Ευρύτατη δημοσιότητα σ’ όλο το κόσμο είχε το Διεθνές Συνέδριο Μίκης Θεοδωράκης που οργανώθηκε από την Νομαρχία Χανίων 29-31/7/2005 στα Χανιά.
Καταγράφηκαν εκατοντάδες δημοσιεύσεις στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, όπως και στο ράδιο και την τηλεόραση στην Ελλάδα. Τις εργασίες παρακολούθησαν τα μεγαλύτερα Πρακτορεία Ειδήσεων στον κόσμο και μετέδωσαν το γεγονός με τηλεγραφήμματά τους.
Την Κυριακή 31 Αυγούστου 2005 ο Μίκης Θεοδωράκης έδωσε συνέντευξη τύπου στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων και απάντησε σε ερωτήματα των δημοσιογράφων των τοπικών και των Διεθνών ΜΜΕ.
Μαζί του ήταν ο Νομάρχης Χανίων Γιώργος Κατσανεβάκης και ο Αντινομάρχης, υπεύθυνος της διοργάνωσης, Γιώργος Αγοραστάκης
Στην συνέντευξη συμμετείχαν πολλοί Δημοσιογράφοι από Ελληνικά και Κρητικά Μέσα Ενημέρωσης και Ανταποκριτές από τα εξής Διεθνή Πρακτορεία:
REUTERS – Brian Williams
AGENCE FRANCE PRESSE – Henry Bouvier
ANADOLU TURKISH NEWS AGENCY – Adnan Caglayan
DPA-GERMAN NEWS AGENCY – Christine Pirovolakis (Press group coordinator)
EFE – SPANISH NEWS AGENCY – Adriana Flores-Borquez
ADAC (GERMANY) – Efthymios Tsiknis
CYPRUS NEWS AGENCY – Chrysa Nikolaou
ATHENS NEWS (Greece’s weekly) – Christie Papadopoulou
BRITISH PRESS – Paul Anastasi (coordinator)
Παλαιστικό Πρακτορείο
Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων – Αντώνης Νομικός
Ομογενειακό Πρακτορείο Ειδήσεων – Η. Ηλιόπουλος
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ
ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΙ ΞΕΝΑ ΜΕΣΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ
Γιώργος Αγοραστάκης
…Η Συνέντευξη Τύπου θα γίνει σε δυό μέρη. Στο πρώτο μέρος ο κ. Μίκης Θεοδωράκης θα απαντήσει στις ερωτήσεις των διεθνών και Ελληνικών Μέσα Ενημέρωσης… Ο χρόνος της συνέντευξης που είναι διαθέσιμος στο πρώτο μέρος είναι μισή ώρα. Νομίζω ότι πέντε ερωτήσεις είναι κατάλληλες για να καταναλώσουμε αυτό τον χρόνο. Στη συνέχεια, για τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης, θα παρακαλούσα, τρεις ερωτήσεις. Μετά το πέρας αυτού του μέρους της συνέντευξης τύπου προς τα διεθνή και τα ελληνικά ενημέρωσης θα επακολουθήσει συνέντευξη τύπου με την ρώσικη αντιπροσωπεία που βρίσκεται εδώ για την απονομή του βραβείου «Διάλογος των Πολιτισμών» στον Μίκη Θεοδωράκη, όπου ως τελετή θα λάβει χώρα το βράδυ. Η ρώσικη αντιπροσωπεία μαζί με το Μίκη Θεοδωράκη, θα σας ενημερώσουν γύρω απ’ αυτό το ζήτημα. Θα ξεκινήσουμε λοιπόν το μέρος της συνέντευξης τύπου προς τα διεθνή μέσα ενημέρωσης και θα παρακαλούσα τον κύριο Θεοδωράκη να πει δυο κουβέντες στην αρχή και μετά, στη συνέχεια, θα γίνονται οι ερωτήσεις. Σε ότι αφορά τη διαδικασία, εδώ δίπλα μας είναι η κυρία Ρούλα Οικονομάκη η οποία θα κάνει τη μετάφραση στα αγγλικά. Οι ερωτήσεις σας μπορούν να γίνονται στα αγγλικά ή στα γαλλικά , θα μεταφράζονται στα ελληνικά, θα απαντάει ο κύριος Θεοδωράκης στα ελληνικά και εν συνεχεία οι απαντήσεις θα μεταφράζονται μόνο στα αγγλικά. Αν υπάρχει κάποιο πρακτικό ζήτημα σ’ αυτή τη διαδικασία παρακαλώ από την αρχή να μας το πείτε. Ο κύριος Paul Αναστασιάδης αν θεωρεί ότι πρέπει να γίνει κάτι άλλο σε ότι αφορά τη διαδικασία, να μας το πει. Λοιπόν ξεκινάμε, το λόγος έχει ο κύριος Μίκης Θεοδωράκης. Παρακαλώ μόνο να φέρετε ένα ποτήρι νερό από δίπλα.
Μίκης Θεοδωράκης
Και μόνο το γεγονός ότι αυτή η τόση σημαντική στιγμή της ζωής μου τα ογδόντα μου χρόνια τα γιορτάζουμε εδώ στην πατρογονική γη, την Κρήτη, με γεμίζει με συγκίνηση. Πέραν τούτου θέλω να σας πω ότι βρέθηκα μπροστά με μια άρτια οργανωμένη συνεδρία που δε νομίζω ότι έχει γίνει ξανά στην Ελλάδα, και αυτό αξίζει κάθε έπαινος στον κύριο Κατσανεβάκη, στον κύριο Αγοραστάκη και σε όλη την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Άψογη οργάνωση, υψηλό επίπεδο ομιλιών για κάθε κλάδο της πολύμορφής μου δραστηριότητας. Επίσης νομίζω ότι είναι κάτι εξαιρετικά πρωτότυπο ένας άνθρωπος της ηλικίας μου να ακούει να τον αναλύουν εν ζωή. Εν πάση περιπτώσει επειδή συνήθισα από μικρός να ζω μέσα στον κόσμο, επειδή συνήθισα να ζω με αγάπη για τον κόσμο, δέχομαι έτσι σαν αυτονόητο τη μεγάλη προσφορά της αγάπης που γίνεται και η οποία όταν προέρχεται από την ίδια την πατρίδα μου, έχει έναν πολύ βαθύτερο και σπουδαιότερο χαραχτήρα για μένα. Θα τελειώσω λέγοντάς σας ότι δεν ξεκίνησε μόνο η γιαγιά μου από την Κρήτη, αλλά κι εγώ σαν μουσικός από εδώ ξεκίνησα: την πρώτη μου συναυλία την έκανα πριν από 55 χρόνια στα Χανιά και φαίνεται ήταν τυχερή για ακολούθησαν χιλιάδες άλλες συναυλίες σε όλα τα μέρη του κόσμου. Κι ακόμα – ακόμα, ο κολοφώνας, το κορύφωμα είναι να σε γιορτάζει το χωριό σου. Ξέρετε πόσο δύσκολο είναι οι ίδιοι οι χωριανοί σου να σε γιορτάζουν και μάλιστα με τον τρόπο που έγινε προχτές η γιορτή στο Γαλατά; Που ήταν κάτι πραγματικά το ανεπανάληπτο. Δεδομένου ότι τα περιθώρια είναι πάρα πολύ στενά τελειώνω εδώ τη μικρή μου εισαγωγή και περιμένω τις ερωτήσεις σας.
