Ιδανικός λαός για μένα είναι αυτός που έχει συνείδηση της ιστορικής του καταγωγής, που προσπαθεί να τη διαφυλάξει ανάγοντας την σε βασικό κρίκο συνοχής.
Απόσπασμα συνέντευξης Μίκη Θεοδωράκη στην εφημερίδα των μαθητών της Ε’ τάξης του Δημοτικού Σχολείου Πλάκας, Αθήνα, 23.1.1997
ΕΡ. Μικρός, με τι θέλατε να ασχοληθείτε όταν μεγαλώσετε;
Μ.Θ. Με πολλά πράγματα, ανάλογα με ία ερεθίσματα της εποχής. 0 κόσμος τότε ήταν κλειστός και τα παραδείγματα τα παίρναμε απ’ τους γονείς, τους συγγενείς και τους φίλους. Αργότερα, στο γυμνάσιο, άρχισαν να ξεχωρίζουν μέσα μου δύο αγάπες: π μουσική και τα μαθηματικά.
ΕΡ. Πώς σκεφθήκατε να ασχοληθείτε με τη μουσική;
Μ.Θ. Νομίζω ότι π μουσική υπήρχε μέσα μου. Γι’ αυτό κάθε φορά που τη συναντούσα αναστατωνόμουν. Επιδίωκα συνεχώς με τον α ή β τρόπο να κάνω μουσική. Τραγουδούσα, συμμετείχα σε χορωδίες, έπαιζα όργανα και άκουγα μουσική όταν το μπορούσα.
ΕΡ. Ποιο ήταν το αγαπημένο σας μάθημα;
Μ.Θ. Μου άρεσε το σχολείο, μα πιο πολύ μου άρεσε να μελετώ μόνος κάθε απόγευμα πριν κατεβώ στον δρόμο για να παίξω με τα παιδιά. Αν δεν είχα διαβάσει τέλεια τα μαθήματά μου, μου ήταν αδύνατο να παίξω. Το βράδυ ρωτούσα -σπανίως- τον πατέρα μου αν τυχόν είχα απορίες. Όπως σας είπα, μου άρεσαν τα μαθηματικά. Επίσης η ιστορία, η φυσική και η έκθεση, στην οποία ήμουν πολύ δυνατός. Να μην ξεχάσω και τη γυμναστική, τον αθλητισμό, με τον οποίο ήμουν κυριολεκτικά ξετρελαμένος. Θυμάμαι ότι ήμουν καλός στο βόλεϊ, στο μπάσκετ και στην κολύμβηση. Στο ποδόσφαιρο έφτασα στην Γ’ Γυμνασίου, στον Πύργο, να μπω στα τσικό της τοπικής ομάδας. Του «Ηρακλή», νομίζω.
ΕΡ. Τι σκέφτεστε να κάνετε στο μέλλον;
Μ.Θ. Τώρα πια, μουσική…
ΕΡ. Τι σημαίνει για σας το ότι σας ξέρει όλος ο κόσμος;
Μ.Θ. Μου δίνει την αίσθηση ότι ανήκω σε μια μεγάλη οικογένεια.
ΕΡ. Θα θέλατε να μας πείτε μια επιθυμία σας που εκπληρώθηκε, μια που δεν εκπληρώθηκε και ένα όνειρό σας που θα θέλατε να γίνει πραγματικότητα;
Μ.Θ. Οι περισσότερες προσωπικές μου επιθυμίες έχουν εκπληρωθεί και με το παραπάνω. Φυσικά, δεν έφτασα τους αισθητικούς στόχους που είχα θέσει στον εαυτό μου. Κι αυτό γιατί θυσίασα μεγάλο χρόνο στα κοινά, αφαιρώντας τον απ’ τις σπουδές της μουσικής και την καλλιέργεια της τέχνης.
Δεν εκπληρώθηκαν παρά μόνο εν μέρει ία οράματα μου για την Ελλάδα και τον ελληνικό λαό. Και σήμερα είμαι περισσότερο πεπεισμένος ότι η χώρα μας θα μπορούσε να είναι πολύ περισσότερο ευτυχισμένη, ακτινοβολούσα πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία.
Τώρα εύχομαι να μην γίνουν τα πράγματα χειρότερα για μας. Γιατί ζούμε σ’ έναν κόσμο άγριο και είμαστε περικυκλωμένοι από εχθρούς και άσπονδους φίλους.
ΕΡ. Σε ποια χώρα πήγατε και σας άρεσε πολύ:
Μ.Θ. Έζησα ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου στο εξωτερικό. Προπαντός στη Γαλλία, και πιο ειδικά στο Παρίσι. Η Γαλλία είναι πανέμορφη χώρα και το Παρίσι η ωραιότερη πόλη του κόσμου. Μετά την Αθήνα, φυσικά.
