Αναμνήσεις… του Ηρακλή Γαλανάκη
Φέτος συμπληρώνονται 15 χρόνια από τότε που πραγματοποιήθηκε στα Χανιά το διεθνές συνέδριο αφιερωμένο στη ζωή και το έργο του Μίκη Θεοδωράκη. Πριν 15 χρόνια δημιουργήθηκε και ο σύλλογος «Φίλοι του Μίκη Θεοδωράκη στην Κρήτη». Ανήκουν στα γεγονότα της ζωής μου για τα οποία νοιώθω τυχερός και ευτυχής, γιατί είχα την ευκαιρία να συμμετάσχω με συνανθρώπους που η ζωή τους ήταν και είναι ταυτισμένη με την αγάπη και την προσφορά στην ποιοτική και υψιπετή πρόοδο και άνοδο του τόπου και της κοινωνίας μας.
Ήμουν 20 χρονών όταν άκουσα για πρώτη φορά τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη. Το 1965 στο γήπεδο του Εργοτέλη χάρις σ’ένα συγχωριανό και συμμαθητή μου το Μάνο το Χουρδάκη. «Έλα να πάμε κι εγώ θα σου πληρώσω το εισιτήριο» μου είχε πει. Μέχρι τότε η μουσική μου παιδεία άρχιζε και τέλειωνε στα κρητικά. Ήταν μια πρωτάκουστη κι αξέχαστη βραδιά. Την μουσική εισαγωγή την είχε κάνει ο Χρήστος Λεοντής. Στη συνέχεια ήλθε ο πανύψηλος κι επιβλητικός Μίκης. Έτσι μετά τη μουσική της χαράς, της θλίψης, του πόνου, της αδελφοσύνης και της αντίστασης, γνώρισα εκείνο το βράδυ και τη μουσική του αγώνα για ελευθερία, δημοκρατία, και ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Εκείνο το βράδυ φαίνεται πως μεγάλωσαν και μέστωσαν ακόμη πιο πολύ τα φτερά της ψυχής και της καρδιάς μου.
Λίγα χρόνια αργότερα που θα βρεθώ σε μια αίθουσα ομιλιών και συναυλιών στη Λυών της Γαλλίας, στην Bourse du Travail, ασφυκτικά γεμάτη κι ενθουσιώδη θα νοιώσω τόση χαρά και πέταγμα ψυχής, που ως μόνο τρόπο έκφρασης εκείνη τη στιγμή βρήκα την εκτίναξη στο αέρα μες στην αίθουσα του φτωχού αλλά πάντα ζεστού στα δύσκολα χρόνια παλτού μου.
Θ’ ακολουθήσει, εκείνο το βράδυ την εποχή των γεγονότων αντίστασης του Πολυτεχνείου, η συνάντηση με τα γαλλικά ΜΑΤ την ώρα που με δυο-τρεις άλλους συμπατριώτες κολλούσαμε στους τοίχους των φοιτητικών εστιών ,αφίσες κατά της Χούντας. Εκείνο το βράδυ μετά την αφισοκόλληση θα εργαζόμουν νυκτοφύλακας σε ένα εργοστάσιο. Όταν τους είδα είπα μέσα μου, πάει, χάνω το μεροκάματο, χάνω και τη δουλειά, μοναδικός τρόπος χρηματοδότησης των σπουδών και επιβίωσης. Δεν περιγράφεται η ανακούφιση που ένοιωσα όταν, εξηγώντας τους τι κάναμε και γιατί, ένας απ’ αυτούς αναφώνησε. Α Μίκης Θεοδωράκης, εντάξει κι έφυγαν.