Paul Αναστασιάδης, Συντονιστής της Ένωσης Ανταποκριτών Ξένου Τύπου
Ευχαριστώ πολύ για την καλή διοργάνωση εκ μέρους του Ξένου Τύπου. Θα ξεκινήσω με μια διεθνή πολιτική ερώτηση, φοβάμαι, και μετά θα συνεχίσουμε με την καριέρα σας. Κύριε Θεοδωράκη, πριν λίγες μέρες σε δηλώσεις στο σπίτι σας δηλώσατε άμεσα ή έμμεσα ότι τα θύματα της τρομοκρατίας στην Αγγλία, ότι η ευθύνη ήταν κυρίως του Προέδρου Bush και του Πρωθυπουργού Tony Blair. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή η άποψη έχει υποστηρικτές. Υποστηρίζετε ακόμα αυτή την άποψη ή έχει συμβεί κάτι τις τελευταίες μέρες που να άλλαξε την άποψή σας, δηλαδή ότι η κύρια ευθύνη για τα θύματα της τρομοκρατίας είναι ο Πρόεδρος Bush και ο Tony Blair.
Μίκης Θεοδωράκης
Πρέπει να σας απαντήσω λακωνικά και είναι πάρα πολύ δύσκολο. Γι’ αυτό δεν θα χρησιμοποιήσω ετικέτες ούτε προσδιορισμούς. Θα σας πω την βαθιά μου ανησυχία σαν ένας πολίτης της Ελλάδας και ένας πολίτης του Κόσμου. Με μεγάλη ανησυχία βλέπομε ότι αντί η ανθρωπότητα να βαδίζει προς την ειρήνη, ευημερία, να διορθώνει τα λάθη των πλουσίων απέναντι στους φτωχούς λαούς – εκεί είναι το μεγαλύτερο έγκλημα στην Αφρική, την Νότια Ασία κτλ. – αντιθέτως προχωρούμε σε μια κλιμάκωση πολεμικών και άλλων παράλληλων απωλειών και δράσεων. Συνοπτικά σας λέω ότι αυτή τη στιγμή έχομε τρεις μεγάλες πληγές. Η μία είναι η πληγή του Παλαιστινιακού, η οποία αρχίζει να κακοφορμίζει, η άλλη είναι του Ιράκ, και η τρίτη είναι αυτών των επιθέσεων αυτοκτονιών οι οποίες κλιμακώνονται και απ’ όσα διαβάζω υπάρχει φόβος και να γενικευθούν. Τώρα, εγώ έχω την άποψή μου για το ποιος ξεκίνησε αυτό και ποια είναι η φύση του ενός ή του άλλου. Δεν θα το πω αυτό. Εγώ νομίζω όμως ότι αν δε δούμε την πραγματικότητα όπως είναι, και δεν θέλω να στρουθοκαμηλίζουμε και να βαφτίζουμε τους μεν ότι είναι τρομοκράτες και η άλλοι είναι ελευθερωτές, ελευθερώνουν το λαό. Θα αρκεστώ μόνο στα νούμερα του ενός και στα νούμερα του άλλου, διότι οι ανθρώπινες ζωές είναι ζωές και δεν μετρώ μια ζωή ενός μαύρου ή έγχρωμου με μια ζωή αμερικάνου, είναι το ίδιο ακριβώς. Επομένως είμαστε υποχρεωμένοι να βλέπομε όχι μόνο ποιοτικά τον άνθρωπο αλλά και ποσοτικά, η μπαλάντζα νομίζω γέρνει με τη μεριά των ανθρώπων. Διότι από τη μια μεριά έχουμε περίπου δεκάδες χιλιάδες γυναικόπαιδα νεκρά στη Παλαιστίνη και στο Ιράκ, και από την άλλη μεριά έχουμε εκατοντάδες θύματα επίσης αθώα. Πού θα πάει; Η άποψή μου είναι ότι πρέπει κάποτε να αφήσουμε όλες αυτές τις… γιατί νομίζω ότι ξεφεύγομε από την αλήθεια και οι μεν και οι δε και κυρίως η Ευρώπη και η Αμερική, οι υπεύθυνοι από τη στιγμή που είναι πιο δυνατοί. Πρέπει να τελειώσει αυτή η υπόθεση. Για να τελειώσει πρέπει να ξαναδούμε πάλι τα πράγματα από την αρχή από το τέλος του παγκοσμίου πολέμου, να δούμε δηλαδή ότι η κάθε χώρα πρέπει να περιοριστεί στα σύνορά της. Οι δυνατές χώρες έχουν τη δυνατότητα να επικρατήσουν αλλά με οικονομικά μέσα, με πολιτιστικά μέσα, με ανθρώπινα μέσα, όχι όμως με τον πόλεμο. Για άλλη μια φορά να απαγορευτεί η χρήση βίας απ’ όπου κι αν προέρχεται. Και νομίζω και γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει στα Ηνωμένα Έθνη να δοθεί μια νέα πνοή και να λάβουν αυτοί την υπευθυνότητα και τη δράση. Όλα τα παγκόσμια προβλήματα πρέπει να λύνονται στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και το Συμβούλιο Ασφαλείας που πρέπει με πλειοψηφία να παίρνονται αυτές οι αποφάσεις. Να τελειώσει αυτή η υπόθεση. Εάν δεν γίνει αυτό νομίζω ότι μπαίνουμε σε μια φοβερή περιπέτεια διότι η βία θα κλιμακώνεται, οι μεν θα τιμωρούν τους δε, και εκείνοι που θα πληρώνουν δεν είναι οι υπεύθυνοι, θα είναι τα αθώα θύματα, διότι αυτοί που σκοτώνονται στη Βαγδάτη, αυτοί που σκοτώνονται στη Παλαιστίνη και αυτοί που σκοτώνονται στο Λονδίνο ή στη Μαδρίτη είναι αθώοι, είναι θύματα, δεν φταίνε τίποτα. Πρόκειται, κατά τη γνώμη μου, για την πιο απαίσια μορφή βίας που υπήρξε ποτέ. Και αυτή είναι η άποψή μου. Πρέπει γρήγορα, και η Ευρώπη κυρίως να πάρει αυτή τη πρωτοβουλία, και θα πρέπει όσοι νομίζουν σήμερα ότι έχουν τη δύναμη να επιβάλουν τη θέλησή του ότι βάζουν σε δοκιμασία και τα κράτη τους και τους πολίτες τους αλλά και άλλα κράτη όπως είναι τα κράτη της Ευρώπης τώρα. Αυτή είναι η άποψή μου.
Ισπανικό Πρακτορείο Ειδήσεων:
Επιτρέψετε μου πρώτα απ’ όλα να σας ευχαριστήσω για τον αγώνα που έχετε κάνει και για την πατρίδα μου, είμαι Χιλιανή, και για την αλληλεγγύη σε όλους τους λαούς του κόσμου. Ευχαριστώ πάρα πολύ.
Θέλω να σας ρωτήσω: ένας άνθρωπος σας εσάς δεν αποσύρεται. Άρα τι θα κάνετε στα επόμενα χρόνια; Και δεύτερον, μιλήσατε για το τι μπορούν να κάνουν οι κυβερνήσεις για να είναι καλύτερα ο κόσμος. Τι μπορούν να κάνουν άνθρωποι σαν εσάς και οι γενιές που θα έρθουν μετά από σας, και σκέφτονται σαν εσάς. Σας ευχαριστώ.
