του Γιώργου Αγοραστάκη
Οι σκληρότερες και φονικότερες μάχες κατά τη μάχη της Κρήτης έγιναν στο Γαλατά Χανίων, όπου οι Γερμανοί είχαν και τις μεγαλύτερες απώλειες.
Ο Γαλατάς είναι το χωριό του Μίκη Θεοδωράκη. Η οικογένεια Θεοδωράκη βρισκόταν τότε στην Τρίπολη. Το σπίτι τους στο χωριό γκρεμίστηκε από τους αεροπορικούς βαρβαρισμούς.
Οι Γερμανοί κατακτητές για να καταλάβουν την πόλη των Χανίων και το λιμάνι της Σούδας, έπρεπε πρώτα να καταλάβουν τους οχυρωμένους λόφους του Γαλατά έξω από την πόλη.
Υπερασπιστές του Γαλατά ήταν: το 6ο ελληνικό σύνταγμα με επικεφαλής το συνταγματάρχη Μιχ. Γρηγορίου, η 4η νεοζηλανδική ταξιαρχία με επικεφαλής τον ταξίαρχο Ίγγλις, η 10η νεοζηλανδική ταξιαρχία με επικεφαλής τον ταξίαρχο Κιπεμπέργκερ, και όλοι οι κάτοικοι της γύρω περιοχής.
Οι επιθέσεις των Γερμανών για την εκπόρθηση του Γαλατά γινόταν σε αλλεπάλληλα κύματα και κράτησαν έξι μέρες, 20 – 26 Μαΐου. Η υπεράσπιση του χωριού πήρε τη μορφή ενός ηρωικού αγώνα μέχρι θανάτου. Οι μάχες ήταν λυσσώδεις. Τα αεροπλάνα καθέτου εφόρμησης βομβάρδιζαν και πολυβολούσαν τους αμυνόμενους. Οι βόμβες έπεφταν βροχή. Ο Γαλατάς κατελήφθη τρεις φορές και πάλι ανακατελήφθη από τούς υπερασπιστές του. Παντού στα σπίτια, στις αυλές, στους δρόμους, στα λιόφυτα ήταν σκορπισμένοι νεκροί και τραυματίες.
Οι Γαλαθιανοί έδωσαν ένα αγώνα μέχρι θανάτου με το όπλο στο χέρι, για να υπερασπιστούν το χωριό τους και για να βοηθήσουν Έλληνες και Νεοζηλανδούς που πολεμούσαν.
Από την πρώτη στιγμή δημιουργήθηκε ένα συνεργείο γυναικών κι ένα πρόχειρο νοσοκομείο, υπό την καθοδήγηση του γιατρού Εμ. Χατζητζανή για την περίθαλψη των τραυματισμένων.
Στη μάχη έχασαν τη ζωή τους 276 Έλληνες και Νεοζηλανδοί και περίπου 1500 Γερμανοί.
Η μάχη του Γαλατά τραγουδήθηκε με το ριζίτικο:
Φωνή και κλάημαν άκουσα στου Γαλατά το λόφο,
μη Χάροντας επέρασε, θανατικό μην ήρθε;
Μουδέ ο Χάρος πέρασε, θανατικό δεν ήρθε
μόνο φονιάδες ήρθανε απού τη Γερμανία.
Σφάζουνε, καίνε στα χωριά, τις εκκλησιές μολύνουν,
τα δέντρα μαραθήκανε και τα πουλιά σιγήσα
κ’ οι ποταμοί στερέψανε απ’ τον πολύ τον πόνο…
Ο Γερμανός στρατηγός Βίτμαν στο βιβλίο του « Η Κρήτη, το νησί του αινίγματος», ονόμασε τη μάχη του Γαλατά «μάχη των γιγάντων». Περιγράφει στιγμιότυπα ως εξής: «Τα πλήγματα των αεροπλάνων και πυροβόλων μας είναι εύστοχα. Μια κόλαση φωτιάς, καπνού και εκρήξεων συνταράσσει το έδαφος. Καταλαμβάνομε εξ εφόδου το σκεπασμένο από πτώματα αλεξιπτωτιστών ύψωμα της εκκλησίας του Γαλατά και προχωρούμε με αγώνες εκ του συστάδην προς τα σπίτια της Ντόμπιας. Επιθέσεις και αντεπιθέσεις εναλλάσσονται. Μια πολύ ορμητική μας επίθεση κινδυνεύει να εξασθενήσει. Αλλά μια νέα βροχή οβίδων από τα αεροπλάνα μας έρχεται να μας βοηθήσει. Με την τελευταία βόμβα οι αλπινιστές μας εξορμούν κατά του εχθρού. Από χαράκωμα σε χαράκωμα, από σπίτι σε σπίτι, αρχίζει ένας φονικός εκ του συστάδην αγώνας, ο οποίος μέσα στο σκοτάδι μαίνεται ακόμα σε όλη την έκταση του Γαλατά. Μια γενναία αντεπίθεση των Ελλήνων και Βρετανών τους δίδει και πάλι το χωριό στα χέρια εξ ολοκλήρου. Ακολουθεί μια τρομερή νυκτερινή οδομαχία των αλπινιστών μας, οι οποίοι επικρατούν προς στιγμήν. Καθώς βγήκε ο ήλιος, το πρωί φώτισε ένα φρικαλέο θέαμα. Σε λίγο είχαμε σταθεροποιήσει τις θέσεις μας με 1500 νεκρούς στρατιώτες».
“Ο Γαλατάς ήταν ένας σωστός Γολγοθάς. Δεν έμεινε σπίτι που να μην πληρώσει το φόρο του αίματος στον Μολώχ της καταστροφής. Όλοι μέχρι κεραίας έκαμαν το καθήκον τους. Απ’ τον Παπα-Βασίλη Ρουμελιωτάκη και το Γαλατιανό Γιατρό Χ’’Τζανή ως και τον τελευταίο κάτοικο του χωριού. Νεοζηλανδοί αντάμα με Έλληνες πολέμησαν σκληρά. Το μεγαλύτερο βάρος του αγώνα το ανέλαβαν οι Νεοζηλανδοί, με την υποστήριξη πάντα και των Ελλήνων στρατιωτών και των πολιτών του Γαλατά… Ο Γαλατάς έμεινε για πάντα σύμβολο. Ένα όνομα με γράμματα φωτεινά που θα λάμπουν για πάντα στο στερέωμα της Ιστορίας της Κρήτης, γράφει ο Τάκης Ακρίτας στο βιβλίο του ΦΛΕΓΟΜΕΝΟΙ ΟΥΡΑΝΟΙ”. Από το: ΑΝΕΣΤΗΣ ΜΑΚΡΙΔΑΚΗΣ, «Ο κρητικός στη μάχη της Κρήτης», ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΧΑΝΙΑ 1975
Μετά τη μάχη
φωτογραφίες από το Γαλατά
Σχετικό το: Η Μάχη της Κρήτης (20 – 30 Μαΐου 1941)