Όσο καιρό έζησα στην Λυών αλλά και συνέχεια στο Στρασβούργο και στο Λουξεμβούργο, η αποδοχή που είχε και ο ενθουσιασμός που προκαλούσε η μουσική δημιουργία του Μίκη Θεοδωράκη από τους ανθρώπους ανεξαρτήτως γεωγραφικής, εθνικής, φυλετικής, κοινωνικής και πολιτικής δημοκρατικής προέλευσης, μ’ έκανε να νοιώθω πιο πολύ από Κρητικός, Έλληνας, αντίθετος στην Χούντα. Μ’ έκανε να νοιώθω Άνθρωπος, Πολίτης της Γης, Πανανθρώπινος, μέρος ανθρώπων που ζουν και αγωνίζονται για ένα καλύτερο, ομορφότερο και αδελφικότερο κόσμο. Κι είναι πολύ όμορφο να νοιώθεις, όταν ζεις μάλιστα εκτός Ελλάδας, πως δεν είναι μόνο οι Αρχαίοι Έλληνες που πρόσφεραν στο πανανθρώπινο πολιτιστικό και πνευματικό γίγνεσθαι αλλά και ο ι Νεοέλληνες συνεχίζουν να προσφέρουν
Έτσι το 1997 που εργαζόμουν ως υπεύθυνος του Γραφείου Τύπου στην Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στο Συμβούλιο της Ευρώπης, με αρμοδιότητα και για τις ολομέλειες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και την Αλσατία, σκέφτηκα γιατί όπως υπάρχει το «Βραβείο Ζαχάρωφ» που απονέμεται σε όσους αγωνίζονται για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στη χώρα τους, να μη δημιουργηθεί κι ένα «Βραβείο Μίκης Θεοδωράκης» που θα απονέμεται σε ποιητές ή μουσουργούς που μέσα από το έργο τους υπηρέτησαν και υπηρετούν την Ελευθερία, την Ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα γενικότερα. Εξέθεσα λοιπόν την ιδέα στο τότε αντιπρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Παρασκευά Αυγερινό και του πρότεινα την πραγματοποίηση ενός συνεδρίου στα πλαίσια α του Ευρωκοινοβουλίου όπου θα συμμετείχαν ποιητές, μουσικοί και άνθρωποι του Πολιτισμού με θέμα τη συμβολή της ποίησης και της μουσικής στην απελευθέρωση των λαών, στην κατάκτηση της ελευθερίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τότε μέλος του Ευρωκοινοβουλίου ήταν και ένας από τους καλύτερους και ευφυέστερους υπουργούς Πολιτισμού που γνώρισε η Γαλλία και η Ευρώπη, ο Ζακ Λανγκ, φίλος της Μελίνας Μερκούρη και του Μίκη Θεοδωράκη. Ο κ. Αυγερινός το δέχθηκε μετά χαράς ζητώντας μου να ετοιμάσω σχέδιο και προτάσεις.
Ο κ. Αυγερινός σε μια τυχαία συνάντηση με τον Μίκη Θεοδωράκης στο αεροδρόμιο της Αθήνας του είπε την ιδέα και τη διάθεση να εργαστεί για την υλοποίηση αυτού του στόχου. Ο κ. Θεοδωράκης τον είχε ευχαριστήσει και του είχε υποσχεθεί κάθε δυνατή βοήθεια.
Το δεύτερο εξάμηνο του 1997 ήταν η σειρά του Λουξεμβούργου να αναλάβει την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα προβλήματα υγείας του συναδέλφου Φαίδωνα Μεταλλινού υποχρέωσαν την Κεντρική υπηρεσία να τον μεταθέσει στην Γενεύη όπου έμεινε ελάχιστα χρόνια πριν το θάνατό του. Λόγω δεν εμπειρίας που είχα από τις αλλεπάλληλες προεδρίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης τόσο από την Ελλάδα όσο και από την Γαλλία, λόγω Στρασβούργου, μου ανέθεσαν την ευθύνη του Γραφείου Τύπου της ελληνικής Πρεσβείας στο Λουξεμβούργο.
Την ιδέα του « Βραβείου Μίκης Θεοδωράκης» δεν την είχα γνωστοποιήσει στο Υπουργείο Τύπου, όπως και πολλές άλλες που θεωρούσα γόνιμες, αλλά και για τις οποίες δεν χρειαζόταν να ενημερώνω το Υπουργείο. Το ενημέρωνα μόνο όταν ήταν απαραίτητο και απαιτείτο στήριξη, όπως είχε γίνει το 2001 με το «Παγκόσμιο Συνέδριο για την Ελληνική Γλώσσα» που είχε πραγματοποιηθεί στο Ηράκλειο σε συνεργασία, μεταξύ άλλων, και κυρίως με τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Ηρακλείου.
Γνωρίζοντας και εξηγώντας στην γραμματέα του κ. Θεοδωράκη, κ. Ρένα Παρμενίδου γιατί είμαι υποχρεωμένος να εγκαταλείψω το Στρασβούργο και να πάω στο Λουξεμβούργο, με πληροφόρησε πως στο Λουξεμβούργο βρίσκεται ένας από τους καλύτερους φίλους του διάσημου Έλληνα Μουσουργού, ο κ. Guy Wagner .
