Η πρώτη αντίδραση και τα αρχικά κείμενα του Μίκη Θεοδωράκη που οδήγησαν στη δημιουργία της νεολαίας «Γρήγορης Λαμπράκης».
Το Κίνημα των Λαμπράκηδων ήταν μια «χιονοστιβάδα» που σάρωσε την Ελληνική πολιτική ζωή τη δεκαετία του ’60. Από το βιβλίο: Θεοδωράκης Μίκης, Πολιτικά, Θεωρία και Πράξη, τομ.Α’ Εκδ. εφ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 2019, σελ. 255-258 και από το Αρχείο του Μίκη Θεοδωράκη.
Ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη την επομένη της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη, την 24η Μαΐου 1963
Ήλθα στη Θεσσαλονίκη για να παρασταθώ στον αγώνα ζωής και θανάτου ενός Έλληνα αγωνιστή της δημοκρατίας και της ειρήνης. Είμαι υπεύθυνος καλλιτέχνης του λαού μας και νιώθω πως η θέση μου είναι εκεί που κτυπά ο φασισμός. Αυτό το καταραμένο τέρας ο φασισμός, όχι μονάχα δεν έχει πεθάνει ακόμα στον τόπο μας, αλλά περνά την τελευταία, την πιο κρίσιμη και την πιο επικίνδυνη περίοδο: την περίοδο της λύσσας. Θέλει αίμα. Και θα πρέπει να ξέρουν όλοι οι συμπατριώτες μου, σε όποια παράταξη κι αν ανήκουν, πως το λυσσασμένο τέρας δεν ξεύρει πού δαγκώνει. Ο καθένας από μας, φτάνει να είναι πατριώτης, δημοκράτης και τίμιος, κινδυνεύει να έχει την τύχη του ήρωα Λαμπράκη. Γι’ αυτό, το αίμα που χύθηκε δεν πρέπει να μας χωρίσει, αλλά να μας ενώσει σε ένα πελώριο μέτωπο, που θα συντρίψει τους βδελυρούς δολοφόνους. Οι ώρες είναι κρίσιμες. Δεν χωρούν δισταγμοί. Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία.
Παλλαϊκό πανδημοκρατικό μέτωπο
Από την μπροσούρα που έγραψε ο Θεοδωράκης και κυκλοφόρησε την επομένη της κηδείας του Γρηγόρη Λαμπράκη στις 29 Μαΐου 1963, με τίτλο «Ο Λαμπράκης ζει!».
Ο Λαμπράκης ζει! Ο Λαμπράκης-ήρωας του ελληνικού λαού μάς έδειξε τον μοναδικό δρόμο: Είναι ο δρόμος της πάλης. Της πάλης μέχρις εσχάτων! Στη φασιστική οργάνωση του εχθρού ο ελληνικός λαός θα πρέπει να αντιτάξει τη δημοκρατική οργάνωση του μαζικού κινήματος. Δεν θα πολεμήσουμε σαν άτομα αλλά σαν ένας παντοδύναμος όγκος ικανός να συνθλίψει κάτω από το βάρος του και μπροστά από την ορμή του τα παράσιτα του έθνους. Θα πολεμήσουμε μέσα από τις γραμμές ενός παλλαϊκού πανδημοκρατικού μετώπου, που θα τάζει σαν αποκλειστική αποστολή του την εγκαθίδρυση της δημοκρατικής λειτουργίας, την εξασφάλιση των δικαιωμάτων όλων των πολιτών, την ισότητα μπροστά στους νόμους και την εφαρμογή του Συντάγματος των Ελλήνων.
