του Γιώργου Αγοραστάκη
Είναι νέοι, είναι επαναστάτες και είναι οι κορυφαίοι στο κόσμο. Είναι η Συμφωνική Ορχήστρα Νέων της Βενεζουέλας «Σιμόν Μπολιβάρ» με το νεαρό μαέστρο της Gustavo Dudamel, που αποθέωσαν οι Αθηναίοι την στο Ηρώδειο στις 23/6/2010
100 παιδιά ηλικίας 16- 26 χρόνων από την Συμφωνική Ορχήστρα Νέων της Βενεζουέλας «Σιμόν Μπολιβάρ υπό την διεύθυνση του 29χρονου μαέστρου της Γκουστάβο Ντουνταμέλ αποθεώθηκαν από το κατάμεστο Ηρώδειο. Η πρωτοποριακή ορχήστρα, η ναυαρχίδα του περίφημου «El Sistema», του Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου κατάκτησε και την καρδιά των Αθηναίων. Μια ορχήστρα γεμάτη παλμό και πάθος. Στο πρώτο μέρος της συναυλίας ερμήνευσαν την «Πέμπτη Συμφωνία» του Μπετόβεν και στο δεύτερο την «Ιεροτελεστία της Ανοιξης» του Στραβίνσκι.
«Η συναυλία κάτω από την Ακρόπολη θα μείνει αναμφίβολα ανάμεσα στις πιο σημαντικές στη μακρά ιστορία του Φεστιβάλ Αθηνών –γράφει ο Γ.Μαλούχος στο ΒΗΜΑ-. Και αυτό γιατί στη σκηνή ανέβηκαν τα παιδιά που έχουν γεννήσει- κατά κοινή διεθνή ομολογία – το πιο σημαντικό φαινόμενο της κλασικής μουσικής στις ημέρες μας, την Ορχήστρα Νέων της Βενεζουέλας «Σιμόν Μπολιβάρ» κάτω από την μπαγκέτα του φοβερού παιδιού της διεύθυνσης ορχήστρας, του 29χρονου αρχιμουσικού της Γκουστάβο Ντουνταμέλ. Αυτά τα εκατό και πλέον παιδιά, που οι ηλικίες τους κυμαίνονται από την εφηβεία ως τα περίπου 25-26 χρόνια, αναμετρήθηκαν με δύο έργα-κολοσσούς της μουσικής και τα τιθάσευσαν όπως ίσως κανείς άλλος δεν μπορεί στην εποχή μας…
Δευτερόλεπτα μετά, στα μπιζ, ήρθε και η μεγάλη έκπληξη: σβήνουν τα φώτα, οι μουσικοί βγάζουν τα σακάκια, φορούν μπουφάν με τη σημαία της χώρας τους και παίζουν και πάλι συγκλονιστικά, ξεκινώντας από τη δυτική μουσική για να φτάσουν στη δική τους, όπου, εκεί, γίνεται κάτι το ασύλληπτο: παίζουν χορεύοντας, διασκεδάζοντας, φωνάζοντας, αγκαλιάζοντας το ένα το άλλο… Η σκηνή του Ηρωδείου γίνεται η σκηνή ενός τεράστιου πάρτι εκατόν τόσων παιδιών που, αφού πρώτα κατέκτησαν το Εβερεστ της μουσικής ερμηνευτικής στο οποίο φθάνουν μόνο οι λίγοι, τώρα απλώς χαίρονται τη ζωή με όλη τους την ορμή… Και ο κόσμος να παραληρεί και να μη λέει να κουνηθεί από τη θέση του. Να μην ξεκολλάει. Μα πώς να ξεκολλήσει; Και όταν έβγαλαν τα μπουφάν και τα πέταξαν στο κοινό για να τους θυμάται, ήταν το ίδιο το Ηρώδειο που έμοιαζε πια σαν να είχε «ξεκολλήσει» από τη θέση του, σαν να ταξίδευε στο υπέροχο φεγγάρι…»
Στους θεατές του κατάμεστου Ηρώδειου ήταν και ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος δεν έκρυψε την έκπληξη και τον θαυμασμό του: «Δεν είναι ορχήστρα, είναι επανάσταση» είπε μετά αναφερόμενος στο πώς ένα τέτοιο σύνολο έχει ξεπηδήσει από ένα πρότυπο για όλον τον κόσμο μουσικό εκπαιδευτικό σύστημα. Στο τέλος της συναυλίας ο Ντουνταμέλ πήδηξε κυριολεκτικά από το πόντιουμ, τον αγκάλιασε, τον φίλησε και του απένειμε το παράσημο της Βενεζουέλας, με το κοινό να τους αποθεώνει μαζί…
Την ορχήστρα συνόδευε στην Ελλάδα ο ιδρυτής της Jose Antonio Abreu, ο οποίος μαζί με το Gustavo Dudamel την προηγουμένη παρουσίασαν το βενεζουελάνικο εκπαιδευτικό μοντέλο σε εκδήλωση στο Μέγαρο Μουσικής. Στην εκδήλωση ο Jose Antonio Abreu μεταξύ των άλλων είπε:
«Μπορεί ο πολιτισμός να ανθήσει στις φτωχογειτονιές; Σε χώρους και ανθρώπους στερημένους, σε παιδιά γονιών που δύσκολα τα φέρνουν βόλτα; Σε εποχές που οι κοινωνικές συνθήκες κάθε άλλο παρά ευνοούν την πολιτιστική καλλιέργεια και μάλιστα ενός είδους που κατά παράδοσιν θεωρείται «δύσκολο», «ξένο» και «ελιτίστικο»; Η απάντηση που έρχεται από τη μακρινή Βενεζουέλα είναι καταφατική. Και η ζωντανή απόδειξη θα παρουσιαστεί απόψε το βράδυ στο Ηρώδειο.»
