμενο της αρμονίας». Ενόσω ο πόλεμος αποτελεί εξαγώγιμο βιομηχανικό προϊόν και «οι κοινωνίες των πλούσιων χωρών διέπονται από τον νόμο της υπερκατανάλωσης σε βάρος των φτωχών χωρών, δεν μπορούμε να μιλάμε για πολιτισμό. Αντιθέτως θεωρώ ότι ο ουσιαστικός εκβαρβαρισμός της παγκόσμιας κοινωνίας έχει φτάσει σήμερα στο υψηλό σημείο του, με τάση αυξητική, που ίσως καταλήξει κάποτε στη γενικευμένη χρήση της ατομικής βόμβας». (312)

Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπους, λίγο μετά την ισοπέδωση του Αφγανιστάν και του Ιράκ, δήλωσε: «Ή μαζί μας ή εχθροί μας».

Ο Μίκης, σε μια συνέντευξή του το 2005, αναρωτιέται πού είναι αυτό το «μαζί». Στην περαιτέρω βοήθεια προς τις ΗΠΑ στην πολεμική τους εκστρατεία ενάντια στους λαούς της Ανατολής; Άλλωστε ήταν το ΝΑΤΟ ήταν που βομβάρδιζε και στο ΝΑΤΟ συμμετέχουν και μεγάλα ευρωπαϊκά κράτη. Άραγε, μετά τους λαούς της Ανατολής ποιοι λαοί θα χαρακτηριστούν από τις ΗΠΑ ως «άξονας του κακού» (όπως χαρακτηρίστηκαν οι λαοί της Γιουγκοσλαβίας, του Ιράκ και του Αφγανιστάν) και θα βάλουν στόχο να τους εξοντώσουν; Κι η Ευρώπη τί θα απαντήσει σ’ αυτό το δίλημμα;

«Από την απόφαση των Ευρωπαίων σ’ αυτό το ιστορικό ερώτημα, που αργά ή γρήγορα θα τεθεί μπροστά τους, θα κριθεί και το μέλλον της Ευρώπης», απαντά ο Μίκης και θέτει το πραγματικό δίλημμα: Πόλεμος ή ειρήνη;

Η εξέλιξη των γεγονότων από το 2005 μέχρι σήμερα, μάλλον μας έχει δώσει την απάντηση για την απόφαση των Ευρωπαίων…

Αντί επιλόγου

Θεωρώντας ότι τα τέσσερα άρθρα για τους «Διαλόγους στο λυκόφως» είναι μια πρώτη προσέγγιση της θεοδωρακικής σκέψης και πρόσκληση για μια ολοκληρωμένη μελέτη, η οποία θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο επιστημονικής έρευνας πολλών επιστημονικών κλάδων, αφήνω ανοικτό το πεδίο των συμπερασμάτων και του επιλόγου και θα αρκεστώ να παραθέσω στους αναγνώστες μας τις τελευταίες σκέψεις μου (αλλά όχι τελικές) για το μαγευτικό βιβλίο «Διάλογοι στο λυκόφως».

Ο λόγος του Μίκη ρέει σαν ένα «τραγούδι-ποταμός», που αν το ακούσεις σχηματίζοντας γύρω σου μια νοητή αναλίσκουσα σπείρα λόγου και μουσικής κι ενωθείς μαζί της, θα αισθανθείς ότι ανεβαίνεις προς τ’ άστρα. Τότε θ’ αρχίσει να σου φανερώνεται η διαδρομή προς την συμπαντική αρμονία. Το αν θα αποφασίσεις να κάνεις τη διαδρομή με σκοπό την ταύτισή σου μαζί της, αυτό είναι προσωπική υπόθεση, γιατί μια τέτοια απόφαση προϋποθέτει πολύ αγώνα, κόπο και θυσίες.

Για να γίνει, όμως, η κατανόηση του νόμου της συμπαντικής αρμονίας συλλογική ανάγκη, προϋποθέτει άλλες πολιτικές δυνάμεις και μιαν άλλη Αριστερά… Εκείνη την Αριστερά που θα γεννηθεί στο μέλλον. Είμαστε, άραγε, πολύ μακριά από την κατάκτηση αυτού του στόχου; Ίσως όχι… Ποιος μπορεί να γνωρίζει, άλλωστε, τί θα γεννήσει η ιστορία; Αξίζει, όμως, να ξεκινήσουμε. Και για να ξεκινήσουμε πρέπει να πιάσουμε το νήμα από την αρχή. Πόλεμος ή ειρήνη;

ΤΕΛΟΣ

Υστερόγραφο: Ευχαριστώ τον Μίκη Θεοδωράκη και γι αυτό το μαγευτικό ταξίδι στα πελάγη της σκέψης του.

Ευχαριστώ τους πέντε φίλους του Μίκη για την επιστολή τους, η οποία αποτέλεσε τον επίλογο των «Διαλόγων στο λυκόφως», και αναζωπύρωσε   την πίστη μου στον άνθρωπο και τη ζωή.

 


[1] (ΠΑΜ- ιδρυτές ο Μίκης Θεοδωράκης και άλλοι Λαμπράκηδες, μία εβδομάδα μετά το χουντικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967)

[2] Ο Μίκης είχε παραιτηθεί από το ΚΚΕ το 1949, μετά την περίφημη απόφαση της 6ης Ολομέλειας, όταν βρισκόταν στη Μακρόνησο και από τότε μέχρι σήμερα δεν ξανάγινε ποτέ μέλος κανενός κόμματος.  

[3] Το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ ήταν εξόριστο στο Βουκουρέστι διότι τότε ήταν παράνομο, σύμφωνα με τους νόμους του κράτους.

[4] Στην οδό Μπουμπουλίνας, στο πλάι του Αρχαιολογικού Μουσείου, εκεί που σήμερα βρίσκεται το Υπουργείο Πολιτισμού ήταν η Γενική Ασφάλεια Αθηνών.

[5] http://www.mikistheodorakis.gr/el/writings/articles/?nid=4274

[6] http://www.mikistheodorakis.gr/el/writings/articles/?st=60&nid=4265

[7] http://www.mikis-crete.gr/highlights/129-mikistheodorakis

[8] Από το «Αντιμανιφέστο»

Back To Top