Το Μέτωπο για τη Δημοκρατία στην Ελλάδα θα πρέπει να είναι σημείο συνάντησης όλων των δημοκρατών. Το Μέτωπο για τη Δημοκρατία στην Ελλάδα θα πρέπει να είναι η μεγαλειώδης συνάθροιση όλης της δημοκρατικής μας νεολαίας. Το πρώτο μας καθήκον θα είναι η εφαρμογή στην πράξη του συνθήματος της ηγεσίας του Κέντρου «Τρομοκρατήστε τους τρομοκράτες». Ας το πούμε γι’ άλλη μια φορά: «Η τρομοκρατία αποτελεί αυτή τη στιγμή το κλειδί για τη λύση του ελληνικού προβλήματος». Οι ιδεολόγοι της πολιτικής της τρομοκρατίας ενισχύουν προσωπικά τις θέσεις τους. Στη Θεσσαλονίκη απέδειξαν πως όταν το θελήσουν είναι ικανοί να καταλύσουν ακόμα και στα προσχήματα την κρατική εξουσία. Εκείνο που τους κρατά κυρίως στη σκιά -εκτός από το γεγονός ότι δεν έχουν «πρόσωπο» για να το δείξουν στον λαό- είναι λόγος καθαρά διεθνών σχέσεων και εντολών από τους ξένους αφέντες τους. Εξ άλλου, μέχρι τώρα, οι άνθρωποι που διάλεξαν για να μας κυβερνούν εκτελούν πιστά τις εντολές τους, ώστε να μη χρειαστεί άμεση επέμβαση, άμεση δράση. Τίποτα όμως δεν μπορεί να μας εγ- γυηθεί πως μία μέρα δεν θα πετάξουν -όπως πετάει κανείς ένα φλούδι- τον κυβερνητικό τους μανδύα, όλους αυτούς τους θλιβερούς βασιλικούς για να πάρουν οι ίδιοι στα χέρια τους τον κρατικό μηχανισμό.
Ο Λαμπράκης ζει
Χειρόγραφο του Μίκη Θεοδωράκη 29-5-1963
Έφτασε η ιστορική στιγμή για τη δημιουργία της μαχητικής δημοκρατικής πρωτοπορίας που θα σαρώσει τις φασιστικές, παρακρατικές οργανώσεις και θα αποκαταστήσει τη δημοκρατική ομαλότητα στην Ελλάδα. Ο Λαμπράκης – ήρωας του ελληνικού λαού μας έδειξε το μοναδικό δρόμο: είναι ο δρόμος της πάλης. Της πάλης μέχρις εσχάτων! Στη φασιστική οργάνωση του εχθρού ο Ελληνικός λαός θα πρέπει να αντιτάξει τη δημοκρατική οργάνωση του μαζικού κινήματος. Δεν θα πολεμήσομε σαν άτομα, αλλά σαν ένας παντοδύναμος λαός ικανός να συνθλίψει κάτω από το βάρος του και μπροστά από την ορμή του, τα παράσιτα του έθνους. Θα πολεμήσομε μέσα από τις γραμμές ενός Παλλαϊκού Δημοκρατικού Μετώπου που θα βάζει σαν αποκλειστική αποστολή του την εγκαθίδρυση της δημοκρατικής λειτουργίας, την εξασφάλιση των δικαιωμάτων όλων των πολιτών, την ισότητα μπροστά στους νόμους και την εφαρμογή του Συντάγματος των Ελλήνων. Το μέτωπο για τη Δημοκρατία στην Ελλάδα θα πρέπει να είναι σημείο συναίνεσης όλων των δημοκρατικών μας κομμάτων….
Η λογική των δολοφόνων
Κείμενο που δημοσιοποίησε ο Θεοδωράκης σας 31 Μαΐου 1963 στη μνήμη του Λαμπράκη.
Ο Λαμπράκης βάδισε τον δρόμο της θυσίας με απόλυτη συνείδηση για την αποστολή του.
«Ο λαός μας χρειάζεται έναν Ιησού, που με το αίμα του θα τον βοηθήσει να βρει την λευτεριά του». Αυτά είπε τη μοιραία ημέρα πριν φύγει για τη Θεσσαλονίκη. Το μαρτύριό του δεν υπήρξε πράξη τυχαία. Ούτε για τον ίδιο, ούτε όμως και για τους δολοφόνους του. Η ψυχή του ήταν κατάφορτη από την αγωνία του λαού του. Πονούσε και ντρεπόταν γιατί έβλεπε γύρω του τόση δυστυχία, τόσο πόνο, τόσην αδικία. Η καταπάτηση της Δημοκρατίας, η παραβίαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, η κυριαρχία του αστυνομικού κράτους, η δίχως προηγούμενο ασυδοσία της οικονομικής ολιγαρχίας, που χτίζει τα πλούτη της πάνω στην πείνα και τη στέρηση του λαού, η σκλαβιά του χωριού και η υποταγή του στη θέληση του κομματάρχη και των παρακρατικών και κρατικών οργάνων, με λίγες λέξεις το άδικο μαρτύριο ενός μεγάλου λαού, του ξέσχιζε την ψυχή, του ακόνιζε το μυαλό και του γιγάντωνε τη θέληση.