Σύμφωνα με τη δική μου λογική εργασίας ως υπεύθυνου του γραφείου Τύπου, κάθε άνθρωπος ή φορέας που ενδιαφερόταν για την Ελλάδα, έπρεπε να γνωρίζει ότι η πόρτα θα είναι πάντα ανοικτή και θα τον περιμένει για να συζητήσει οποιαδήποτε ιδέα και συνεργασία. Και το Λουξεμβούργο ήταν η χώρα της Επαγγελίας για τέτοιους ανθρώπους Λουξεμβούργιους, Γάλλους, Έλληνες ή Κύπριους.
Πληροφορήθηκα για τον κ. Γκυ Βάγκνερ και από Έλληνες, Κύπριους και Λουξεμβούργιους ότι έχει τέτοια αγάπη και θαυμασμό για το έργο του Μίκη Θεοδωράκη που οι ντόπιοι δημοσιογράφοι τον αποκαλούν περιπαιχτικά Βαγκνεροθεοδωράκη.
Ο κ. Βάγκνερ ήταν μια από τις ωραιότερες και γονιμότερες γνωριμίες και φιλίες που είχα στη ζωή μου. Ήταν ο πρώτος βιογράφος του Έλληνα Μουσουργού. Είχε δημιουργήσει και προήδρευε τη « Διεθνή Ομοσπονδία των Φίλων του Μίκη Θεοδωράκη ΦΙΛΙΚΗ». Ηταν υπεύθυνος της τρίγλωσσης ιστοσελίδας, αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά» αφιερωμένης στη ζωή και το έργο του Μίκη Θεοδωράκη και στις σχετικές δραστηριότητες των φίλων του σε όλη την Υφήλιο. Καθηγητής φιλολογίας. Θεατρικός συγγραφέας. Επί κεφαλής του Θεάτρου της Πόλης Ες συρ Αλζέτ. Συγγραφέας μελετών πάνω στη ζωή και το έργο των πιο γνωστών Ευρωπαίων Μουσουργών. Δημιουργός και πρόεδρος της Ελεύθερης Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Γραμμάτων και Τεχνών, που κάθε καλοκαίρι λειτουργούσε στην πρωτεύουσα και άλλες πόλεις της χώρας με τη συμμετοχή ανθρώπων των Γραμμάτων και των Τεχνών. Δημιουργός και υπεύθυνος του εβδομαδιαίου πολιτιστικού περιοδικού «ΚULTURISSI MO» που αποτελούσε ένθετο της καθημερινής εφημερίδας Tageblatt. Ένα περιοδικό όπου δεν ήταν μόνο η ζωή, το έργο και οι δραστηριότητες του Μίκη Θεοδωράκη που εμφανιζόταν συχνά, αλλά και η ελληνική πολιτιστική δημιουργία γενικότερα. Υπεύθυνος του Λουξεμβούργου Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης. Βραβευμένος με το « Εθνικό Βραβείο του Λουξεμβούργου» για το έργο του πάνω στον Σαμουέλ Μπέκετ. Συγγραφέας της ανανεωμένης βιογραφίας «Μίκης Θεοδωράκης: Μια ζωή για την Ελλάδα». Κτλ.κτλ
Η επαφή μας ήταν σχεδόν καθημερινή γιατί ότι έγραφαν οι ελληνικές εφημερίδες για τον Μίκη Θεοδωράκη θα ήθελε να το μεταφράζω και να του το στέλνω για να συμπληρώνει το εντυπωσιακό του αρχείο, που πριν από ένα χρόνο η σύζυγός του δώρισε στο Μέγαρο Μουσικής. Η σύζυγός του Αriel Parker που εργαζόταν στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων υπήρξε ο ακούραστος, δημιουργικός και πιστός συνεργάτης του.
Από τον μεγάλο αυτό Λουξεμβούργιο κι Ευρωπαίο διανοούμενο, άνθρωπο και φίλο του Μίκη Θεοδωράκη, έμαθα πολύ περισσότερα για την παγκόσμια εμβέλεια του Μίκη, απ’ όσα γνώριζα.. Ακούγοντας τις θεσπέσιες συνθέσεις και τραγουδώντας τα μελοποιημένα ποιήματα πολλοί δεν γνωρίζουν ότι τραγουδούν ποιήματα και έργα καταξιωμένων με Νόμπελ, διεθνή, ευρωπαϊκά και εθνικά βραβεία ποιητών, μου έλεγε. Εργα παναθρώπινα που μιλούν για ελευθερία, δικαιοσύνη,αδελφοσύνη, ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ανθρώπινα δικαιώματα, χαρά της ζωής.
