skip to Main Content

του Γιώργου Αγοραστάκη

Το Φθινόπωρο του 1966 ο Μίκης Θεοδωράκης διοργάνωσε μια μουσική περιοδεία στη Σοβιετική Ένωση. Πραγματοποίησε είκοσι συναυλίες από το Σοχούμι ως το Λένινγκραντ -Τασκένδη και βρέθηκε κοντά στους Πολιτικούς Πρόσφυγες.

Οι πολιτικοί πρόσφυγες διασκορπισμένοι στις Ανατολικές χώρες αποδιωγμένοι και αποκομμένοι από την πατρίδα τους βίωναν μια ισχυρή νοσταλγία για την Πατρίδα τους. Ο Μίκης Θεοδωράκης και η μουσική του γι’ αυτούς ήταν ένα θείο δώρο.

Κείνη την περίοδο οι πρόσφυγες ήταν διαιρεμένοι από τις εσωκομματικές διαμάχες του ΚΚΕ, σε Ζαχαριαδικούς και Κολιγιαννικούς. Ο Θεοδωράκης δεν έχασε την ευκαιρία κι ανέλαβε πρωτοβουλίες να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα, χωρίς επιτυχία βέβαια. Σε δυο χρόνια θα ερχόταν η διάσπαση.

Μ.Θ., Αντώνης Καλογιάννης, Αίθουσα Τσαικόφσκυ Μόσχα
ο Μ. Θεοδωράκης με τον πρόεδρο των Ρώσων συνθετών Χρενικώφ

Ηχογράφηση της συναυλίας στη Μόσχα 1966, Μ.Θ. Μαρία Φαραντούρη, Αντώνης Καλογιάννης

Playlist: Θεοδωράκης – Συναυλία στη Μόσχα 1966


Στις 13/10/1966 ο Θεοδωράκης επισκέφτηκε την Τασκένδη όπου όπου ζούσε η πιο πολυπληθής κοινότητα των πολιτικών προσφύγων και έδωσε μια συναυλία για του εκεί Έλληνες. Απ’ αυτή την επίσκεψη επιλέγω ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Νίκου και της Αργυρώς Κοκοβλή, Άλλος δρόμος δεν υπήρχε, Αντίσταση, εμφύλιος, προσφυγιά, Εκδ. Πολύτυπο, 2002

Και ένα άρθρο της Αργυρώς Κοκοβλή (με υπογραφή Αργυρώ Μαδαρίτη) στην εφημερίδα των Προσφύγων «Νέος Δρόμος» στην Τασκένδη που δείχνει το κλίμα της επίσκεψης. Ένα θερμό ευχαριστήριο στο Μίκη Θεοδωράκη!

“Άλλος δρόμος δεν υπήρχε” σελ. 475-477

“Κάθε επίσκεψη από την Ελλάδα αποτελεί για τους εκπατρισμένους και ένα μεγάλο γεγονός. Αλλά η επίσκεψη του Μίκη Θεοδωράκη, του προέδρου των θρυλικών Λαμπράκηδων, του εξαίρετου καλλιτέχνη, αποτελεί γεγονός ανεπανάληπτο. Τα τραγούδια του φτάνουν με κάποιο δίσκο του από την Ελλάδα κι από δω τα παίρνουν, τα μαθαίνουν και τα τραγουδούν όχι μόνο οι επαγγελματίες και ερασιτέχνες μουσικοί και τραγουδιστές όπως ο Γιάννης Τσελεπίδης, η Ε. Κοτσαϊμάνη, η Γιανόβκα και τόσοι άλλοι, αλλά και όλοι οι πολιτικοί πρόσφυγες. Και να τώρα κάτι που φαινόταν απίστευτο: Έρχεται ο Μίκης με το συγκρότημά του! Με τους τραγουδιστές του, τη Φαραντούρη και τον Καλογιάννη. Εκατοντάδες πολιτικοί πρόσφυγες συγκεντρώνονται στο αε-ροδρόμιο για να τον υποδεχτούν. Μαζί με όλους και εμείς οι Κρητικοί.

Ο Μίκης είναι εκείνος που συμβολίζει την καταματωμένη και περήφανη Ελλάδα μας.

Μία εβδομάδα θα μείνει στην Τασκένδη. Επί μία εβδομάδα δεκαεφτά χιλιάδες Έλληνες βρίσκονται στο πόδι. Το μεγάλο θέατρο «Σβερντλόφ» όπου δίνονται οι συναυλίες του Μίκη κατακλύζεται κάθε βράδυ. Μικροί-μεγάλοι, με δάκρυα στα μάτια και μ’ αναφιλητά πολλές φορές ακούνε τη «Ρωμιοσύνη», τη «Μυρτιά» ή το τραγούδι που εκφράζει τους καημούς και τους πόθους της προσφυγιάς «Φεγγάρι μάγια μου ’κάνες να περπατώ στα ξένα».

Ο Μίκης λοιπόν στην Τασκένδη! Μεγάλο γεγονός για τους Έλληνες! Μα και για τους ντόπιους που όλοι τον ξέρουν. Αν ρωτούσες κάποιον ντόπιο τι ξέρει για την Ελλάδα, θα σου ’λεγε: Μίκης Τεοντοράκης, Μανώλης Γκλέζος.