Μίκης Θεοδωράκης
Όσο θα έχω την υγεία μου και τις φρένες μου θα συνεχίσω να ζω, να σκέφτομαι, να δρω, να αντιδρώ όπως πάντοτε, σαν ελεύθερος άνθρωπος.
Οι απλοί άνθρωποι στην Ευρώπη, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στο Ιράκ, έδειξαν τη θέλησή τους. Επειδή είστε από την Ισπανία, στην Ισπανία κατέβηκαν εκατομμύρια στη Βαρκελώνη, στη Μαδρίτη εναντίον του πολέμου. Και ήδη νομίζω ότι είναι αυτή η αντίδραση του ισπανικού λαού που υποχρέωσε την κυβέρνηση της Ισπανίας να αποσύρει τα στρατεύματά της από το Ιράκ. Στο Λονδίνο κατέβηκαν εκατομμύρια επίσης, σ’ όλη την Ευρώπη. Συμβαίνει βέβαια στην εποχή μας να περιφρονείται η γνώμη των πολλών παρ’ ότι βρισκόμαστε σε μια εποχή υποτίθεται που οι άνθρωποι έχουν συνείδηση των δικαιωμάτων τους και μπορούν να το δείξουν αυτό, έναν τρόπο έχουν μόνο: τη διαδήλωση, δεδομένου ότι οι κυβερνήσεις, μαζί με την πλειοψηφία των μαζικών μέσων ενημέρωσης – το λέω αυτό πραγματικά με πολύ δισταγμό και με ντροπή, γιατί είναι και μπροστά σας και δεν ξέρω αν φταίτε εσείς φυσικά – αλλά είναι γνωστό ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αποτελούν ένα μέρος του συστήματος καθοδήγησης της κοινής γνώμης, καθηγέτησης της κοινής γνώμης. Το πιο νομίζω τρανταχτό παράδειγμα είναι αυτό που γίνεται στην Αμερική: που έγινε μια μεγάλη διαδήλωση περίπου 50.000 στη Νέα Υόρκη και δεν το ξέρει κανένας αμερικανός, διότι κανένα κανάλι δεν το μετέδωσε. Αυτή η χειραγώγηση της κοινής γνώμης δεν υπήρξε ποτέ. Ούτε στην αρχαία εποχή, ούτε στο Μεσαίωνα, ούτε στη μεταπολεμική εποχή. Εντούτοις δεν υπάρχει άλλο μέσον. Ο κόσμος, εάν δε θέλει να γίνει και αυτός θύμα, γιατί δεν ξέρουμε που θα χτυπήσει ακριβώς αυτή η τυφλή βία. Αν θέλετε να την πούμε τυφλή τρομοκρατία, να την πούμε για όλους. Αν την πούμε τυφλή βία, να την πούμε για όλους. Γιατί πρόκειται για τρομοκρατία και για βία που ξεκινάει από τη μία μεριά και από την άλλη μεριά. Διότι αυτός ο οποίος είναι πολιτισμένος, που έχει ένα αεροπλάνο, πετάει στα 10.000 πόδια, και έχει έναν χάρτη και χωρίς να βλέπει πατάει τη σκανδάλη. Κι από κάτω τι είναι; Όπως έγινε μια πραγματικότητα. Ήταν ένας γάμος Ιρακινών και σκοτώθηκαν όλοι. Εκατό άνθρωποι. Γυναίκες, παιδιά. Έναν άνθρωπο. Αυτός τι είναι; Τρομοκράτης είναι κι αυτός. Να μην παίζουμε με τις λέξεις ούτε με τις έννοιες. Κι εκεί, μια βίαιη πολιτική με βίαια αποτελέσματα.
Φαίνεται λοιπόν ότι οι Ευρωπαίοι βγήκαν έξω, αλλά μπήκαν πάλι μέσα διότι δεν ακούγονται. Μόνο ο φόβος ότι κάποτε θα έρθει το κακό και στη πόρτα τους θα τους βγάλει πάλι έξω να πιέσει η κυβέρνηση τους να τελειώσει αυτό. Δεν πάει πιο πέρα αυτό το πράγμα. Η Αμερική νόμιζε με την φοβερή δύναμη την οποίαν έχει ότι επιβάλλοντας τη βία κάπου, θα σιγήσει η ανθρωπότητα και οι άλλοι δεν θα μπορούν να αντιδράσουν. Σήμερα υπάρχει αυτή η αντίδραση με τους ανθρώπους να αυτοκτονούν. Αύριο θα έρθει κάτι άλλο. Ευτυχώς η ιστορία του ανθρώπου δεν σταματάει ποτέ. Εμείς είμεθα εδώ, μάρτυρες, της μεγαλύτερης βίας που γνώρισε η ανθρωπότητα με τους χιτλερικούς. Εδώ βέβαια, οι Γερμανοί μας έλεγαν τρομοκράτες, ξέρετε γιατί; Γιατί στη Συνθήκη της Γενεύης είχε κατοχυρωθεί το δικαίωμα του αλεξιπτωτιστή να μην πυροβολείται στον αέρα, αλλά να πέσει κάτω και μετά να πυροβολείται. Επειδή οι Κρητικοί λοιπόν δεν περίμεναν αυτός να πει «Συμπέθερε, σύντεκνε, γεια σου σε σκοτώνω ή με σκοτώνεις» τον πυροβόλησαν επάνω. Και αυτοί κηρύχθηκαν τρομοκράτες και κάηκαν ολόκληρα χωριά, και εκτελέσανε χιλιάδες κόσμος εδώ.
Και εδώ στην Κρήτη ήρθε η νύχτα θανάτου. Και είμαι περήφανος σαν Κρητικός και σαν Έλληνας διότι εμείς είμαστε από τους λίγους λαούς που αντισταθήκαμε στο φασισμό, στο ναζισμό, στους ιταλούς και στους κατακτητές. Το πληρώσαμε ακριβά. Η Ελλάδα σε ποσοστό πληθυσμού είχε τις μεγαλύτερες απώλειες στον παγκόσμιο πόλεμο και από τους Ρώσους και από τους Πολωνούς και από τους Γιουγκοσλάβους. Η Κρήτη δε τις μεγαλύτερες. Το αποτέλεσμα ποιο είναι; Το αποτέλεσμα είναι ότι τελικά οι ανθρώπινες θυσίες, το ανθρώπινο αίμα, η αγάπη για ελευθερία θριάμβευσαν. Δυστυχώς, εμείς που πήραμε μέρος στον πόλεμο δεν περιμέναμε ποτέ ότι θα ξαναγίνει άλλος πόλεμος. Δεν το περιμέναμε. Ήταν τέτοια η μεγάλη φρίκη που ζήσαμε που λέγαμε ότι δεν θα υπάρξει ανθρώπινο μυαλό να κάνει πια αυτή τη τραγωδία ξανά στους ανθρώπους. Κι απ’ την άλλη μέρα που τελείωσε ο πόλεμος άρχισαν συνεχώς πόλεμοι.