Ο λαός χάνοντας τον Λαμπράκη κέρδισε χίλιους Λαμπράκηδες, χίλιους ήλιους για να τον ζεστάνουν και να τον φωτίσουν. Ο Λαμπράκης-εκδικητής του λαού είχε αναλάβει αυτόν τον τιτάνιο αγώνα. Γίγας ακλόνητος σαν βράχος, με πρόσωπο παραμορφωμένο από τις πληγές και το μίσος, θα πνίγει κάθε μέρα, κάθε στιγμή τους δολοφόνους. Ο Λαμπράκης-ήρωας του λαού, έχει μπει επικεφαλής της τελικής πορείας για την κατάκτηση της δημοκρατίας. Γίγας με φτερά σαν σταυραετός, με το όμορφο πρόσωπο της αγάπης, θα μας οδηγεί κάθε μέρα για την κατάκτηση της ελευθερίας.
Η ίδρυση του Κινήματος των «Λαμπράκηδων»
Στις 8 Ιουνίου 1963 ιδρύθηκε η Δημοκρατική Κίνηση Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης Το στοιχείο που κυριάρχησε ήταν η νεολαία με κύριο σύνθημα «κάθε νέος και Λαμπράκης». Έτσι, την επόμενη κιόλας μέρα της κηδείας του Λαμπράκη κλήθηκα στα γραφεία της ΕΔΑ, όπου ο Αντώνης Μπριλάκης μου ανακοίνωσε τις προτάσεις της Εκτελεστικής Επιτροπής. Αναγνωρίζοντας πια επίσημα τον πολιτικό μου ρόλο, πρότεινε το αναγεννητικό κίνημα της Αριστερός που ήταν και αντικείμενο του Μανιφέστου της Αθήνας [Κίνηση για τον εκδημοκρατισμό της ΕΔΑ και την ταύτιση της πολιτικής με την πολιτιστική δράση] να το εφαρμόσουμε στον χώρο της νεολαίας.
Τρία βασικά χαρακτηριστικά ακολούθησαν την ιδρυτική διακήρυξη:
- Μία πρωτοφανής εξάπλωση της Κίνησης σε όλη την Ελλάδα. Σε λίγους μήνες, όπου ζούσαν νέοι, ακόμα και στο τελευταίο χωριό, είχαν με πρωτοβουλία δική τους δημιουργήσει τοπική οργάνωση.
- Το γεγονός αυτό έστρεψε τα πυρά του κρατικού μηχανισμού, αστυνομίας και παρακράτους, ενάντιά μας με όλα τα μέσα. Και
- Η επίθεση από την πλευρά της Ένωσης Κέντρου έπαιρνε όλο και πιο μεγάλες διαστάσεις. Έτσι, ανεξάρτητα από τις προθέσεις μας, δηλαδή για μια πλατιά δημοκρατική νεολαία, οι επιθέσεις των άλλων μας υποχρέωναν να περιοριστούμε στον χώρο της Αριστερός. Άλλωστε, και η συντριπτική πλειοψηφία των νέων μελών της Κίνησης πίστευαν και οι ίδιοι ότι μπαίνοντας στην Κίνησή μας έμπαιναν ταυτόχρονα στον χώρο της Αριστερός. Το να επιμείνουμε στις αρχικές μας προθέσεις για έναν πλατύ υπερκομματικό χαρακτήρα γινόταν κάθε μέρα και πιο αντιρεαλιστικό, και έτσι, ύστερα από ένα χρόνο περίπου οδηγηθήκαμε στη συγχώνευση της κίνησης με τη Νεολαία ΕΔΑ και τη δημιουργία [Στις 14 Σεπτεμβρίου 1964] της Δημοκρατικής Νεολαίας Γρηγόρης Λαμπράκης ως μοναδικής νεολαίας της ελληνικής Αριστερός. Όσον αφορά τη γνώμη του κ. Παπανδρέου, φάνηκε κατ’ αρχήν θετικός. Νομίζω όμως ότι την επόμενη μέρα ή τη μεθεπόμενη άλλαξε γνώμη.
Σχετικές σελίδες:
Α’ Μαραθώνιος πορεία Ειρήνης (1964)
B’ Μαραθώνιος πορεία Ειρήνης (1964)
Από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη στην δημιουργία της νεολαίας «Γρήγορης Λαμπράκης»