Ο Μίκης πρέπει να φιλοξενηθεί και στο σπίτι μας. Πρέπει να τον καλέσουμε μια μέρα εμείς οι Κρητικοί μαζί με το συγκρότημά του. Να νιώσει τη φιλοξενία την ελληνική. Όπως θα την ένιωθε σ’ ένα από τα μακρινά χωριά της Κρήτης μας…

Ο Μίκης είχε επισκεφτεί πριν από λίγο καιρό την Ιταλία. Κι εκεί του είχαν πει πως είχαν κρύψει και φιλοξενήσει κάποιους παράνομους Κρητικούς, το 1962.

«Είστε» μας είπε «θρύλος… Μου είπαν τόσο πολλά στην Ιταλία για σας. Και να, μια ευχάριστη σύμπτωση! Πού να το ήξερα τότε πως θα σας συναντούσα στη Μέση Ασία…».

 

Σ’ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ MIKH
«Συγκίνηση! Πώς να τη ζωγραφίσει κανείς την έννοια τούτης τής λέξης; Πώς να εκφράσει κείνο πού πλημμύρισε την ψυχή μας αυτές τις μέρες;
Ανταμώσαμε το Μίκη! Συγκίνηση, χαρά, ενθουσιασμός, όλα συμπλεχτήκανε και δημιουργήσανε ένα τέτοιο συναίσθημα μέσα μας, που λίγες φορές συνέβη στη ζωή μας.
Χρόνια και χρόνια ως τα σήμερα, τούτο το αγωνιστικό κομμάτι τού λαού. μας πού ζει χιλιάδες μίλια μακριά, συναντιώνταν με το Μίκη. Με το Μίκη αγωνιστή, με το Μίκη καλλιτέχνη. Συναντώταν μέσω των δίσκων του με την τέχνη του, τη μουσική του, το υπέροχο λαϊκό τραγούδι του. Συναντώταν μέσω των ερτζιανών κυμάτων, με τους αγώνες του στο πεζοδρόμιο, με το θάρρος του, με την ατρόμητη σαν τα Λευκά όρη ψυχή του και τις Μαραθώνιες πορείες. Να όμως πού τώρα είχε την ευτυχία να τόνε γνωρίσει κι από κοντά! Να συναντηθεί άμεσα μαζί του! Κι είχε, αλήθεια η γνωριμία τούτη πολλές πρωτοτυπίες. Κι ήταν επόμενο. Γιατί υπήρχαν ορισμένα δεδομένα κι απ’ τις δυο πλευρές. Εμείς, με την αγάπη μας σε κείνον και τη μουσική του, με τη λαχτάρα μας να γνωρίσουμε το αληθινό λεβεντόπαιδο του λαού μας, με τον πόθο μας να δούμε και με τα μάτια το χειμαρρώδη καλλιτέχνη και αγωνιστή. Και κείνος, με τη θερμή του αγάπη σε μας, με την ανεξάντλητη εγκαρδιότητά του, την λαϊκότητά του.
Παντού όπου τον είδαμε και μας είδε – στο αεροδρόμιο, στα θαυμάσια κονσέρτα, όπου μας χάριζε μαζί με τούς διαλεχτούς συνεργάτες του συμπατριώτες μας την ανώτερη καλλιτεχνική και αγωνιστική συγκίνηση, στις ομιλίες του – ήταν έκδηλη η συγκίνηση, Παντού έβλεπες βουρκωμένα μάτια. Ατέλειωτα χειροκροτήματα. Πηγαίους θερμούς χαιρετισμούς.
– Είμαι παιδί μου 94 χρονιών κι όμως ήρθα να σέ γνωρίσω, του ‘λεγε ένας παππούς, σαν τέλειωσε ή συγκέντρωση πού έγινε στη λέσχη μας την Κυριακή.
– Δεν ξέρω πώς να το πω – έλεγε, μια μεσόκοπη συντρόφισσα – μα στον εαυτό μου, ύστερα από τούτο το γεγονός, υστέρα απ’ αυτά τα κονσέρτα νοιώθω μια τεράστια αλλαγή. Νοιώθω τόση δύναμη που μπορώ να κάνω ό,τι δεν μπορούσα τότες που ήμουνα νέα.
Nαι, ήταν αφάνταστη η χαρά για όλους μας, Η συγκίνησή μας έφτασε σε άφταστα ύψη. Κορυφώθηκε η νοσταλγία για την πατρίδα, όταν ακούσαμε τα τραγούδια του τα γεμάτα απ’ τα πάθη, τους καημούς και τους αγώνες του λαού μας. Και μεταφερθήκαμε νοερά πλάι στα βάσανά του και την ηρωική πάλη του.
Ο Μίκης θα φύγει. Μα το πέρασμά του από δω θα μείνει αξέχαστο. Νοιώθουμε τώρα περισσότερο δυνατοί κι αποφασιστικοί. Έχουμε τώρα πιο πολλή δύναμη να φωνάξουμε: Αφήστε μας να γυρίσουμε στην πατρική γη…
Για όλα αυτά σ’ ευχαριστούμε, Μίκη!»
ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΔΑΡΙΤΗ

Ο Μ.Θ. στο σύλλογο των Ελλήνων προσφύγων στην Τασκένδη
Ο Μίκης Θεοδωράκης μαζί με την Αργυρώ Κοκοβλή έξω από το Κέντρο Ελλήνων Πολιτικών Προσφύγων στην Τασκένδη, δεξιά ο Κώστας Τσολάκης.

Και μια νέα συνάντηση στην πατρίδα αυτή τη φορά 40 χρόνια μετά. Ο Μίκης Θεοδωράκης μαζί με τον Νίκο και την Αργυρώ Κοκοβλή στα Χανιά 29-7-2005

Back To Top