Εγώ σαν άνθρωπος έχω πια απογοητευτεί βέβαια φιλοσοφικά για τον άνθρωπο. Αλλά σαν πολίτης και σαν πολιτικός θέλω να πιστεύω ότι τελικά θα νικήσει η αντι-βία. Εγώ είμαι κατά της βίας. Είναι η βάση, το θεμέλιο να μπορεί από εδώ και πέρα να χτιστεί η δημοκρατία, η ελευθερία, η οικονομική ανόρθωση, κτλ. Αλλά από κει να ξεκινήσουμε. Και να είστε βέβαιοι ότι θα βρεθεί αντίδραση, θα βρεθούν στις κυβερνήσεις οι οποίες θα αλλάξουν γνώμη. Και θέλω να σας πω – γιατί δεν θέλω να εμφανίζομαι ως αντι-αμερικανός – ότι θαυμάζω απεριόριστα τον αμερικάνικο λαό. Για όλα. Κι ακόμα ο αμερικανικός λαός είναι που σταμάτησε τη σφαγή του Βιετνάμ. Θυμόσαστε. Τα παιδιά με τα λουλούδια βγήκαν. Και ίσως και τώρα έχω μια ελπίδα ότι πάλι ο αμερικάνικος λαός θα καταλάβει πιο είναι το συμφέρον του, το συμφέρον της ειρήνης, της ανθρωπότητας. Θα σώσει πάλι την ανθρωπότητα. Δεν έχουμε άλλη ελπίδα παρά τους απλούς ανθρώπους, τους λαούς της Ευρώπης, της Ασίας, της Αφρικής και κυρίως και της Βόρειας Αμερικής. Ευχαριστώ πολύ.
Τουρκικό Πρακτορείο
Κύριε Θεοδωράκη, έχετε εργαστεί προς την Ελληνο-Τουρκική Φιλία και Ειρήνη τώρα και χρόνια. Μετά από 5 χρόνια, τι νομίζετε για την παρούσα κατάσταση; Έχει ολοκληρωθεί η αποστολή;
Μίκης Θεοδωράκης
Όπως ξέρετε εγώ είχα την τιμή να κάνω τα πρώτα βήματα το 1986 εις την Κωνσταντινούπολη μαζί με φίλους τούρκους όπως ο κύριος Λιβανελί, ο Υασέρ Κεμάλ, και βάλαμε τα θεμέλια για την ελληνο-τουρκική συνεργασία και φιλία. Από την πλευρά αυτή νομίζω ότι έγιναν βήματα σοβαρά. Και αυτές τις μέρες όλη η Ελλάδα βλέπει ένα σήριαλ τουρκικό. Το βλέπω κι εγώ όταν μπορώ και νομίζω ότι αυτό είναι πολύ πιο δυνατό απ’ οτιδήποτε άλλο γιατί δείχνει στους έλληνες την πραγματική ζωή στη σημερινή Τουρκία. Γιατί το πρόβλημα ανάμεσα στους δύο λαούς είναι ότι μας χωρίζουνε φαντάσματα και μύθοι, αλλά βέβαια και μια φοβερή πραγματικότητα η οποία έγινε πια μυθολογία και για τους δύο λαούς. Αυτό ήταν κάτι που έπρεπε από καιρό να ξεπεραστεί. Γιατί η λογική λέει το εξής: ότι εμείς ζούμε γειτονικά, ο ένας απέναντι στον άλλο. Δεν μπορούμε να μετακομίσουμε. Θα ήμαστε ακόμα εδώ για αιώνες ακόμα. Θα αποφασίσουμε με τους γείτονές μας πως θα ζήσουμε. Με το όπλο στο χέρι, με το φόβο, με το μίσος, ή με τη συνεργασία, την κατανόηση, η οποία οπωσδήποτε θα δώσει αμοιβαία ωφελήματα. Το δυστύχημα για τη προσπάθεια που κάνουμε εμείς οι απλοί πολίτες είναι ότι ένα από τα κύρια αιτήματα τα οποία βάλαμε από τότε ήταν να σταματήσουνε αυτοί οι φοβεροί εξοπλισμοί του ενός και του άλλου, πολεμικοί εξοπλισμοί, που δυναμιτίζουν την οικονομία μας και την κοινωνική ανάπτυξη και των δύο λαών. Εγώ σαν έλληνας αισθάνομαι την αδικία που γίνεται στη χώρα μου, όταν βλέπω ότι ανάμεσα στους 15 Ευρωπαίους και τώρα στους 25, η χώρα μου είναι στις τελευταίες θέσεις ανάπτυξης. Χωρίς τους πολεμικούς εξοπλισμούς η Ελλάδα θα ήταν στις τρεις, τέσσερις πρώτες θέσεις. Όμως έγιναν σοβαρά βήματα και από την πλευρά των κυβερνήσεων, και το πρόβλημα πλέον νομίζω περισσότερο είναι στην Τουρκία παρά στην Ελλάδα, διότι όπως φαίνεται εκεί υπάρχουν διαφορετικά κέντρα εξουσίας ακόμα, τα οποία πολλές φορές δημιουργούν και μία σχιζοφρενική κατάσταση, όπως λόγου χάρη τη στιγμή που είναι στην Άγκυρα ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας τα Τουρκικά αεροπλάνα να φτάνουν πάνω από την Αθήνα σχεδόν. Εγώ θα χαρακτήριζα όλη αυτήν την δραστηριότητα της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας ως ανόητη. Δεν έχει κανένα νόημα. Αλλά φοβάμαι ότι ο στόχος της δεν είναι η Ελλάδα, είναι η κυβέρνηση της Τουρκίας διότι διακρίνω ότι η τουρκική κυβέρνηση θέλει πραγματικά να κάνει βήματα προς τη μεριά της κατανόησης και της φιλίας με την Ελλάδα. Αυτό είναι το πρόβλημα το σημερινό. Και το οποίο θα λύσει βασικά ο κόσμος, γιατί εμείς οι Έλληνες όπως βλέπετε, σαν λαός αλλά και σαν πολιτικά κόμματα, είμεθα όλοι υπέρ της ελληνοτουρκικής φιλίας.
Πρακτορείο Reuters
Μια μουσική ερώτηση. Είστε μοναδικός, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σ’ όλο τον κόσμο για το εύρος της μουσική σας: όπερες, μπαλέτα, μουσική για τον κινηματογράφο. Κοιτάζοντας πίσω δεν έχετε ποτέ αναρωτηθεί μήπως έπρεπε να επικεντρωθείτε σε ένα είδος.
Μίκης Θεοδωράκης
Είμαι σ’ ένα συγκεκριμένο είδος που λέγεται μουσική.
Γιώργος Αγοραστάκης
Συνέχεια στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης.