ΕΡ. Ποιον λαό ξεχωρίζετε εκτός από τους Έλληνες;
Μ.Θ. Ιδανικός λαός για μένα είναι αυτός που έχει συνείδηση της ιστορικής του καταγωγής, που προσπαθεί να τη διαφυλάξει ανάγοντάς την σε βασικό κρίκο συνοχής. Είναι περήφανος χωρίς να είναι αλαζόνας. Στις καλές στιγμές είναι μετριοπαθής, ενώ στις δύσκολες αποφασιστικός και ανυποχώρητος. Γνωρίζει τις αδυναμίες και τα λάθη του και φροντίζει να τα διορθώσει, και γι’ αυτό τον λόγο είναι σεμνός και μετρημένος απέναντι στους άλλους λαούς, προσπαθεί να ανακαλύπτει τα θετικά τους στοιχεία, να εμπνευστεί από αυτούς και να τους ξεπεράσει σε ειρηνικές προσπάθειες και αγώνες. Ένας μεγάλος λαός αναγνωρίζει τη μεγαλοσύνη μέσα σε κάθε άλλο λαό, που όπως κι αυτός είναι περήφανος για τις παραδόσεις του και προσπαθεί με έργα ειρηνικά να χτίσει το μέλλον του.
Πιστεύω ότι ο κάθε λαός, όλοι οι λαοί έχουν έναν καλό πυρήνα. Από κει και πέρα, και ανάλογα με τις κοινωνικές συνθήκες, τους πολιτικούς και τους δημαγωγούς, μπορεί να γλιστρήσει προς την αλαζονεία και τον φανατισμό. Όμως κάτι τέτοιο είναι πάντα η εξαίρεση. Δηλαδή, στο βάθος γίνεται ενάντια στη φύση του κάθε λαού που, όπως ο κάθε απλός άνθρωπος, επιθυμεί να μπορεί να ζει με αγάπη, φιλία και ειρήνη.
ΕΡ. Τι σημαίνει Ελλάδα για σας:
Μ.Θ. Από την Ελλάδα ξεκίνησε και έκτοτε καταυγάζει την ανθρωπότητα το φως του αληθινού, του ηθικού και του ωραίου. Κι εμείς προσπαθούμε με κάθε τρόπο να τιμήσουμε αυτή την ανεκτίμητη δωρεά, αποδεικνύοντας την ιδιαίτερη σχέση μας με την ιστορία και τις παραδόσεις μας. Αυτό είναι το χρέος των Ελλήνων. Και όσοι περισσότεροι το καταλαβαίνουν τόσο το καλύτερο για τους ίδιους και προπαντός για την ιδέα «Ελλάδα», που θα πρέπει να συνεχίσει το ταξίδι της στους αιώνες για το καλό όλων των ανθρώπων.
ΕΡ. Τι είδους βιβλία διαβάζετε;
Μ.Θ. Σ’ αυτή την περίοδο με ενδιαφέρουν κυρίως τα ιστορικά. Και ειδικότερα όσα αναφέρονται στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη δική μας ιστορία των 50 τελευταίων χρόνων.
ΕΡ. Ποιο είναι το αγαπημένο σας φαγητό;
Μ.Θ. Το ψωμί, το λάδι, η φέτα, η ντοματοσαλάτα, τα αυγά μάτια. Αυτή είναι η βάση. Η φασολάδα με το κρεμμύδι και τα αλμυρά, η κλασική εκδοχή. Και η κορύφωση, τα σμυρναίικα σουτζουκάκια με κόκκινη σάλτσα και πουρέ.
ΕΡ. Τι θα θέλατε να αλλάξετε από αυτόν τον κόσμο;
Μ.Θ. Θα ‘θελα να αλλάξω άμεσα πολλές εκπομπές της σημερινής τηλεόρασης που, λες και είναι πληρωμένες απ’ τους εχθρούς μας, προβάλλουν συστηματικά τα κατακάθια και τα σκουπίδια που βρίσκονται αναγκαστικά μέσα σε κάθε κοινωνία. Φαντασθείτε να σας καλούσαν σ’ ένα σπίτι και η νοικοκυρά να άδειαζε στο τραπέζι τον κάδο με τα σκουπίδια για να σας δείξει τάχα πως στο σπίτι της υπάρχουν κι αυτά.
Αν ήμουν εχθρός της Ελλάδας, δεν θα είχα παρά να κάνω ένα μοντάζ απ’ αυτές τις εκπομπές με τις υπανάπτυκτες φάτσες που ωρύονται, χειρονομούν, βρίζουν, έρχονται στα χέρια. Θα έκανα ένα φιλμ με τίτλο «Ιδού ποιοι είναι οι Έλληνες οι απόγονοι του Αριστοτέλη και του Μεγάλου Αλεξάνδρου…» και θα το πρόβαλλα στις κινηματογραφικές αίθουσες της Ευρώπης.
Τι ν’ αλλάξω σ’ αυτόν τον κόσμο; Τον σημερινό; Διαβάστε τα βιβλία μου για να μάθετε.
ΕΡ. Στο σχολείο μας. οι δάσκαλοι μας μαθαίνουν τα τραγούδια σας και τα τραγουδάμε. Πως σας φαίνεται αυτό;
Μ.Θ. Με συγκινεί ιδιαίτερα.
Πηγή: Μίκης Θεοδωράκης, Μια ζωή δημιουργίας, ειδική έκδοση ΕΘΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΚΗ, 2018