Με την ευκαιρία των 80ων γενεθλίων του Μίκη Θεοδωράκη είχε οργανώσει στην αίθουσα του Εθνικού Κέντρου Λογοτεχνίας μια εντυπωσιακή έκθεση φωτογραφίας, αφισών και ήχου, αφιερωμένη στη ζωή και στο έργο του καθώς επίσης και τα ιστορικά, πολιτικά και εθνικά πλαίσια που τον επηρέασαν και τον ενέπνευσαν. Μια τέτοια και τόσο καλά οργανωμένη έκθεση θα έπρεπε να είχε μαγνητοσκοπηθεί και μοιραστεί στους εκπαιδευτικούς της χώρας για να μαθαίνουν πως διδάσκεται και προβάλλεται η ιστορία και μια προσωπικότητα.
Επιστρέφοντας στην Κρήτη και στην ΕΡΑ Ηρακλείου με αίτησή μου το 2004, σκέφτηκα ότι η κρητική καταγωγή μιας τέτοιας παγκοσμίας εμβέλειας προσωπικότητας δεν θα έπρεπε να μείνει αναξιοποίητη. Με στενοχωρούσε ο τοπικισμός και η διχόνοια που υπήρχε στην Κρήτη, κυρίως μεταξύ Ηρακλειωτών και Χανιωτών. Όταν βρίσκεσαι σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες όπως το Στρασβούργο και το Λουξεμβούργο, όπου οικοδομείται, διαμορφώνεται και επηρεάζεται το ευρωπαϊκό και το παγκόσμιο μέλλον της ανθρωπότητας, μόνο θλίψη σου προκαλούν οι στείροι και άγονοι τοπικισμοί. Σκέφτηκα ότι μια κοινή εκδήλωση όλων των αιρετών φορέων της Κρήτης, για την προβολή του έργου του Μίκη Θεοδωράκη ως ελληνική προσφορά στο πανανθρώπινο πολιτιστικό γίγνεσθαι θα ήταν μια κοινή δράση χρήσιμη για την ενότητα των Κρητών, την διαχρονική εικόνα και προβολή της Κρήτης.
Έστειλα λοιπόν μια σχετική επιστολή στους 4 Νομάρχες, στους Δημάρχους των πρωτευουσών των 4 νομών, στον πρόεδρο της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Κρήτης, στον Περιφερειάρχη Κρήτης, στους Πρυτάνεις των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων Κρήτης. Στην ΕΡΑ Ηρακλείου παρήγαγα και παρουσίασα εκπομπές και συνεντεύξεις με προσωπικότητες των Γραμμάτων και των Τεχνών από την Ελλάδα, όπως του Γιώργου Λογοθέτη και από διάφορα μέρη της Υφηλίου, όπως του Γκυ Βάγκνερ και του Ινγεμάρ Ρέντιν από τη Σουηδία και άλλων, που παρουσίαζα και σ τις εφημερίδες «Πατρίς» Ηρακλείου και «Χανιώτικα Νέα» Χανίων με τις οποίες συνεργαζόμουν.
Την πρόταση είδε θετικά ο κ. Νίκος Καστρινάκης δήμαρχος Νεαπόλεως και πρόεδρος της ΤΕΔΚ Κρήτης, ο δήμαρχος Σούδας και της ΤΕΚ Χανίων κ.Ιωάννης Περάκης, ο Περιφερειάρχης Κρήτης κ. Σεραφείμ Τσόκας. Θετικά είδαν την πρόταση και Πρύτανης πανεπιστημίου Κρήτης κ. Ιωάννης Παλλήκαρης μαζί με τον καθηγητή κ. Ιωάννη Κουγιουμουτζάκη, καθώς επίσης και ο νομάρχης Χανίων κ. Γιώργος Κατσανεβάκης με συνεργάτη τον αντινομάρχη κ. Γιώργο Αγοραστάκη. Άνθρωποι με πολιτικό αισθητήριο, ευρυμάθεια, αποφασιστικότητα, οργανωτική ικανότητα, και αποτελεσματικότητα, όπως αποδείχθηκε με την επιτυχή διοργάνωση του διεθνούς συνεδρίου και την ανακήρυξη του Μίκη Θεοδωράκη ως Επίτιμου Διδάκτορα του Πανεπιστημίου.