Ομογενειακό Πρακτορείο ειδήσεων
Κύριε Θεοδωράκη, έχετε χιλιάδες συναυλίες στο εξωτερικό και στην Ελλάδα. Το ερώτημα είναι πολύ απλό. Θα συνεχίσετε να δίνετε συναυλίες, να γράφετε μουσική, να συνεχίζετε το έργο σας όπως μέχρι τώρα;
Μίκης Θεοδωράκης
Νομίζω πρέπει να γυρίσετε προς τα πάνω και να ρωτήσετε τον παντοδύναμο θεό. Η ερώτηση είναι μάλλον θεοκρατική. Εγώ Θεού επιτρέποντος διότι όσο τα πόδια μου και το μυαλό μου είναι αυτά εγώ συνεχίζω. Φυσικά δεν κάνω συναυλίες, δεν κάνω γιατί νομίζω ότι είχα και πάρα πολλές συναυλίες άρα θέλει και μια φυσική αντοχή αυτό πλέον όταν όμως μου δοθεί η ευκαιρία, τελευταία φορά νομίζω στο Ηρώδειο, διηύθυνα επί μισή ώρα νομίζω την ορχήστρα δεν έχω δηλαδή τέτοιο πρόβλημα, πιο πολύ οι δικοί μου το έχουνε αλλά νομίζω ότι μετά από μια συγκομιδή ογδόντα ετών – είμαι ογδόντα ετών – αλλά ξέρετε άρχισα να καλλιεργώ τη μουσική από δώδεκα ετών δηλαδή πρέπει να είναι περίπου εξήντα οκτώ χρόνια – εβδομήντα χρόνια συγκομιδή μουσικού υλικού. Καταλαβαίνετε ότι από άποψη, αν το βάλουμε στη σημερινή κατάσταση, εγώ μάλλον τοποθετούμαι σαν μια υπερδύναμη έχω μεγάλο οπλοστάσιο, πάρα πολύ μεγάλο οπλοστάσιο. Ευτυχώς δεν είναι μπόμπες οι δικές μου είναι αυτά αλλά είναι λουλούδια, υπήρχαν και άλλα. Τώρα το θέμα είναι εδώ. Εδώ γίνεται μια προσπάθεια για την κατανόηση καταρχήν του έργου μου, διότι ξέρετε ότι η πορεία μου ήταν θυελλώδης, ήταν δημιουργική αλλά και θυελλώδης απ’ την άλλη μεριά. Και άλλωστε εμένα δε με ενδιέφερε να εξηγώ κάτι, με ενδιέφερε τι απήχηση είχε το έργο μου και λοιπά. Τώρα όμως είναι μια εποχή που πρέπει να σταθούμε λίγο, να δούμε τι έγινε, τι αξίζει απ’ αυτά τα πράγματα, να το μελετήσουμε και από κει και πέρα είναι στο χέρι πλέον των επιγόνων, των τραγουδιστών, των συνθετών, των βιογράφων και λοιπά να συνεχίσουνε αυτό. Αυτή ήτανε η δική μου προσφορά. Είμαι σαν ένας παππούς ο οποίος όργωσε το χωράφι του και κάθεται κάτω από τη μουριά και βλέπει τα εγγόνια του. Ε, ας θερίσουν.
Γιώργος Αγοραστάκης
Η επόμενη ερώτηση από το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων
(Henik )
Μια παρατήρηση μόνο, ότι ο κύριος Θεοδωράκης είναι ο πατέρας της κίνησης πολιτισμού για την ειρήνη και η μουσική του αποτελεί κίνητρο προς την ειρήνη σε πολλές – πολλές χώρες ανά τον κόσμο και ότι αυτή η μουσική είναι αυτή που ενώνει τους λαούς.
Μίκης Θεοδωράκης
Να χαιρετήσω κι εγώ εδώ την παρουσία του φίλου μου του Henik ο οποίος είναι απ’ το Τίπιγκεν της Γερμανίας. Το Τίπιγκεν είναι η Πανεπιστημιούπολη της Γερμανίας, είναι και η πόλη του Χέγκελ και γι’ αυτό τη διαλέξαμε μαζί πριν τριάντα χρόνια για να κάνουμε το μεγάλο μας διεθνές συνέδριο ακριβώς με το θέμα της κουλτούρας για την ειρήνη, όπου βγήκε το δικό μου βιβλίο, το μανιφέστο δηλαδή η μελέτη του ελεύθερου χρόνου. Με το Henik είμαστε τριάντα ολόκληρα χρόνια μαζί.
Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων
Να ευχαριστήσουμε τον κύριο Θεοδωράκη εκ μέρους των συναδέλφων απ’ όλη την Κρήτη για την παρουσία του στο νησί για το έργο του και τη μεγάλη του προσφορά. Πραγματικά αυτή η εκδήλωση που διοργανώνει η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση μας δίνει την ευκαιρία να κατανοήσουμε πάρα πολλά πράγματα και θέλω να ρωτήσω το εξής: Αν πιστεύετε ότι πέρα απ’ αυτές τις εκδηλώσεις γενικά στην Ελλάδα υπάρχει σήμερα μια πολιτιστική λειψυδρία
Μίκης Θεοδωράκης
Να μη μιλήσουμε;
Γιώργος Αγοραστάκης
Να κάνει την ερώτηση ο κύριος Λυβιάκης από τον τοπικό τύπο τα Χανιώτικα Νέα και να κλείσουμε εδώ.
Χανιώτικα Νέα
Τελευταία λοιπόν ερώτηση είναι η εξής. Μια και βρισκόμαστε σ’ αυτό το χώρο που είναι αφιερωμένος στον Πολυχρόνη Πολυχρονίδη θέλω να θυμηθείτε λίγο μερικά πράγματα από το παρελθόν, όταν ο Πολυχρόνης Πολυχρονίδης ήταν υπουργός Δικαιοσύνης με την Ένωση Κέντρου και να μας πείτε τι στάση είχε τηρήσει για τους αριστερούς ο Πολυχρόνης Πολυχρονίδης, ως Υπουργός Δημόσιας Τάξης
Μίκης Θεοδωράκης