Η Ορχήστρα Νέων της Βενεζουέλας «Σιμόν Μπολίβαρ» όμως, με τους 200 μουσικούς ηλικίας από 12 έως 26 ετών, αποτελεί απλώς την κορωνίδα του εκπαιδευτικού προγράμματος που εδώ και 35 χρόνια οραματίστηκε και υλοποίησε, ξεκινώντας με τη συμμετοχή έντεκα παιδιών, εθελοντών δασκάλων και ένα γκαράζ για τις πρόβες, ο διάσημος αρχιμουσικός Jose Antonio Abreu. Για να φτάσει σήμερα να αποτελεί ένα διαρθρωμένο σε κάθε γωνιά της χώρας κρατικό εκπαιδευτικό σύστημα, που ονομάζεται απλώς… El Sistema.
Κι όχι μόνο αυτό. Όπως σημείωσε, παρουσιάζοντας την ορχήστρα και το έργο της, ο Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου, η μουσική παίζει πρωταρχικό ρόλο στο εκπαιδευτικό σύστημα της Βενεζουέλας, “θεωρείται ένα δημοκρατικό δικαίωμα”. Και γι’ αυτό, μέσα από το Κρατικό Ίδρυμα του Συστήματος της Βενεζουέλας για Ορχήστρες Νέων και Παιδιών, μέσα από το οποίο εκπαιδεύονται 300.000 νέοι, γίνεται προσπάθεια η μουσική να φτάσει “σε όλα τα παιδιά, ιδίως στους νέους από τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, και ιδίως σε όλες τις επαρχίες”.
Άλλωστε και ο διευθυντής της Ορχήστρας στην αποψινή της συναυλία, ο Γκουστάβο Ντουνταμέλ, ξεκίνησε από την επαρχία για να ακολουθήσει λαμπρή διεθνή καριέρα, που τον οδήγησε να διευθύνει σήμερα τη Φιλαρμονική του Λος Άντζελες. “Ένα έμβλημα για τη χώρα μας”, τον χαρακτήρισε ο γηραιός δάσκαλός του, ενώ ο ίδιος, με σεμνότητα, αρκέστηκε να δηλώσει ότι βρίσκονται στη χώρα μας “για να μοιραστούμε τη μουσική μας με το κοινό της Ελλάδας. Σήμερα θα μιλήσουμε στη γλώσσα μας: με τη μουσική και τα όργανά μας”.
Ο Jose Antonio Abreu, με το Gustavo Dudamel συνοδευόμενοι από τον πρέσβη της Βενεζουέλας στην Ελλάδα Ροδρίγο Τσάβες επισκέφτηκαν τον Μίκη Θεοδωράκη και συζήτησαν τη δυνατότητα να παρουσιάσουν με την Ορχήστρα Νέων «Σιμόν Μπολιβάρ» τη Ραψωδία για έγχορδα, καθώς και το Canto General.
Η συμφωνική ορχήστρα που χορεύει, από το φινάλε της συναυλίας στο Ηρώδειο
Μια παρουσίαση της Συμφωνικής Ορχήστρας «Σιμόν Μπολιβάρ» και του διάσημου μαέστρου της Gustavo Dudamel
Ο μαέστρος Gustavo Dudamel από το Καράκας παρουσιάζει στο TED την νεανική Συμφωνική Ορχήστρα Σιμόν Μπολιβάρ . Παίζουν αποσπάσματα από την συμφωνία αρ. 10, 2nd movement του Shostakovich και Danzón No. 2 του Arturo Márquez.
Το μουσικό σύστημα της Βενεζουέλας: ένα παράδειγμα για τον κόσμο.
Ο μεγάλος δάσκαλος José Antonio Abreu παρουσιάζει το El Sistema (Το σύστημα) και την ιστορία του. Το μουσικό σύστημα που ίδρυσε κατάφερε να εντάξει μέσα σε 4 δεκαετίες εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά στην κλασσική μουσική και να δημιουργήσει την κορυφαία και μεγαλύτερη Συμφωνική Ορχήστρα και χορωδία «Σιμόν Μπολιβάρ».