Η Νομαρχία Χανίων συνέλαβε και οργάνωσε το τριήμερο διεθνές συνέδριου «Μίκης Θεοδωράκης: Ο Ανθρωπος, ο δημιουργός, ο μουσικός, ο πολιτικός, ο Κρητικός και ο Οικουμενικός» με τη συμμετοχή Ανθρώπων των Γραμμάτων και των Τεχνών από την Ελλάδα και την Υφήλιο, που γνώριζαν τη ζωή και το έργο του Μίκη Θεοδωράκη. Ένα μοναδικό συνέδριο με τεράστια επιτυχία και κινητοποίηση, για το οποίο θα πρέπει να είναι περήφανη.
Την επιτυχή αυτή διοργάνωση ακολούθησε η δημιουργία του συλλόγου , της ιστοσελίδας και άλλων δραστηριοτήτων που μπορείτε να πληροφορηθείτε από την ιστοσελίδα του συλλόγου, με επί κεφαλής τον ικανότατο, εργατικότατο, μεθοδικότατο, απολεσματικότατο και ακαταπόνητο Γιώργο Αγοραστάκη.
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου με πλησίασε η αείμνηστη πια Ηρώ Σγουράκη και με ρώτησε ποιος είχε την ιδέα. Η Νομαρχία Χανίων της απήντησα. Ο Μίκης μου είπε πως ήσουν εσύ. Θυμήθηκα τότε τον αείμνηστο Γκυ Βάγκνερ που μου είχε πει ότι ο Μίκης Θεοδωράκης δεν είναι, ούτε υπήρξε ποτέ αχάριστος, αλλά πάντα ευγνώμων προς τους φίλους του. Είμαι βέβαιος πως είμαι βέβαιος πως είναι ο Μίκης Θεοδωράκης που θα είχε ζητήσει να συμπεριληφθώ στην οργανωτική κι επιστημονική επιτροπή, παρ’ όλο που ήμουν «όπως η μύγα μες στο γάλα»
Εγώ είχα την ιδέα να τιμηθεί ο Μίκης. Ευτυχώς υπήρξαν οι κ.κ. Κατσανεβάκης, Αγοραστάκης, Παλλήκαρης και Κουγιουμουτζάκης, που εμπλούτισαν, υλοποίησαν, ανέδειξαν και έδωσαν μια τεράστια διάσταση, σάρκα και οστά σ’ αυτή την ιδέα. Πόσες ιδέες, καταπληκτικές ιδέες δεν διατυπώνονται χωρίς να δουν ποτέ το φως του ήλιου.
Στον πρόλογο της ομιλίας που μου είχε αναθέσει να διαβάσω ο Γκυ Βάγκνερ που λόγω βαρύτατης ασθένειας δεν μπορούσε να παρευρεθεί ευχαρίστησα τον Μίκη για όσα μας πρόσφερε, στα παιδιά του για όσα άντεξαν. Δεν μπορώ να μην ευχαριστήσω και πάλι τους εμπνευστές και οργανωτές του ιστορικού αυτού συνεδρίου και της συνέχειας δράσεων και πρωτοβουλιών που ακολούθησαν και ακουλουθούν. Ο Γαλατάς, τα Χανιά και η Κρήτη θα τους είναι ευγνώμονες για την ιστορική και τόσο πολύτιμη προσφορά τους .
Πολλές πόλεις που συνέδεσαν το όνομά τους με μεγάλους και πανανθρώπινους δημιουργούς όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, προβλήθηκαν και προβάλλονται, άνθισαν και μεταμορφώθηκαν σε θεματικούς και ελκυστικούς προορισμούς για τους επισκέπτες, φώτα που φωτίζουν πνευματικά τους ντόπιους.
Ευχαριστώ Μίκη στο διηνεκές. Ευχαριστώ και όλους και όλες που συνυπήρξαμε και συνυπάρχουμε γιατί γνωρίζουμε πως η ζωή είναι μια φορά και μια σταλιά. Πως κανένας δεν είναι αθάνατος και τέλειος. Αλλά και γιατί έχουμε την αίσθηση της ιστορίας, της διαχρονικής προσφοράς στο συνάνθρωπο και στον τόπο μας, του άϋλου πλούτου, που όσο μοιράζεται τόσο πληθαίνει.
Ευχαριστώ και αφιερώνω αυτό το κείμενο και στα παιδιά μου…..