Θα μιλήσω πρώτα για τον Πολυχρόνη και μετά για την λειψυδρία, έτσι. Ο Πολυχρόνης Πολυχρονίδης ήταν Υπουργός Δημόσιας Τάξης του Γεωργίου Παπανδρέου. Και ήτανε η εποχή του ’64 όπου ναι μεν είχαμε για αλλαγή κυβερνητική, αλλά όλος ο μηχανισμός ο κρατικός και ιδιαίτερα τα σώματα ασφαλείας, ήτανε εκεί στη θέση τους δεν είχαν αλλάξει νοοτροπία. Εγώ, νέος πρόεδρος των Λαμπράκηδων, συναντούσα πάρα πολύ μεγάλες δυσκολίες, ακόμα είχα και σωματικές απειλές αλλά όχι απλώς, και κακοποιήσεις και πάντοτε έβρισκα στο πλάι μου τον Πολυχρόνη Πολυχρονίδη, ο οποίος παρενέβαινε. Αμέτρητα είναι τα … εδώ δύο αναμνήσεις για να καταλάβετε ποια ήταν η σχέση μου με τον Πολυχρόνη. Μια φορά είχαμε κάνει μια μεγάλη περιοδεία στα καπνοχώρια της Αιτολοακαρνανίας. Είχαμε μια σημαντική δύναμη Λαμπράκηδων στα χωριά αυτά επάνω. Και θυμάμαι ότι καθώς πηγαίναμε, με το αυτοκίνητό μου εγώ το Citroen και με τρία – τέσσερα ακόμα στελέχη, αυτή ήταν όλη μας η κουστωδία, θυμάμαι εκεί επάνω σε ένα πολύ κακοτράχαλο δρόμο, να ‘ρχονται απέναντί μας Λαμπράκηδες έφιπποι, κρατώντας στα χέρια φύλλα φοινικιάς. Ήταν κάτι το καταπληκτικό, δεν το ‘χαμε ξαναδεί αυτό. Και καθώς, πριν όμως ακόμα, έτσι, απολαύσουμε αυτή την πραγματικά καινούρια αίσθηση, βλέπουμε ένα παιδί δεμένο τα χέρια έτσι και να τον σέρνουνε οι χωροφύλακες, να τον περνάνε με το άλογο μέσα και να τον πηγαίνουνε προς το κεφαλοχώρι που είχαμε περάσει μόλις πριν από δέκα λεπτά. Τι είναι αυτός λέω. Αυτός είναι ο γραμματέας λέει της οργάνωσης. Μα που τον πάτε; Λέει, είναι παράνομος διότι τότε οι νόμοι ήταν πάρα πολύ … δηλαδή αν είχες στο πέτο σου το Ζήτα έμπαινες φυλακή, αν έπαιζες ένα έργο χωρίς άδεια, του Ψαθά, χωρίς άδεια της Αθήνας, πήγαινες φυλακή, αν έπαιζες πινγκ πονγκ πήγαινες φυλακή, γιατί ήτανε, είχανε χαρακτηριστεί παιχνίδια τυχερά. Αυτόν για κάτι τέτοιο τον πήγαιναν μέσα. Λέω ας τον, ας τον εδώ γιατί θα γίνει φασαρία. Όχι τίποτα. Οπότε στρίβω κι εγώ, πήγαιναν μπροστά αυτοί με τα πόδια και πίσω εγώ. Λέω ας πάω να δω την αστυνομία. Μπαίνω στην αστυνομία μέσα, μπαίνω, αυτοί συνήθως όταν μ’ έβλεπαν, με γνώριζαν, μουλάρωναν, καθότανε κάτω και με βλέπανε μ’ ένα πανάσχημο βλέμμα. Του λέω πάντοτε εγώ, επειδή δεν ξέρανε αυτοί κανόνες επειδή πράγματι ένα όργανο της τάξεως σηκώνεται μόνο σε υπουργούς, στρατιωτικούς κλπ. Δεν έχει υποχρέωση να σηκωθεί στον βουλευτή. Δεν το ξέρανε αυτοί όμως. Εγώ του ‘λεγα, σήκω πάνω ρε. Γιατί μου λέει. Είμαι βουλευτής. Έπαιρνα τον πρώτο αέρα. Του λέω θέλω να τηλεφωνήσω κι επιτόπου παίρνω τον Πολυχρόνη. Του λέω το και το. Είμαι εδώ επάνω. Σε που μέρος είσαι εκεί, που πήγες εκεί. Εκεί είμαι λέω. Είμαι εδώ λέω στο τμήμα. Ποιο τμήμα; Μου λέει αυτός. Κι έχουν πιάσει ….. (αλλαγή κασέτας)
Παίρνει τηλέφωνο και το σηκώνει ντόπιος αυτός. Μάλιστα κύριε υπουργέ, μάλιστα κύριε υπουργέ. Αφού μπαίνει μέσα αυτός, τους έβρισε, μας τον έδωσε και φύγαμε. Μπράβο του λέω Πολυχρόνη σ’ ευχαριστώ. Μια άλλη φορά ήταν, και μάλιστα ήταν και κάποιοι άλλοι χτες και μου το έλεγαν αυτό, επιτέλους η κυβέρνηση Παπανδρέου είχε αποφασίσει να αποφυλακίσει τους πέντε …, ήταν έξι χιλιάδες κρατούμενοι στις φυλακές της Αίγινας και απέλυσε δυστυχώς πέντε χιλιάδες τετρακόσιους. Τους εξακόσιους τους άφησε για να τους απελευθερώσει μετά από δυο χρόνια ο άλλος συμπατριώτης μας ο Μητσοτάκης. Μετά από δυο χρόνια και μεταξύ τους ήταν και ο Χαρίλαος ο Φλωράκης, έμεινε ακόμα δυο χρόνια μέσα. Πέντε χιλιάδες τετρακόσιοι λοιπόν έπρεπε να φύγουν. Και είχε τη διαταγή να τους απολύσει. Έρχονται οι γυναίκες τους, λένε, δεν τους απολύει. Λέω του Πολυχρόνη σε παρακαλώ πολύ, εφοδίασέ με μ’ ένα χαρτί, διαταγή, έτσι, εντολή, στον διευθυντή, να τους πάρω. Μα μου λέει … Όχι θέλω να μου δώσεις χαρτί. Και μου δίνει το χαρτί και πηγαίνω εγώ. Αυτός ήθελε να κερδίσει χρόνο. Τους είχε μέσα είκοσι χρόνια και μετρούσε τις ώρες. Αντί για τις οχτώ, να τους αφήσει στις έξι το απόγευμα, να κρατήσει ακόμα αυτά τα πέντε …. Κι αυτοί ήταν έτοιμοι να φύγουνε και τους κρατούσε μέσα. Έγινε το ίδιο πάλι γιατί αυτός ήτανε ένας πραγματικά σαδιστής, παλιάνθρωπος, το ‘ξερα εγώ αυτό. Όταν πήγα στη φυλακή βγήκανε, φώναζαν όλα τα παιδιά, γεια σου Μίκη, να φύγουμε … τώρα, τώρα, τώρα. Και μπαίνω μέσα, αυτός ήταν μόνο εκεί πέρα και απολάμβανε τις ώρες που περνούσανε της τυραννίας των άλλων. Σαδιστής. Ε, είχα και το γράμμα του Πολυχρόνη μαζί και του τα ‘ψαλλα. Όπως καταλαβαίνετε όχι τον έβαλα όρθιο, τον χόρευα κιόλας. Κατάλαβες, γιατί εκείνη τη στιγμή χτυπάει το τηλέφωνο κι ήταν ο Πολυχρόνης. Ο οποίος άρχισε να του λέει ένα σωρό πράγματα κι αυτός μπήκε μπροστά κι έτρεχε και τρέξαμε όλοι μαζί, ανοίξαμε τα κελιά και απελευθερώσαμε τους πέντε χιλιάδες τετρακόσιους. Τέτοιες στιγμές της ζωής μας ζήσαμε τότε, οι οποίες όπως καταλαβαίνετε ήταν άκρως μουσικές κι αν…. τι μουσική να κάνεις, αλλά έκανα μουσική εγώ, αυτή που έπρεπε να γίνει. Μετά να μιλήσουμε για την άλλη την …. Θα σας πω κάτι, θα σας πω κάτι. Δεν ξέρω είδα μια συνέντευξη προχτές που έκανα μια εξαίρεση. Που ήρθε ένα κανάλι οι οποίοι είναι φίλος μου αυτός πολύ, ο Μαυράς, που ήτανε στον Alpha και επειδή έχει πολύ χιούμορ και, για να σπάσω πλάκα πιο πολύ, αλλά ήθελα να τον ακούω κανονικά. Ανήκει σε μια συνομοταξία λέω ανθρώπων, τους παρουσιαστές της τηλεόρασης τώρα, έχετε καβαλήσει το καλάμι όλοι σας. Έχετε γίνει μεγάλοι σταρ. Πρώτοι είστε εσείς, μετά είναι οι ποδοσφαιριστές, μετά είναι τα μανεκέν και μετά οι τραγουδιστές της μόδας. Αλλά όλοι εσείς λέω είστε μια μικρή κρούστα γύρω – γύρω από το σώμα της Ελλάδος, έτσι, γυαλάκια – γυαλάκια για να μπορέσουν οι ιθαγενείς να τα χάνουν όπως κάνανε τους ιεραποστόλους στην Αφρική των αγρίων. Και μ’ ένα φύσημα θα φύγετε. Τίποτα δεν είστε! Τίποτα! Απλώς μολύνετε τη χώρα. Μετά κάτι με ρώτησε. Μου λέει: «Θέλεις να σου κάνω κάποια άλλη ερώτηση;» Λέω να με ρωτήσεις για την άλλη Ελλάδα. «Ποια είναι η άλλη Ελλάδα;» Η πραγματική Ελλάδα, τι νομίζετε, λέω, ότι ο κόσμος τρώει κουτόχορτο; Ότι ο κόσμος επειδή έχετε τα AGB κι αυτά…κι νομίζετε όλοι αυτά… μπορεί να βλέπουν τηλεόραση για πλάκα. Αλλά ο κόσμος κρατάει τις αξίες του, κρατάει τη μνήμη του, κρατάει τα προικιά του, κρατάει την ομορφιά. Αυτή είναι η Ελλάδα. Η άλλη Ελλάδα είναι η πιο δυνατή, να το ξέρετε. Και το δείχνει σε κάθε ευκαιρία. Τι νομίζετε δηλαδή ότι όλοι κάθονται και βλέπουν αυτές τις σαχλαμάρες και λοιπά, ότι δεν υπάρχουν επιστήμονες οι οποίοι να κάνουν το βράδυ παρέα και να μιλούν για επιστήμη, άλλοι να κάνουν αυτό κτλ. Όλοι είμαστε έτσι μπουνταλάδες, όπως μας έχουν δει; Τίποτα δεν είναι τέτοιο. Προχωρεί η επιστήμη, προχωρεί η τέχνη, προχωρεί το μυαλό. Η ελληνική κοινωνία προχωρεί, ο λαός δεν θα μείνει μ’ αυτούς όλους κτλ. Αυτή είναι η άλλη Ελλάδα. Εκεί ανήκω κι εγώ και τα τραγούδια μου. Και το ξέρω καλύτερα από κάθε άλλον, διότι εμένα με φίμωσαν από τη πρώτη στιγμή. Παντελώς. Δεν υπήρχε ρωγμή που να βγει η μουσική μου. Ακούσατε μουσική από μένα σε επίσημα αυτά… στις τηλεοράσεις… αυτά όλα. Ακούσατε τίποτα; Ποτέ! Τότε γιατί πάεις στο στάδιο μέσα κι είναι 50.000 παιδιά και τραγουδάνε τα τραγούδια μου και τα ξέρουν απ’ έξω κι ανακατωτά; Είναι η κιβωτός. Και η κιβωτός κατ’ αρχήν είναι η οικογένεια. Δυστυχώς το σχολείο δεν είναι κιβωτός διότι ακριβώς δεν δίνομε τα λεφτά μας στους δασκάλους και τους επιστήμονες για να γίνουν πραγματικοί έλληνες και πραγματικοί άνθρωποι, τα δίνουμε για τα παλιοτούφεκα, αυτή είναι η υπόθεση όλη. Κι όπως καταλαβαίνετε, όλες οι κυβερνήσεις το ίδιο είναι. Ότι όλες λένε ότι θα μειωθούνε οι δαπάνες βλέπετε και αυτή η κυβέρνηση τώρα αγοράζει καινούρια όπλα. Τι νομίζετε έκανε ο Καραμανλής που πήγε στο Μπους και τον αγκάλιασε ο Μπους, αεροπλάνα αγόρασε. Αυτοί όλοι όταν ερχότανε ένας πρεσβευτής, πήγαινε κάπου, όπλα πουλούσε. Αεροπλάνα πουλούσε. Και να σας πω και κάτι άλλο και τελειώνω μ’ αυτό, μαρτυρίες του ίδιου του Μιτεράν, ήταν πολύ φίλος μου. Ήρθε δυο φορές στην Ελλάδα, τον φιλοξένησα στο Βραχάκι, τα λέγαμε όλα. Μου λέει, άκουσε Μίκη. Το βιοτικό επίπεδο της Γαλλίας, έτσι, είναι κατά τόσο πιο υψηλό από τα πολεμικά όπλα που πουλάμε. Εάν δεν πουλήσουμε, δεν είναι τώρα, δεν πιάνουμε τα λεφτά λέει εμείς τώρα με τα, ε, με των βιομηχάνων μας, τα βιομηχανικά, με τα αυτοκίνητα, τίποτα δεν πιάνουν αυτά. Πουλώντας ένα αεροπλάνο, πουλώντας ένα αεροπλανοφόρο, ένα υποβρύχιο, αυξάνει το επίπεδο το βιοτικό του γαλλικού λαού κατά τόσο. Είμαστε υποχρεωμένοι λοιπόν να πουλάμε όπλα ….. και γι’ αυτό λέει τώρα που γίνεται ο πόλεμος κάτω στο Λίβανο, έχουμε ένα αεροπλάνο γεμάτο με όπλα και ειδοποιούμε τον κόσμο κάτω, αυτούς που παλεύουν από δω κι από κει, ν’ ανεβούνε να διαλέξουν. Έμποροι θανάτου. Κι ανεβαίνουνε πάνω, και οι μεν και οι δε, με μια βάρκα ανεβαίνει ο άλλος, με άλλη μια ο άλλος. Και οι δύο μπουνταλάδες. Και αγοράζουν όπλα για να σκοτωθούνε. Το δε αποκορύφωμα όλων είναι κάτι, θα το πω τώρα γιατί πέθανε και ο Μιτεράν και δε με νοιάζει αυτό, είναι ότι, όταν ο γιος μου έπαθε εγκαύματα, ολικά εγκαύματα, θα πέθαινε, γιατί στην Ελλάδα δεν έχουμε κέντρο θεραπείας, δεν υπάρχει. Δεν είναι αλοιφές και λοιπά, ο άνθρωπος πεθαίνει από τη μόλυνση. Και εκεί στο νοσοκομείο, στο ΚΑΤ τον είχανε το γιο μου, και καθόμασταν από κάτω μέρα με τη μέρα περιμέναμε να πεθάνει. Κέντρα θεραπείας των πυροπαθών, πως το λένε, των αυτών που ‘χουν εγκαύματα είναι δύο στον κόσμο, ένα στη Γαλλία κι ένα στην Αμερική, στρατιωτικά και τα δύο, δεν υπάρχουν άλλα. Οι κυβερνήσεις δεν ενδιαφέρονται γι’ αυτό το πράγμα. Όταν καεί κανείς πολύ, πεθαίνει. Εκεί λοιπόν, πρέπει να το πω αυτό, ήταν ο πρεσβευτής ο Ροκόφυλλος, ο οποίος ήταν στο Παρίσι, το μαθαίνει και το λέει στο Μιτεράν. Και αμέσως μας έστειλε ειδικό αεροπλάνο, βάλαμε το γιο μας μέσα, τον πήγαμε στο Παρίσι, ήρθε στρατιωτικό αυτοκίνητο, τον πήγαμε στο στρατιωτικό νοσοκομείο έξω απ’ το Παρίσι, τον βάλανε να εγχειρίζεται. Για κάθε χέρι του έγινε εφτά ώρες εγχείριση, φανταστείτε το πρόσωπό του κλπ. Λέει ο στρατηγός, έχω εντολή του Προέδρου να τον κατατοπίζω κάθε ώρα για την υγεία του γιου σας. Καταλαβαίνετε τώρα τι κύρος εκεί μέσα είχε. Λέω, πότε θα τον δω το γιο μου. Λέει δεν θα τον δείτε αλλά υπάρχει ένας τρόπος να τον βλέπετε εκεί που είναι. Την άλλη μέρα πηγαίνουμε. Αυτά είναι παλιά νοσοκομεία, αλλά του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, μεγάλα, διάδρομοι πολλοί και ξαφνικά βρισκόμαστε σ’ ένα πρωτόφαντο θέαμα. Ήτανε ένας θόλος από γυαλί, ο οποίος ξεκινούσε από δω κι έφτανε στο Φιρκά. Γυάλινος και ατσάλινος κι από κάτω ήτανε μια ζούγκλα, δηλαδή ήτανε τροπικό κλίμα, είχανε φοινικιές αυτά και λοιπά, μόνο μαϊμούδες δεν είχε μέσα. Γύρω – γύρω ήτανε οι θάλαμοι των αρρώστων. Οι θάλαμοι των αρρώστων γιατί πρέπει η θερμοκρασία σ’ αυτό να είναι τροπική, δηλαδή 30-32 βαθμών, μόνιμη και το κλίμα υγρό. Είχανε κάπου πενήντα δωμάτια. Σ’ ένα απ’ αυτά βάλανε το γιο μου. Έξω απ’ αυτό μπορούσες να, είχε κάτι μικρά δωμάτια μ’ ένα μεγάλο γυαλί, καθόσουν και έβλεπες τον ασθενή. Κι αν μπορούσε να μιλήσει, του μιλούσες με το τηλέφωνο. Όλοι μέσα ήταν αντισηπτικοί, φόραγαν μάσκες και τα λοιπά, ο ένας καθαρός, ο γιος μου ήταν μια μάσκα έτσι και εκεί κάθισα, είχαμε βάρδιες με τη γυναίκα μου, δώδεκα ώρες η γυναίκα μου, δώδεκα ώρες εγώ, να τον βλέπουμε σαν μούμια και σιγά – σιγά τα μάτια του, αυτά και λοιπά ζήσαμε ένα μαρτύριο, εφιάλτη. Και τότε αποφάσισα να γράψω τον τρίτο τόμο του Αρχάγγελου, γιατί ήταν για μένα ο εφιάλτης της Μακρονήσου. Δεν μπορούσα να το γράψω παρά μόνο σ’ ένα δράμα, τέτοιο εφιάλτη. Ρωτάω, τι είναι οι άλλοι όλοι; Ήτανε στρατιωτικοί όλοι οι άλλοι. Σιγά – σιγά έμαθα το φρικτό μυστικό. Ότι αυτό το κέντρο βασικά ήταν ένα κέντρο στρατιωτικό για να κάνει τα πειράματα του χημικού πολέμου. Οι Γάλλοι πουλούσανε χημικά όπλα και στο Ιράκ και στο Ιράν. Αλλά επειδή τα όπλα, αυτά τα χημικά, είχανε ατέλειες, φρόντιζαν να παίρνουνε τους τραυματίες, αυτούς που είχαν εγκαύματα από τα χημικά όπλα των Γάλλων, ώστε οι γιατροί να βλέπουνε τις επιπτώσεις και οι κατασκευαστές να λένε, δεν τα κατάφερες καλά, ζει αυτός, δεν υποφέρει πολύ, βάλε λίγο πιο πολλή δόση αυτή, πιο πολύ πως το λεν, πιο αποτελεσματική. Αυτή είναι η λογική των μεγάλων δυνάμεων. Καταλάβατε δηλαδή πόσο, τα όπλα που λέμε, είναι γι’ αυτούς κανόνας επιπέδου ζωής πλέον. Και δεν είναι λοιπόν άμοιροι οι Γάλλοι, γιατί οι Γάλλοι όλοι κερδίζουν απ’ αυτά, όλος ο λαός, όλος ο Αμερικάνικος λαός. Όταν τέλειωσε ο πόλεμος της Γιουγκοσλαβίας, είχε ένα πίνακα. Τι τον έχεις αυτό …. Τόσοι νεκροί, τόσοι τραυματίες, τόσα όπλα πούλησαν, πρώτη χώρα η Αμερική. Δισεκατομμύρια ευρώ. Δεύτερη χώρα ήταν η Αγγλία. Τρίτη χώρα η Γαλλία, τέταρτη χώρα η Γερμανία. Αυτές οι τέσσερις χώρες πλούτισαν και οι άλλοι καταστράφηκαν. Δε μου λέτε, σε τι κοινωνία ζούμε μέσα και τι κάνουμε τώρα όλοι εμείς εδώ πέρα που νομίζουμε ότι κάτι κάνουμε και σχολιάζουμε και δείχνουμε και λοιπά, ότι πιο βασικό πράγμα είναι αυτό. Και είναι μια κοροϊδία δηλαδή. Τέτοια γελοιοποίηση του ανθρώπου, τέτοια κοροϊδία του ανθρώπου, τέτοια ευτέλεια του ανθρώπου, τόσο κουτούς ανθρώπους δεν έζησε ποτέ η ανθρωπότητα. Παντού, παντού. Έπρεπε λοιπόν ότι, ας πούμε προχτές ήταν το ΠΑΣΟΚ, έτσι. Είχε βάλει κι αυτή μέσα στο καταστατικό, στο πρόγραμμά της, τον αφοπλισμό. ….. Η Νέα Δημοκρατία το κήρυξε. …. Έπρεπε να πάνε όλοι εκεί, έξω απ’ του Μαξίμου, όχι αυτά που λένε και να του πούνε σταμάτα τα όπλα, αφού το πες. Γιατί δεν κάνουν μια προσπάθεια αυτοί, γιατί τα λεφτά αυτά τα κάνεις για να πλουτίζουν οι Αμερικάνοι κι εδώ εμείς πηγαίνουμε μετανάστες και οι Τούρκοι μετανάστες και δεν έχουμε παιδεία, δεν έχουμε υγεία, δεν έχουμε ένα Νοσοκομείο. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσοι σκοτώνονται, όλοι αυτοί που καίγονται πεθαίνουν απ’ την αδιαφορία του κράτους. Και τι θέλει να γίνεται ένα τέτοιο νοσοκομείο, τίποτα δε θέλει. Αλλά το φτιάχνουν στη Γαλλία και δεν το φτιάχνουν πάλι για τους δικούς τους πολίτες, το κάνουνε για να ‘ναι πιο αποτελεσματικοί στο δολοφονικό τους έργο. Λοιπόν κατά τ’ άλλα είμαστε πολύ καλά, πολύ ευχαριστημένοι κι ευχαριστούμε πολύ.
Γιώργος Αγοραστάκης
Εδώ τελειώνουμε το πρώτο μέρος, δεν τελειώνει η συνέντευξη, συνεχίζεται με τη Ρωσική Αντιπροσωπεία και παρακαλώ τον κύριο Γιακούνιν, τον κύριο Μένλικ, τον κύριο Άτκοφ, τον κύριο Τσέμπλιτσιν, τον πρεσβευτή της Ρωσίας στην Ελλάδα τον κύριο Βντόβιν και τον κύριο Φιλιμόνοφ να έρθουν να παρακαθίσουν εδώ μαζί με τον κύριο Μίκη Θεοδωράκη για τις δικές τους ανακοινώσεις.
Η συνέντευξη συνεχίστηκε με τη Ρωσική αντιπροσωπία